1.KRZYWIZNY KRĘGOSŁUPA – ROLA,CZAS POWSTANIA; POWIĄZANIE Z PIONIZACJĄ CIAŁA.

Kręgosłup przejawia w płaszczyźnie pośrodkowej wężowate wygięcia. Odcinek piersiowy i krzyżowy tworzą wygięcia w kształcie łuku zwróconego wypukłością do tyłu tzw. kifozy, odcinki lędźwiowy i szyjny tworzą łuki wygięte wypukłością do przodu tzw. lordozy.

ROLA: z punktu widzenia dynamiki rola tych krzywizn polega na łagodzeniu wstrząsów (siły reakcji podłoża) przenoszonych z kończyn na tułów i głowę. Krzywizny te potęgują działanie krążków międykręgowych, których amortyzacja nie wystarczałaby do przeciwdziałania wstrząsom powstałym podczas chodzenia, biegu czy skoku.

CZAS POWSTANIA: kifoza krzyżowa jest wygięciem wrodzonym. Pozostałe kształtują się już w życiu pozapłodowym. W drugiej połowie pierwszego roku życia kształtuje się lordoza szyjna, której powstanie związane jest z próbami i opanowaniem przyjmowania pozycji siedzącej. Kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa kształtują się w ścisłej współzależności ze sobą w drugim roku życia, ich powstawanie związane jest ze zmianami przystosowawczymi w łańcuchu kinematycznym kręgosłupa zmierzających do utrzymania pozycji pionowej tułowia przy minimalnym zużyciu energii mięśniowej.

POWIĄZANIE Z PIONIZACJĄ CIAŁA: wygięcia o charakterze lordozy podsuwają się pod rzut środka ciężkości (głowy, klatki piersiowej, tułowia) skracając ramie siły oporu. Kifoza piersiowa powoduje cofnięcia środka ciężkości klatki piersiowej przesuwając jego rzut pionowy do tyłu.

Kształt kręgosłupa jest właściwością związaną z wyprostowaną postawą ciała człowieka dorosłego. Tworzenie się skrzywienia kręgosłupa do przodu w części szyjnej i lędźwiowej jest w związku z przemieszczaniem się ciężaru głowy i całego ciała z chwilą gdy dziecko zaczyna podnosić głowę podczas siadania i chodzić w pozycji wyprostowanej.

Oprócz skrzywień osi podłużnej występują także skrzywienia boczne tzw. skoliozy. W większości jest to skrzywienie prawostronne, które zaczyna się tworzyć między 8 rokiem życia. Można je tłumaczyć asymetrią jaka zaczyna się tworzyć między dwoma symetrycznymi połowami organizmu. Lewa połowa ciała jest cięższa z powodu większego ciężaru lewej półkuli mózgu, większej długości kończyny dolnej.

Wszystkie skrzywienia pogłębiają się wraz ze zwieszeniem obciążenia.

Tworzenie się wszystkich fizjologicznych skrzywień kręgosłupa kończy się z 25 rokiem życia. Na ich wielkość może wpływać również zawód człowieka (sposób trzymania się przy wykonywaniu pracy), obciążenie ciała, wiek (u ludzi starszych większe) oraz zwiotczenie więzadeł i krążków międzykręgowych.

2.RODZAJE POŁĄCZEŃ KOSTNYCH (OMÓWIĆ Z PUNKTU WIDZENIA RUCHOMOŚCI).

Połączenia między kośćmi dzielą się na: stawy pełne i jamowe.

Do stawów pełnych zalicza się więzozrosty, kościozrosty, chrząstkozrosty. Każda z tych form może z biegiem czasu ulec skostnieniu (np. połączenie miedzy kośćmi czaszki), przechodząc w trzeci rodzaj stawu pełnego kościozrost. Te trzy formy stawów pełnych różnią się między sobą rodzajem tkanki łącznej sąsiadującej ze sobą kości.

Podstawa podziału stawów jamowych jest kształt powierzchni stawowych. Dzielą się one na: płaskie, kuliste, zawiasowe, obrotowe, siodełkowate, owalne, faliste itp.

3.OPISZ BUDOWĘ, MOŻLIWOŚCI RUCHOWE I ZABEZPIECZENIE WIĘZADŁOWE STAWU KOLANOWEGO.

STAW KOLANOWY: jest największym stawem ustroju ludzkiego. Łączy on udo z golenią. Ze strony podudzia w połączeniu tym uczestniczy tylko kość piszczelowa. Jest to staw złożony, biorą w nim udział trzy kości: udowa, piszczelowa i rzepka. Wypukłą powierzchnie stawową tworzą oba kłykcie koci udowej, które tylko w 1/3 części przylegają do lekko zagłębionych powierzchni stawowych górnych kłykci kości piszczelowej. Od przodu przylega kłykci kości udowej rzepka, która uzupełnia panewką stawową. Powierzchnie stawowe pokrywa gruba warstwa chrząstki szklistej. W jamie stawu znajdują się ruchome uzupełnienia w postaci dwóch przesuwalnych, półksiężycowatych pierścieni włóknisto – chrzęstnych tzw. łękotek. Łękotka boczna jest krótsza i silniej zakrzywiona od łękotki przyśrodkowej. Łękotki znacznie pogłębiają panewkę stawu oraz dzielą obwodowe części jamy stawowej na dwa piętra: górne łękotkowo – udowe oraz dolne łękotkowo – piszczelowe. W piętrze górnym odbywają się głównie ruchy zgięcia zaś w piętrze dolnym głównie ruchy obrotowe. Torebka stawu kolanowego ma przebieg dość zwykły, szczególnie gdy chodzi o jej warstwę maziową. Błona włóknista znajduje się tylko z tyłu i po bokach stawu, z przodu zaś zastąpiona jest przez ścięgno końcowe mięśnia stawu czworogłowego uda .

