Weronika Kozak
Oliwia Lai
Katarzyna Nurkowska

G3, 1. rok Psychologii

Studia dzienne

Raport badania

1. Temat badania:

   1. Wpływ ram decyzyjnych na racjonalne podejmowanie decyzji z rozróżnieniem na języki ojczysty (j. polski) i obce (j. niemiecki oraz j. angielski).

2. Uzasadnienie wyboru problemu badawczego:

   Do wyboru tematu naszej pracy skłoniła nas ciekawość i zainteresowanie tematyką podejmowania decyzji, ze względu na to, że w naszym życiu ciągle musimy decydować w różnych sytuacjach. Nawet kiedy nie chcemy podejmować decyzji, to to już samo w sobie jest decyzją. Wobec tego jesteśmy zmuszeni do poddawania się temu zabiegowi poznawczemu i musimy dokonywać wyborów.

   Kolejnym argumentem przemawiającym za wyborem tego tematu jest problem polegający na tym, że niektórzy podejmują złe decyzje, a inni nie. Każdy chciałby podejmować dobre decyzje, dlatego interesujące jest to, że niektórym przychodzi to łatwo, a inni mają z tym ogromne trudności. Różnorodność artykułów na ten temat sugeruje nam, że jest to temat popularny i ciekawi wiele osób.

   Właśnie ten proces wykorzystywany jest w reklamach, które w dzisiejszych czasach są nieodłącznym elementem naszej codzienności. Ciekawi nas fakt, jak reklama może wpłynąć na wybór produktu oraz dlaczego kupujemy rzeczy, które są nam niepotrzebne. Skupiamy się przede wszystkim na sformułowaniach występujących przy reklamowaniu danego przedmiotu. W XXI wieku otacza nas ogrom produktów, które są przedstawione jako te najpotrzebniejsze w codziennym użytkowaniu. Powoduje to, że korporacje wyzyskują z ludzi każdy pieniądz przez niedomówienia lub trudno zrozumiałe komunikaty.

   Badania z 2012 r. naukowców z Uniwersytetu w Chicago dowiodły, że myślenie w języku dla nas obcym sprawi, iż dostrzeżemy równość przedstawianych nam danych i podejmiemy racjonalną decyzję. Chcemy sprawdzić, czy faktycznie tak się dzieje. Gdyby się to potwierdziło, zaistniałby nowy powód, dla którego warto się uczyć języków obcych.

   Przy wyborze tematu opierałyśmy się na ciekawości, wiedzy na ten temat, ilości artykułów oraz przydatności w przyszłości. Jesteśmy zdania, że ten temat spełnia nasze oczekiwania i nie ogranicza naszych możliwości.

3. Wstęp teoretyczny:

Jak już wcześniej wspomniałyśmy, istnieje bardzo dużo artykułów i prac na temat wpływu ram decyzyjnych na racjonalne podejmowanie decyzji. Można je znaleźć w gazetach, książkach, a nawet w Internecie. Pisało o nim wielu znakomitości takich jak: Leibniz, Bernoulii, L. Jonathan Cohen czy Nisbett. Jednymi z ciekawszych prac, na których się opierałyśmy, są opis badań Tversky’ego i Kahnemana nad heurystykami związanymi z oceną subiektywnego prawdopodobieństwa, zawarty w „Psychologii poznania” Tomasza Maruszewskiego, oraz artykuł „The Foreign-Language Effect: Thinking in a Foreign Tongue Reduces Decision Biases” autorstwa Boaz Keysara, Sayuri L. Hayakawy i Suna Gyu An z Uniwersytetu z Chicago.

Eksperymenty, które przeprowadzali Tversky i Kahneman w latach siedemdziesiątych XX wieku, pokazały, że ludzie posługują się intuicyjnymi skrótami myślowymi, które mogą być przyczyną błędów. Dodatkowo wykazali, że myślenie nad rozwiązaniem problemu w języku ojczystym nie prowadzi do działania obiektywnego, lecz subiektywnego. Dzieje się tak dlatego, ponieważ język ojczysty ma dla nas większe znaczenie emocjonalne i przywiązujemy wagę symboliczną do danych słów.

Istnieje bardzo wiele rodzajów heurystyk, natomiast my sugerowałyśmy się jedną jej odmianą - heurystyką symulacji. Polega ona na tym, że ludzie wyobrażają sobie przebieg pewnej sytuacji w różnych scenariuszach i na tej podstawie mogą dokonywać różne działania. W skrócie - jest to ciągłe zadawanie pytania „co by było, gdyby”. W ten sposób ludzie wyobrażają sobie rozwój pewnej sytuacji i dzięki temu mogą przygotować się na wystąpienie różnych ewentualności. W ten sposób zwiększamy dostęp do różnych informacji, a także może wzrosnąć zaufanie do naszych osądów, nawet jeśli nie są trafne.

Jednak badania nad heurystyką to nie jedyny przedmiot naszych zainteresowań. Jednym z najbardziej naturalnych sposobów podejmowania decyzji jest ocena tego, która z opcji przyniesie największy zysk lub która da najmniejsze straty. Percepcję strat lub zysku komplikuje fakt, że jest ona zależna od tego, jakie są ramy decyzyjne. Ramą nazywamy określony sposób opisu wyboru. W przypadku podejmowania decyzji bardzo ważne są punkty odniesienia, gdyż to, co wydaje się zyskiem lub stratą, jest zdeterminowane przez oczekiwania, do jakich odwołuje się osoba podejmująca decyzję.