Więzadła stawu kolanowego dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne.

Do więzadeł zewnętrznych zaliczamy:

• Więzadło poboczne piszczelowe

• Więzadło poboczne strzałkowe

• Więzadło rzepki (stanowi przedłużenie części środkowej mięśnia czworogłowego uda; część włókien, położonych bocznie i przyśrodkowo, tego ścięgna tworzy troczek rzepki boczny i przysrodkowy)

• Więzadło podkolanowe skośne

• Więzadło podkolanowe łukowate

Do więzadeł wewnętrznych zaliczamy:

• Więzadła krzyżowe kolana (przednie i tylne), które napinają się przy wszystkich ruchach(z wyjątkiem ruchu odwracania) i hamują nadmierne wychylenia

• Więzadło poprzeczne kolana, które łączy przednie rogi obu łękotek.

Staw klanowy jest stawem o ruchomości 2 stopni. Ruchy odbywają się wokół dwóch osi: czołowej – ruch zginania i prostowania; podłużnej przechodzącej przez przyśrodkowy kłykieć – ruch obrotu podudzia do wewnątrz i na zewnątrz. Ruch zginania i prostowania jest kombinacją toczenia i ślizgania. Pierwszą fazą jest toczenie się powierzchni stawowych kłykci kości udowej po powierzchniach stawowych kości piszczelowej, następnie przechodzi on w ruch ślizgania, na skutek hamującego działania więzadła krzyżowego. Podczas zginania łękotki przesuwają się do tyłu, rzepka ześlizguje się do dołu. Ruch zginania jest najobszerniejszym ruchem w ustroju wynosi ok. 160 stopni pod działaniem sił zewnętrznych np. siły ciężkości ciała w przysiadzie, same mięśnie wykonują ten ruch do 130 stopni. Ruchy obrotowe mogą odbywać się w każdym położeniu stawu oprócz maksymalnego zgięcia i wyprostu. Obrót na zewnątrz ma większy zakres niż obrót do wewnątrz. Całkowity zakres rotacji rośnie w miarę ugięcia stawu kolanowego i wynosi od 38 do 60 stopni.

3.OMÓW RUCHY JAKIE MOGĄ ZACHODZIĆ W STAWIE KOLANOWYM I OKREŚL UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH MIĘŚNI W ICH REALIZACJI.

Staw kolanowy łączy podudzie z udem. Objętościowo i powierzchniowo jest największym stawem ustroju ludzkiego. Staw kolanowy jest stawem o ruchomości 2 stopni. Ruchy odbywają się wokół dwóch osi: czołowej (ruch zginania i prostowania) oraz podłużnej (ruch obrotu podudzia do wewnątrz i na zewnątrz). Położeniem wyjściowym dla ruchów w stawie kolanowym jest położenie wyprostne. Ruchy zginania i prostowania są kombinacją toczenia i ślizgania. Pierwszą fazą jest toczenie się powierzchni stawowych kłykci kości udowej po powierzchniach stawowych kości piszczelowej, następnie przechodzi on w ruch ślizgania na skutek hamującego działania więzadła krzyżowego. Podczas zginania łękotki przesuwają się do tyłu, rzepka ześlizguję się do dołu. Ruch ten jest najobszerniejszy w ustroju, wynosi ok. 160 stopni pod działaniem sił zewnętrznych, mięśnie wykonują go do 130 stopni. Ruch prostowania zachodzi we stronę przeciwną i ma zakres 160 stopni.

Zespół zginający stanowią:

1. mięsień półbłoniasty

2. mięsień półścięgnisty

3. mięsień dwugłowy uda

4. mięsień smukły

5. mięsień krawiecki

Skurcz koncentryczny zachodzi podczas dowolnego zginania podudzia, w wahadle tylnym nogi wolnej w biegu. Zmiana przyczepu ruchomego i ustalonego w normalnych warunkach zdarza się rzadko, wymaga bowiem podciągania całego ciała do ustalonych stóp. Skurcz izometryczny zachodzi podczas zatrzymania ruchów podczas ciągłego działania sił prostujących. Skurcz ekscentryczny zachodzi podczas hamowania ruchu prostowania np. wahadle przedniej nogi w biegu i chodzie.

Mięśnie te działają na zasadzie dźwigni jednostronnych.

Ruch prostowania powodowany jest przez:

1. mięśnie obszerne : boczny, pośredni, przyśrodkowy

2. mięsień prosty uda

Działanie tych mięśni obserwuje się bardzo często. Skurcz koncentryczny zachodzi przy wszelkiego rodzaju wykopach, w wahadle przednim kończyny wolnej w chodzie. Zmiana przyczepu ustalonego i ruchomego zachodzi we wszelkich unoszeniach ciała z przysiadu i w wyskokach. Skurcz ekscentryczny występuje w fazie amortyzacji w naskokach i w fazie lądowania nogi wolnej w biegu. Skurcz izometryczny ma miejsce podczas zatrzymania któregoś z wymienionych ruchów ciała w ugiętej pozycji stawu kolanowego.

Zespół prostujący w większości pozycji działa na niekorzystnym ramieniu przeciwko dużemu momentowi siły ciężkości. Zespół ten należy do grupy mięśni tzw. podstawowych, stanowiąc środkowe piętro w taśmie prostowniczej tej grupy. Działanie odbywa się na zasadzie dźwigni jednostronnej siłowej. Dwa mięśnie spośród zespołu (mięsień prosty i mięsień naprężacz powięzi szerokiej) są dwustawowo i działają zginająco na staw biodrowy. Ruchy obrotowe mogą odbywać się w każdym położeniu stawu z wyjątkiem maksymalnego wyprostu i zgięcia. W czasie ruchów obrotowych oś przechodzi przez przyśrodkowy kłykieć kości piszczelowej.

W ruchach nawracania biorą udział:

1. mięsień półbłoniasty

2. mięsień półścięgnisty

3. mięsień podkolanowy

4. mięsień krawiecki

5. mięsień smukły

Odwracanie powodują:

1. mięsień dwugłowy uda

2. mięsień naprężacz powięzi szerokiej

Na położenia kości podudzia składają się:

1. staw piszczelowo – strzałkowy na końcu bliższym

2. więzozrost piszczelowo – strzałkowy na końcu dalszym

3. błona międzykostna goleni na całej długości

W sumie zapewniają one nieznacznie większą możliwość przesuwania kości goleni w stawach typu półścisłego i znaczenie ich dla mechaniki kończyny jest pośrednie.

4.STAWY SPRZĘŻONE.DEFINICJA, PRZYKŁADY.

Stawy sprzężone jest to zespół stawów, co najmniej dwóch, w których ruch zachodzi jednocześnie i są to :

• staw skroniowo – żuchwowy

• staw kręgosłupa

• staw kośćca klatki piersiowej (połączenia tylne kręgowo – żebrowe w liczbie 44 par i 12 par połączeń mostkowo żebrowych tworzą system 56 stawów sprzężonych)

• staw skokowy dolny i poprzeczny stępu

• stawy promieniowo – łokciowe przedramienia

• stawy międzynadgarstkowe

• stawy obręczy kończyny górnej (mostkowo – obojczykowy i barkowo – obojczykowy)

4a.ELEMENTY CHRONIĄCE STRUKTURĘ STAWU

W ochronie stawu biorą udział:

1. Układ kostny

2. Wszystkie elementy wewnątrz- i zewnątrzstawowe

3. Mięśnie

UKŁAD KOSTNY: rola układu kostnego polega na rozszerzeniu nasad kostnych, co wpływa na zwiększenie powierzchni stawowych i rozłożeniu siły nacisku.

WSZYSTKIE ELEMENTY WEWNĄTRZ – I ZEWNĄTRZSTAWOWE: ważną rolę pełni chrząstka stawowa pokrywająca powierzchnie kostne, która odznacza się bardzo małym współczynnikiem tarcia spotęgowanym przez obecność mazi, dużą wytrzymałością na ściskanie itp. Jej obecność pozwala na zmniejszenie siły tarcia i zachowanie płynności ruchu w stawie. Maź zmniejsza do minimum siłę tarcia i siłę nacisku jednej chrząstki na drugą. Działa zgodnie z prawem Pascala o wielokierunkowym rozchodzeniu się sił w cieczach. Kaletki maziowe rozmieszczone są na zewnątrz wokół stawu. Podczas skurczu mięśnia kiedy następuje skrócenie jego długości i wzmożenie napięcia, ścięgno do którego jest przymocowany wywiera duży nacisk na torebkę stawową i staw. Obecność kaletek maziowych powoduje rozproszenie siły nacisku w poduszkach wypełnionych płynem maziowym. Więzadła wchodzące w skład torebki stawowej uniemożliwiają występowanie ruchów nieprawidłowych i nadmiernych wychyleń. Podobną funkcję spełniają więzadła wewnątrz- i zewnątrzstawowe. Torebka stawowa tworzy szczelinę zamknięty mankiet zabezpieczający przed rozerwaniem stawu. Siła rozciągająca działająca na staw powoduje wystąpienie ujemnego ciśnienia wewnątrz szpary stawowej co powoduje ściąganie do siebie powierzchni stawowych.

MIĘŚNIE: grubość warstwy mięśni zewnętrznych okrywających staw zapewnia ochronę przed bezpośrednimi urazami. Napięcie spoczynkowej czynne wywiera siłę zawierającą szparę stawu. W czasie ruchów dynamicznych składowa stawowa siły działania mięśnia zabezpiecza staw przed rozerwaniem. W pełni funkcji ochronnej mięśnie i więzadła uzupełniają się wzajemnie.

4*.PODZIAŁ CZYNNOŚCIOWY STAWÓW.

Podział czynnościowy stawów bierze pod uwagę ruchomość połączeń kostnych, które można podzielić na trzy zasadnicze grupy:

1. STAWY ŚCISŁE: to grupa połączeń najmniej ruchomych. Odpowiada ona grupie stawów pełnych podziału anatomicznego. Zaliczamy do nich:

• Kościozrosty-całkowicie nieruchome

• Chrząstkozrosty i wiezozrosty-pozwalaja na nieznaczną zmianę położenia kości względem siebie.

1. STAWY PÓŁŚCISŁE: nie maja odpowiednika w podziale anatomicznym. Są to stawy jamowe o płaskich powierzchniach

Stawowych (lub nieregularnych), cienkiej warstwie chrzastki i silnie napietej torebce stawowej. Ich ruchomość jest nieznaczna. Zaliczamy do nich stawy:

• Nadgsrstkowo-śróręczne

• Stępowo-śródstopne

• Krzyzowo-biodrowe

1. STAWY WOLNE (JAMOWE): dzielą się na trzy kategorie:

• KAT. I. – stawy o jednym stopniu swobód ruchu – stawy jednoosiowe (zawiasowe lub obrotowe). W stawach zawiasowych oś ruchu przebiega prostopadle do osi kończyny. W stawach obrotowych oś ruchu przebiega równolegle.

• KAT. II. – stawy o dwóch stopniach swobody ruchu – stawy dwuosiowe (owalne, siodełkowate itp.,). W stawach tych można wykonać ruch obwodzenia tzn. kombinacje ruchów zginania i prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem (stawy nadgarstkowe, śródręczno-palcowe, szczytowo potyliczne).