Natomiast badacze z Uniwersytetu z Chicago sprawdzili, czy zmiana sposobu badań Tversky’ego i Kahnemana, tj. przeprowadzenie ich w języku obcym, wywrze wpływ na racjonalne podejmowanie decyzji. W swojej pracy udowodnili, że myślenie w języku dla nas obcym prowadzi do logicznego osądu, co nie wyszło w badaniach nad heurystykami.

Używanie heurystyk i ram decyzyjnych przy podejmowaniu decyzji oraz poświęcone im badania dobrze ilustrują podejście do prawdopodobieństwa subiektywnego. Teoria przedstawiona w heurystyce symulacji tłumaczy zjawiska odnośnie dokonywania wyborów, które jest celem naszej pracy. Natomiast badania empiryczne z użyciem ram decyzyjnych pomagają zrozumieć ten temat oraz pomagają się w niego zagłębić.

1. Sformułowanie problemu badawczego oraz hipotezy badawczej:

   1. Pytanie badawcze:

      1. Czy sposób ujęcia problemu, przedstawiony w postaci zysku i straty, ma związek z podejmowaną przez jednostkę decyzją?

      2. Czy przetwarzanie informacji w obcym języku ma związek ze zdolnością racjonalnego myślenia, czyli zauważenia tożsamości komunikatów?

   2. Hipotezy:

      1. Sposób ujęcia problemu, przedstawiony w postaci zysku i straty, ma związek z podejmowaną przez jednostkę decyzją, przy czym jednostka będzie skłaniać się ku wyborowi wersji opisanej w postaci zysku.

      2. Przetwarzanie informacji w obcym języku ma związek ze zdolnością racjonalnego myślenia, dzięki czemu jednostka zauważy identyczność przedstawionych tekstów.

2. Narzędzia:

   1. Ankieta stworzona przez nas (została dołączona w załączniku).

3. Osoby badane:

   1. Grupa eksperymentalna:

      1. Pierwszą grupą badawczą byliby studenci Uniwersytetu Śląskiego, a także osoby mieszczące się w przedziale wiekowym od lat.???????

      2. Drugą grupą badawczą byliby słuchacze szkół językowych, uczące się języka angielskiego oraz niemieckiego, o różnym stopniu znajomości danego języka.

   2. Liczba osób przebadanych: ;

   3. Przedział wiekowy osób badanych: lat;

   4. Liczba przebadanych kobiet: ;

   5. Liczba przebadanych mężczyzn: ;

   6. Proces rekrutacji opierał się na próbie .

4. Wyniki:

5. Weryfikacja hipotez:

   1. Sposób ujęcia problemu, przedstawiony w postaci zysku i straty, ma związek z podejmowaną przez jednostkę decyzją, przy czym jednostka będzie skłaniać się ku wyborowi wersji opisanej w postaci zysku (potwierdziło się);

   2. Przetwarzanie informacji w obcym języku ma związek ze zdolnością racjonalnego myślenia, dzięki czemu jednostka zauważy identyczność przedstawionych tekstów (nie potwierdziło się).

6. Wnioski:

Wyniki badania prowadzonego w języku ojczystym wykazały, że ludzie częściej wybierali tekst ujęty w postaci zysku. Potwierdziło to tylko nasze pierwsze przypuszczenie. Zgodnie z tym, co zostało zawarte w literaturze, wynika, że myślenie w rodzimym języku wpływa nie na obiektywne, lecz na subiektywne rozwiązywanie problemów. Przy badaniach nad studentami Uniwersytetu Śląskiego sprawdzałyśmy też, czy studiowanie kierunku humanistycznego bądź ścisłego ma związek z racjonalnym podejmowaniem decyzji. Co się okazało, to odpowiednio studenci kierunków humanistycznych rzadziej zauważali tożsamość komunikatów, niż studenci kierunków ścisłych. Oczywiście, zdarzały się wyjątki w wynikach studentów, jak i pozostałych osób badanych. Jest ich bardzo niewiele i prawdopodobnie są to jednostki, które wyróżniają się na tle innych wyższym rozwojem procesów poznawczych.

Natomiast wyniki badań prowadzonych w językach niemieckim i angielskim dały nam odmienny rezultat, niż w eksperymencie badaczy z Uniwersytetu z Chicago. Bardzo niewielki odsetek osób badanych zauważyło równość obu tekstów. Prawdopodobnie brak możliwości dokładnego odwzorowania warunków tego badania wpłynąć mógł na nasze wyniki. Pojawia się więc pytanie czy takie ścisłe warunki, w porównaniu do naszych, bardziej „codziennych”, miały na rezultaty jakiś wpływ.

Bibliografia:

1. Maruszewski, T. (2011). Myślenie i rozwiązywanie problemów. W: T. Maruszewski, Psychologia poznania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

2. Kahneman, D, Tversky A. (1983). Choices, Values and Frames. Dostępne: http://web.missouri.edu/~segerti/capstone/choicesvalues.pdf

3. Gerrig, R., Zimbardo, P. (2006). Procesy poznawcze. W: Gerrig, R., Zimbardo, P., Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

4. Keysar, B., Hayakawa, S., Gyu An, S., (2012). The Foreign-Language Effect: Thinking in a Foreign Tongue Reduces Decision Biases. Dostępne: http://psychology.uchicago.edu/people/faculty/foreignLanguaeEffect.pdf