KAT. III. – stawy o trzech stopniach swobody ruchu – stawy wieloosiowe (stawy nasadowe kończyn, stawy kręgosłupa). W stawach tych można wykonać ruchy: zginania i prostowania, odwodzenia i przywodzenia.

5. MIĘŚIEŃ WIELOSTAWOWY, WIELOAKTONOWY, WIELOGŁOWY – OMÓW DZIAŁANIE, PODAJ PRZYKŁADY.

Mięśnie wielostawowe przebiegając ponad szeregiem ogniw stawowych wpływają na lepszą koordynację i płynność wykonywany ruchów. Wielostawowa budowa sprawia, że biorą one udział w ruchach złożonych. Noszą nazwę TAŚM MIĘŚNIOWYCH STRUKTURALNYCH. Działanie mięśni wielostawowych może objawiać się w różny sposób: mogą one działać jednokierunkowo na wszystkie stawy nad którymi przebiegają, lub też odmienne np. na jeden staw jako zginacze, na drugi jako prostowniki. Kierunek działania mięśnia uzależniony jest od położenia mięśnia w stosunku do osi ruchu stawu. Mięśnie przebiegające prostopadle i do przodu osi poprzecznej działają jako zginacze, a mięśnie przebiegające do tyłu osi poprzecznej działają jako prostowniki. Mięśnie położone bocznie od osi strzałkowej odwodzą, natomiast mięśnie położone przyśrodkowo przywodzą. Mięśnie przebiegające skośnie lub poprzecznie do podłużnej osi stawu wykonują ruchy obrotowe tzn. nawracanie lub odwracanie.

Mięśnie wieloaktonowe to mięśnie, które uczestniczą we wykonywaniu co najmniej dwóch ruchów. Przykładem mięśnia wielostawowego i wieloaktonowego może być mięsień czworoboczny grzbietu, mięsień piersiowy większy.

6, 7.OPISZ BUDOWĘ,MOŻLIWOŚCI RUCHOWE I ZABEZPIECZENIE WIĘZADŁOWE STAWÓW RAMIENNEGO I BIODROWEGO.

STAW RAMIENNY: łączy kończynę wolną z jej obręczą. Wypukłą powierzchnię tworzy powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej pokryta chrząstką szklistą. Dół stawowy utworzony jest przez wydrążenie stawowe pokryte chrząstką szklistą, która na obwodzie przechodzi w chrząstkę włóknistą tworząc obrąbek stawowy. Obrąbek powiększa i pogłębia powierzchnię stawową oraz utrwala ruchy w stawie. Głowa kości ramiennej osadzona jest stosunkowo płytko w panewce co umożliwia wykonywanie obszerniejszych ruchów. Torebka stawowa jest obszerna i luźna , wzmacniają ją więzadło kruczo – ramienne i więzadło obrączkowo – ramienne.

Jest to staw prosty, kulisty i wieloosiowy o trzech stopniach swobody ruchu i znacznym zakresie ruchu. Można w nim wykonać ruchy odwodzenia i przywodzenia o zakresie ok. 90 stopni, zginania i prostowania o zakresie 115 stopni, nawracania i odwracania o zakresie ok. 96 stopni. W następstwie połączenia ruchów zginania i prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem powstają ruchy obwodzenia.

STAW BIODROWY: łączy miednicę z wolną kończyną dolną, jest to staw kulisto – panewkowy, prosty i wieloosiowy. Powierzchnie stawowe tworzą: powierzchnia księżycowata panewki kości miednicznej i wypukła powierzchnia stawowa głowy kości udowej. Powierzchnie stawowe pokrywa chrząstka szklista, która w obrębie panewki przechodzi w chrząstkę włóknistą tworząc obrąbek panewkowy.

Więzadła: w dolnej części panewki obrąbek przechodzi w położone wewnątrz stawu więzadło poprzeczne panewki tworząc otwór, przez który przechodzi więzadło głowy kości udowej.

Torebka stawowa w porównaniu z torebką stawu ramiennego jest krótsza i bardziej napięta. Wzmacniają ją liczne i mocne więzadła, które przyczyniają się do częściowego ograniczenia zakresu ruchomości stawu. Są to: więzadło – biodrowo udowe; więzadło kulszowo – udowe; więzadło łonowo – udowe; warstwa okrężna.

W stawie tym można wykonać ruchy wokół trzech osi głównych i są to:

• Zgięcie i prostowanie wokół osi czołowej

• Odwodzenie i przywodzenie wokół osi strzałkowej

• Nawracanie i odwracanie wokół osi podłużnej biegnącej od środka głowy kości udowej do środka stawu kolanowego.

Zakres ruchu zginania od nadwyprostu do maksymalnego zgięcia wynosi 135 stopni, od pozycji pośredniej zaś 120 stopni. Prostowanie uda wynosi w postawie stojącej od położenia pośredniego 15 stopni. Zakres ten może być większy gdy wyprowadzimy kość udową z płaszczyzny ściśle strzałkowej. I tak po uprzednim odwodzeniu uda zakres prostowania wzrasta do około 45 stopni. Ruchy zginania i prostowania ze względu na hamujące działanie nadmiernego napięcia mięśni antagonistycznych osiągają powyższe zakresy tylko przy kończynie zgiętej w stawie kolanowym. Zakres ruchów odwodzenia i przywodzenia uda wynosi około 2x po 40 stopni. W płaszczyźnie czołowej powiększa się do 145 stopni (przywodzenie o 55 stopni, odwodzenie o 90 stopni). Przy udzie zgiętym o 60 stopni zakres ruchów jest znacznie mniejszy niż w stawie ramiennym.

6.OMÓW RUCHY JAKIE MOGĄ ZACHODZIĆ W STAWIE BIODROWYM I OKREŚL UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH MIĘŚNI W ICH REALIZACJI.

Staw biodrowy łączy wolną część kończyny dolnej z obręczą miedniczną. Liczne więzadła wzmacniają torebkę i hamują odpowiednie ruchy. Ponadto poważne działanie wzmacniające mają składowe stawowe licznych działających mięśni. Dzięki dużej powierzchni styku kości dociskane są przez ciśnienie atmosferyczne, a lepkość mazi wewnątrzstawowej także przeciwdziała ich rozsunięciu. Staw biodrowy jest stawem kulistym panewkowym o 3 stopniu swobody ruchu. Ruchy odbywają się wokół trzech osi głównych. Ruch zginania i prostowania uda odbywa się wokół osi czołowej przy ustalonej obręczy biodrowej. Wokół osi strzałkowej odbywa się przywodzenie i odwodzenie. Wokół osi podłużnej biegnącej od środka głowy kości udowej do środka stawu kolanowego odbywa się nawracanie i odwracanie. Zakres ruchów w stawach biodrowych może być powiększony przez równoczesny ruch w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

Zakres ruchu zginania (wysuwania uda) w stawie biodrowym od nadwyprostu do maksymalnego zgięcia wynosi 135 stopni, od pozycji pośredniej zaś 120 stopni. Pełny zakres osiągany jest przy zgiętym kolanie, zarówno z powodu zmniejszenia ramienia siły ciężkości oraz momentu bezwładności, jak i powiększenia napięcia mięśni właściwych dla ruchu z jednoczesnym rozluźnieniem mięśni antagonistycznych.

Zespół zginający, od położenia pośredniego przy ustalonej obręczy biodrowej, stanowią:

1. mięsień prosty uda

2. mięsień biodrowo – lędźwiowy

3. mięsień naprężacz powięzi

4. mięsień krawiecki

5. część przednia mięśnia pośladkowego małego

6. mięsień grzebieniowy

7. mięsień przywodziciel długi

Ruch ten wywołany jest skurczem koncentrycznym.

W ruchu zachodzącym z maksymalnego wyprostu do pozycji pośredniej zespół ten stanowią:

1. mięsień biodrowo – lędźwiowy

2. mięsień prosty uda

3. mięsień przywodziciel długi

4. mięsień krawiecki

5. miesień grzbietowy

6. mięsień smukły

Działanie typu koncentrycznego notuje się najczęściej w fazie wolnej podczas chodu i biegu, gdy kończyna wyprowadzana jest do przodu. Tym samym skurczem działają wymienione mięśnie podczas powrotu z opadu w tył do postawy pionowej. Działanie w/w mięśni skurczem ekscentrycznym zachodzi np. gdy w przysiadzie prostym przy ustalonych stopach wykonuje się powolny opad tułowia aż do leżenia tyłem. Ruch ten zatrzymany w dowolnym miejscu powoduje statyczna prace mięśni. Mięśnie te działają za zasadzie dźwigni jednostronnej i w większości siłowej.

Prostowanie (cofanie) uda wynosi w postawie stojącej do położenia pośredniego 15 stopni. Ruch ten może być obszerniejszy (ok. 45 stopni) jeżeli wyprowadzimy kość udową z płaszczyzny ściśle strzałkowej.

Zarówno ruchy zginania jak i prostowania osiągają podane powyżej zakresy tylko przy kończynie zgiętej w stawie kolanowym, co minimalizuje nadmierne napięcie mięśni antagonistycznych.

Ruch prostowania do położenia ugiętego do pośredniego wywołują:

1. część dolna i górna mięśnia pośladkowego wielkiego

2. część tylna mięśnia przywodziciela wielkiego

3. mięsień półbłoniasty

4. mięsień połścięgnisty

5. wiązki tylne mięśnia pośladkowego średniego

6. głowa długa mięśnia dwugłowego uda

7. mięsień czworoboczny uda

8. mięsień zasłaniacz zewnętrzny

9. mięsień przywodziciel krótki

10. mięsień smukły

W części końcowej ruchu od pozycji pośredniej do wyprostu kolejność aktywności mięśni jest następująca:

1. tylne wiązki mięśnia pośladkowego średniego

2. część dolna i górna mięśnia pośladkowego wielkiego

3. mięsień półbłoniasty

4. głowa długa mięśnia dwugłowego uda

5. mięsień pośladkowy mały

Działanie koncentryczne w/w mięśni zachodzi podczas opuszczania nogi naciskającej na pedał w czasie jazdy na rowerze oraz w końcowej części fazy podporowej w czasie biegu i chodu. Skurcz ekscentryczny występuje podczas powolnego opadu w przód, przysiadu i załamania nóg w biodrach. Przysiad lub opad w przód zatrzymany w pewnym momencie powoduje pracę izometryczną mięśni.

Zakres ruchów przywodzenia i odwodzenia uda z ok. 2 x 40 stopni w płaszczyźnie czołowej powiększa się do 145 stopni (55 stopni + 90 stopni) przy udzie zgiętym o 60 stopni.

W ruchu odwodzenia z pozycji przywiedzionej do pośredniej udział biorą kolejno mięśnie:

1. mięsień naprężacz powięzi szerokiej

2. mięsień pośladkowy średni

3. część górna mięśnia pośladkowego wielkiego

4. mięsień prosty uda

5. mięsień pośladkowy mały

W ruchu z pozycji pośredniej do odwiedzionej udział mięśni jest następujący:

1. mięsień pośladkowy średni i mały

2. mięsień prosty uda

3. część górna mięśnia pośladkowego wielkiego

4. mięsień naprężacz powięzi szerokiej

5. mięsień gruszkowaty

6. mięsień krawiecki

Opisane wyżej ruchy kości udowej zachodzą raczej w ćwiczeniach gimnastycznych, w pływaniu żabką itp., natomiast w życiu codziennym znacznie częściej zdarza się zmiana przyczepu ruchomego i ustalonego. Pojawia się to podczas opadania miednicy na stronę nogi swobodnej w postawie „spocznij” lub nogi wolnej w chodzie. Odwodziciele strony przeciwnej zostają naciągnięte (działając skurczem ekscentrycznym), aby w następnej fazie przez skurcz koncentryczny doprowadzić miednicę do położenia poziomego. Mięśnie działają na zasadzie dźwigni jednostronnej siłowej.

W ruchu przywodzenia do pozycji odwiedzionej do pośredniej biorą udział:

1. mięsień przywodziciel wielki, długi i krótki

2. część dolna mięśnia pośladkowego wielkiego

3. mięsień półbłoniasty

4. długa głowa mięśnia dwugłowego uda

5. mięsień biodrowo lędźwiowy

6. mięsień półscięgnisty

7. mięsień zasłaniacz zewnętrzny

8. mięsień grzebieniowaty

9. mięsień smukły

10. mięsień czworoboczny uda

W ruchu przywodzenia do pozycji pośredniej do przywiedzionej biorą udział:

1. mięsień przywodziciel: wielki, długi i krótki

2. mięsień biodrowo – lędźwiowy

3. mięsień półbłoniasty

Skurcz koncentryczny występuje w wielu ćwiczeniach podczas przenoszenia uda w poziomie z pozycji rozkrocznej do zwartej. Skurcz ekscentryczny występuje np. podczas opuszczania się do siadu rozkrocznego. Skurcz izometryczny następuje w czasie zatrzymania każdego z w/w ruchów. Mięśnie te działają na zasadzie dźwigni jednostronnych siłowych.

W ruchach obrotowych oś pionowa nie przechodzi wzdłuż trzonu kości udowej, ale po cięciwie łączącej środkowe punkty stawów biodrowego i kolanowego (jest to tzw. linia nośna kończyny dolnej). W postawie zasadniczej zakres ruchów wynosi: odwracanie 25 stopni, nawracanie 35 stopni. Po rozluźnieniu przez częściowe zgięcie i odwiedzenie uda zakres ten wzrasta do 100 stopni (odpowiednio 40 + 60 stopni).

Odwracanie w pozycji nawróconej do pośredniej powodują:

1. mięsień pośladkowy wielki

2. mięsień biodrowo – lędźwiowy

3. mięśnie bliźniacze wraz z mięśniem zasłaniaczem wewnętrznym

4. część tylna mięśnia pośladkowego średniego

5. mięsień gruszkowaty

6. mięsień czworoboczny uda

Odwracanie z pozycji pośredniej do pełnego odwrócenia powodują:

1. mięsień pośladkowy wielki

2. tylna część mięśnia pośladkowego średniego

3. mięśnie bliźniacze wraz z mięśniem zasłaniaczem wewnętrznym

4. mięsień przywodziciel wielki

5. miesień gruszkowaty

6. mięsień biodrowo – lędźwiowy

7. mięsień pośladkowy mały

8. mięsień prosty uda

9. mięsień zasłaniacz zewnętrzny

10. mięsień przywodziciel krótki

11. miesień grzebieniowaty

12. głowa długa mięśnia dwugłowego uda

Koncentryczny skurcz tych mięśni zachodzi podczas wielu dowolnych ruchów supinacyjnych, które zewnętrznie mogą różnić się bardzo ze względu na stan ugięcia w stawie biodrowym, kolanowym i skokowym górnym.

Skurcz ekscentryczny tej grupy mięśni zachodzi podczas hamowania ruchów w stronę przeciwną powodowanych siłą ciężkości, bezwładności lub siłami zewnętrznymi. Skurcz izometryczny przy zatrzymaniu w/w ruchów, pod warunkiem, że nie zaniknie siła wywołująca ruch nawrotny.. w przypadku ruchów rotacyjnych stosowany podział na dźwignie jedno- i dwustronne ni ma większego znaczenia i można je pominąć. Wszystkie dźwignie występujące w tych mięśniach to dźwignie oszczędnościowe.

Ruchy nawracania z pozycji odwróconej do pośredniej wykonują:

1. mięsień półbłoniasty

2. część przednia mięśnia pośladkowego małego

Ruch nawracania z pozycji pośredniej do nawróconej wykonują:

1. mięsień naprężacz powięzi szerokiej

2. przednia część mięśnia pośladkowego małego

3. mięsień prosty uda

4. przednia część mięśnia pośladkowego szerokiego

5. warunkowo głowa długa mięśnia dwugłowego uda

Momenty sił rozwijane przez mięśnie nawrotne są o wiele mniejsze niż mięśni odwracających. Skurcz koncentryczny zachodzi częściowo łącznie z ruchami przywodzenia (zwierania) ud oraz ich silnym prostowaniem np. w tylnym wahadle nogi wolnej w chodzie. Skurcz ekscentryczny pojawia się podczas hamowania przeważającej siły odwracającej. Skurcz izometryczny przy równowadze takiej siły z siła zespołu nawracającego. Stosunki dźwigniowe są bardzo podobne jak w w/w grupie odwracaczy.

Z trzech w/w rodzajów ruchomości można łącznie wykonać ruch kombinowany obwodzenia po płaszczyźnie stożka i wokół jego wysokości. Ruch obwodzenia podobnie jak w przypadku stawu ramiennego polega na kolejnym włączaniu się leżących dookoła stawu biodrowego zespołów mięśniowych. Kolejność ta zależy od kierunku ruchu.

7.OMÓW RUCHY JAKIE MOGĄ ZACHODZIĆ W STAWIE RAMIENNYM I OKREŚL UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH MIĘŚNI W ICH REALIZACJI.

Staw ramienny znajduje się pomiędzy obręczą barkową a częścią nasadową kończyny górnej. Jest to typowy staw kulisty o trzech stopniach swobody i znacznym zakresie ruchu.

Ruch zginania i prostowania w płaszczyźnie prostopadłej do płaszczyzny łopatki mają zakres ruchu 115 stopni. Natomiast ruchy zachodzące ściśle w płaszczyźnie strzałkowej, wokół osi czołowej ograniczają się właściwie jedynie do zginania ok. 50 stopni. Dzieje się tak ponieważ wydrążenie oś stawowego łopatki nie jest osią czołową. Biegnie ona w płaszczyźnie łopatki i cofająca się w płaszczyźnie kość ramienna natrafia na opór łopatki.

Podobnie przedstawia się sprawa ruchów odwodzenia i przywodzenia. W płaszczyźnie łopatki wokół osi do nie prostopadłej zakres ruchów wynosi ok. 90 stopni, a w płaszczyźnie czołowej wokół osi strzałkowej ok. 70 stopni. Z kombinacji tych dwóch kierunków ruchu można uzyskać ruch obwodzenia po płaszczyźnie stożka. Ruchy nawracania i odwracania wokół osi długiej kości ramiennej wynoszą w całości ok. 96 stopni.

Działanie zginające (wysuwanie w przód) wykonują:

1. część obojczykowa mięśnia naramiennego

2. część obojczykowa mięśnia piersiowego większego

3. mięsień kruczo - ramienny

4. głowa długa i krótka mięśnia dwugłowego ramienia

5. część barkowa mięśnia naramiennego

6. mięsień podłopatkowy

Taki ruch wykonywany jest np. przy ciosie prostym i przy wyrzucie do przodu kijków narciarskich. Częściowa zmiana przyczepu ustalonego i ruchomego ma miejsce w końcowej fazie prowadzenia ręki pod wodą w pływaniu stylem grzbietowym. Skurcz ekscentryczny ma miejsce przy powolnym odchylaniu się od drabinek w staniu tyłem, a praca statyczna przy utrzymywaniu takiej pozycji. Dźwignie jednostronne szybkościowe.

Prostowanie (cofanie) ramienia umożliwiają:

1. tylna część mięśnia naramiennego

2. mięsień obły większy

3. mięsień najszerszy grzbietu

4. głowa długa mięśnia trójgłowego ramienia

5. mięsień podłopatkowy

6. mięsień obły mniejszy

7. część brzuszna mięśnia piersiowego większego.

Tego rodzaju ruch kości ramiennej występuje np. przy wyrównawczych ruchach kończyn górnych w biegu, przy ścinaniu piłki nad siatką. Zmianę przyczepu ustalonego i ruchomego tych mięśni obserwujemy odpychaniu się kijkami narciarskimi, podczas wspinania się po linie. Skurcz ekscentryczny tych mięśni ma miejsce przy opuszczaniu się do zwisu, a praca statyczna podczas utrzymywania się w takiej pozycji. Dźwiganie jednostronne szybkościowe.

Odwodzenie ramienia powodują:

1. część barkowa mięśnia naramiennego

2. mięsień nadgrzebieniowy

3. głowa mięśnia dwugłowego ramienia

4. część grzbietowa i część obojczykowa mięśnia naramiennego.

Ze skurczem koncentrycznym tych mięśni spotykamy się przy odwodzeniu ramienia do poziomu; ze skurczem izometrycznym podczas utrzymywania ramienia uniesionego w bok; ze skurczem ekscentrycznym przy powolnym przywodzeniu do 90 stopni. Z wyjątkiem mięśnia nadgrzebieniowego, który w pewnych położeniach ramienia wykazuje się dźwignią dwustronną inne mięśnie działają na zasadzie dźwigni jednostronnej siłowej (szybkościowej).

Działanie przywodzące wykonują:

1. mięsień piersiowy większy

2. długa głowa mięśnia trójgłowego

3. mięsień obły większy

4. mięsień najszerszy grzbietu

5. krótka głowa mięśnia dwugłowego

6. mięsień kruczo – ramienny

Mięśnie te działają z wielką siłą wtedy gdy kość ramienna znajduje się w położeniu odwiedzionym. Dlatego nie należy zapominać o niewielkiej lecz ważnej roli pomocniczych mięśni przywodzących, które działają w położeniu zwisowym, przywiedzionym. Są to:

1. część obojczykowa i grzebieniowa mięśnia naramiennego

2. mięsień podłopatkowy

3. mięsień podgrzebieniowy

Dodatkowo mięsień podłopatkowy naciąga torebkę stawową stawu ramiennego. Przy zwykłym przywodzeniu ramienia w postawie stojącej mięśnie te na ogół nie muszą pracować. Zachodzi to w pozycji leżącej oraz po zmianie przyczepu ustalonego i ruchomego. I tak skurcz koncentryczny zachodzi przy dźwiganiu w górę tułowia na rozpiętych ramionach (wspieranie ciągiem); skurcz izometryczny przy podporze rozpiętym; skurcz ekscentryczny przy opuście siłą ze stania na rękach do podporu rozpiętego.

Ruch nawracania (pronatio – obrót do wewnątrz) powodują:

1. mięsień podłopatkowy

2. mięsień piersiowy większy

3. głowa długa i krótka mięśnia dwugłowego ramienia

4. mięsień obły większy

5. część obojczykowa mięśnia naramiennego

6. mięsień najszerszy grzbietu

Mięśnie te w większości maja silniejsze działanie w odwiedzionej pozycji kości ramiennej. Lecz głowa długa mięśnia dwugłowego ramienia, mięsień obły większy i mięsień najszerszy grzbietu przeciwnie w pozycji pośredniej.

Ruch odwracania (supinatio – obrót na zewnątrz) wykonują:

1. mięsień podgrzebieniowy

2. mięsień obły mniejszy

3. część grzebieniowa mięśnia naramiennego

4. mięsień nadgrzebieniowy.

9.OMÓW BUDOWĘ ŚCIANY JAMY BRZUSZNEJ.

Jama brzuszna osłonięta jest częściami kostnymi jedynie w części górnej i dolnej. U góry wchodzi ona w obręb klatki piersiowej, do której wpukla się przepona stanowiąca górną ścianę jamy brzusznej. U dołu jama brzuszna sięga w obręb miednicy.

Od przodu i z boków jama brzuszna ograniczona jest mięśniami przyczepiającymi się na żebrach i na kościach miednicy. W częściach bocznych znajdują się mięśnie płaskie, których włókna mają kierunek podobny do mięśni międzyżebrowych. Są to: mięsień skośny zewnętrzny i wewnętrzny brzucha, pod nimi leży mięsień poprzeczny brzucha. Mięśnie te w części przyśrodkowej przechodzą w rozcięgna, między, którymi przebiegają pionowo: mięsień prosty brzucha i mięsień piramidowy.

Przepona jest cienkim mięśniem oddzielającym jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej. Ma ona kształt kopuły zwróconej wypukłością do góry. Mięśnie przepony są przyczepione do brzegów dolnego otworu klatki piersiowej. Zależnie od przyczepów odróżniamy w przeponie część: lędźwiową, żebrową i mostkową.

Ścianę tylną brzucha stanowią: mięsień czworoboczny lędźwi i mięśnie międzypoprzeczne boczne lędźwiowe. Mięsień czworoboczny lędźwi złożony jest z dwóch warstw, których włókna krzyżują się ze sobą.

Pod skóra brzucha leży powięź podskórna. Głębiej, w zależności od grubości podściółki tłuszczowej, leży powięź mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego. Jest to powięź powierzchniowa brzucha, która stanowi część powięzi powierzchniowej ciała. Powięź ta w okolicy pierścienia pachwinowego powierzchniowego przechodzi na otwory wychodzące z tego kanału pod skórę, a więc na powrózek nasienny u mężczyzny i więzadło obłe macicy kobiety. Powięź otacza te otwory, zstępując z nimi, u mężczyzn do moszny jako powięź mięśnia dźwigacza jądra, u kobiet do zakończenia więzadła w wargach sromowych większych.

Na powierzchni wewnętrznej ściany przedniej znajduje się pięć fałdów, oddzielających sześć dołków. Od szczytu pęcherza biegnie do pępka fałd pępkowy pośrodkowy. Biegnie w nim pasmo łącznotkankowe, które jest zanikłym przewodem omoczni. Po obu stronach fałdu leżą doły nadpęcherzowe, po boku których biegną fałdy pępkowe przyśrodkowe z zanikłymi tętnicami pępkowymi. Bocznie od tych fałdów leżą doły pachwinowe przyśrodkowe, które od zewnątrz ograniczone są fałdami pępkowymi bocznymi.

10. BUDOWA ŚCIANY SERCA.SPECYFIKA BUDOWY MIĘŚNIA SERCOWEGO.

Ściana serca zbudowana jest z trzech warstw: nasierdzia, mięśnia sercowego i wsierdzia.

NASIERDZIE: jest cienką błoną surowiczą pokrywającą zewnętrzną powierzchnię mięśnia sercowego wraz z leżącymi za jego powierzchni naczyniami wieńcowymi.

MIĘSIEŃ SERCOWY – zbudowany jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Różni się swą budową od mięśni szkieletowych tym, że poszczególne komórki łączą się z komórkami sąsiadującymi za pomocą odgałęzień, tworząc w ten sposób sieć mięśniową. Włókna kurczliwe przechodzą przez odgałęzienia do komórek sąsiednich. Wnętrze komórki zajęte jest przez sarkoplazmę i leżące w niej jądra. Na przebiegu włókien mięśniowych biegną poprzecznie cienkie twory tzw. wstawki. Warstwa mięśniowa serca jest najgrubsza w obrębie komory lewej, cieńsza w ścianie komory prawej i najcieńsza w przedsionkach. Błona mięśniowa komór nie łączy się bezpośrednio z błoną mięśniową przedsionków oprócz pęczka przedsionkowo – komorowego. Na granicy miedzy przedsionkami i komorami znajdują się pierścienie włókniste.

Błona mięśniowa przedsionków składa się z dwóch warstw: powierzchniowej i głębokiej. Warstwa głęboka jest oddzielna dla każdego przedsionka. Jedne z włókien tej warstwy zaczynają się i kończą na pierścieniach włóknistych tworząc pętlę. Inne gromadzą się okrężnie na ujściach żył do przedsionków.

Błona mięśniowa komór składa się z trzech warstw. Włókna warstwy powierzchniowej zbiegają się do pierścieni włóknistych i na końcach zawijają się ósemkowato tworząc tzw. wir serca. Włókna te wchodzą w skład warstwy wewnętrznej ściany komory. Warstwa środkowa najgrubsza w ścianie komory lewej, jej włókna rozpoczynają się i kończą w pierścieniach włóknistych.

W okolicy ujścia żyły głównej do przedsionka prawego oraz w przegrodzie międzykomorowej znajdują się komórki mięśniowe przewodzące serca (włókna Purkinjego). Komórki te tworzą UKŁAD AUTONOMICZY SERCA, w którym powstają bodźce do skurczów serca.

WSIERDZIE: jest przezroczystą błoną, która pokrywa ściany przedsionków i komór, przechodząc bezpośrednio w błonę wyściełającą naczyń. Wsierdzie pokrywa również z obu stron zastawki