6. AGEISM I AKTYWIZACJA SENIORÓW JAKO WSPÓŁCZESNE WYZWANIA SPOŁECZNE

Wikipedia: Ageizm (ang. agism i ageism, od age – wiek, wym. ejdżyzm; takze: wiekizm) –dyskryminacja ze względu na wiek. Najczęściej, choć nie zawsze, dotyczy problemów na rynku pracy (tak z jej znalezieniem jak i utrzymaniem). Widoczny jest także w lekceważącym traktowaniu osób starszych oraz braku oferty rozrywkowej i rekreacyjnej.
Dotyka ludzi starych, postrzeganych jako niepotrzebnych. Gdy dyskryminacja odnosi się do ludzi młodych nazywana jest adultyzmem.
W Polsce ofiarami ageizmu najczęściej padają kobiety po 35 roku życia oraz mężczyźni po 45.

Szukalski AGEIZM: to przejaw przekonań, uprzedzeń i stereotypów mających swe podstawy w biologicznym zróżnicowaniu ludzi, związanym z procesem starzenia się, które dotyczą kompetencji i potrzeb osób w zależności od ich chronologicznego wieku. W rezultacie wiek kalendarzowy używany jest do wyodrębnienia grup, których dostęp do różnorodnych zasobów społecznych podlega systematycznej kontroli. Ów proces kontroli nazywany jest dyskryminowaniem. Problem dyskryminacji osób starszych zauważony został najpierw w krajach wysoko rozwiniętych (w Europie Zachodniej oraz Stanach Zjednoczonych).

1. I wyższy poziom życia, ty większe szanse na długowieczność i większy odłam seniorów

2. Starość jako faza życia, która staje się etapem dostępnym dla każdego, a z drugiej strony nie musi być związana z brakiem zdrowia i zależnością od innych

3. Wzrost udziału seniorów, wydłużenie trwania życia- uznawane były za niepokojące

4. Demografia apokaliptyczna(E.Gee): wzrastająca liczba osób będzie miała katastrofalne skutki dla społeczeństwa. 5 aksjomatów do tego: 1. Homogenizacja zbiorowości seniorów 2. ‘Obwinianie’ osób starszych 3. Postrzeganie procesu starzenia się w kategorii problemów społecznych 4. Rozbudzanie konfliktów międzypokoleniowych na bazie dyskusji o międzypokoleniowej (nie)sprawiedliwości i (nie)równości 5. Bezwzględne i stałe łączenie procesów starzenia się z polityką społeczną

5. Dem. Apok.- bazuje na nieuniknionym pogarszaniu się wraz z wiekiem stanu zdrowia, zdolności kognitywnych, kompetencji społecznych i zawodowych

1. Homogenizacja- milczące założenie braku zróżnicowania stanu zdrowia i innych charakterystyk tej zbiorowości

- deklarowana niepełnosprawność- wyraźnie zróżnicowana według wieku

- traktowani (starcy) jako jednolita grupa zasługująca na względy z uwagi na ubóstwo (a mają niższy stopnień niż rodziny z dziećmi)

- wiara w niezmienność przebiegu ontogenezy jednostek przynależących do różnych zbiorowości (kohort) - później zauważyli, że zmiana jest i poprawa stanu zdrowia kolejnych generacji i spowolnieniu przebiegu starzenia

1. Obwinianie: -wykluczeniu problemów dzieci i ich rodziców towarzyszył rozkwit programów ukierunkowanych na seniorów

- przez kryzys i załamanie finansów publicznych seniorzy zostali winni- oskarżeni o wyciąganie środków publicznych, a część wydatków wynikała z założeniu o homogenizacji seniorów( brak uzależnienia udzielenia wsparcia od innego kryterium niż wiek)

- proces starzenia postrzegany w kategoriach ważnego problemu społecznego

- zachwianie relacji młodzi i starzy zaczęło być postrzegane jako zdarzenie rodzące niepokojące skutki fiskalne i budżetowe ( mniej płatników, więcej konsumentów środków publicznych)

- większe analizy o obciążeniu demograficznym ludnością starszą

- Sprawiedliwość międzypokoleniowa- takie samo względne obciążenie saldem transferów publicznych w każdej kolejnej generacji (w latach 80 i 90 badania wskazywały saldo korzystne dla dzisiejszych emerytów kosztem następnych pokoleń zmuszonych do spłacania zobowiązań)—stanowi punkt wyjścia dla rachunkowości gen.

- Rachunkowość generacyjna- zarzut nieuwzględnionej działalności woluntarystycznej jak i prywatnych przypływów międzypokoleniowych

- obciążenie seniorów odpowiedzialnością za problemy społeczne- obudził ageizm tj. budowanie stereotypów i nierówne traktowanie jednostek na bazie przynależności do grup wieku

-Zagrożenie dla dobrobytu społecznego: starość demograficzna i rozrost liczebny populacji seniorów

-pozbawienie seniorów ról innych od konsumentów różnorodnych usług społecznych, czyli są ludźmi bezproduktywnymi

- Dwa nowe podejścia problematyki starzenia się: konieczność przywrócenia sprawiedliwości międzypokoleniowej- poprzez odsunięcie odpowiedzialności z sektora publicznego na prywatny; -(alternatywne podejście) demografia apokaliptyczna- koncentrowanie się na podkreśleniu społecznych kosztów wzrostu udziału osób starszych przy założeniu stałości pozostałych warunków brzegowych w jakich funkcjonuje społeczeństwo (warunki brzegowe: stała poprawa zdrowia, wzrost świadomości swych praw, zainteresowania koncepcją pomyślnego starzenia się

DEMGRAFIA APOKALIPTYCZNA- tendencje zaprzeczające aksjomatom

1. Ewolucja stanu zdrowia seniorów w krajach rozwiniętych, jest poprawa stanu zdrowia, wydłuża się trwanie życia, opóźnia się moment występowania niepełnosprawności

2. Poprzez zdrowie nie wydłuży się okres aktywności zawodowej

3. Przez sytuacje na rynku pracy państwa Europy ostatniego 30lecia była przyczyną dezaktywacji zawodowej wytworzyło to i utrwaliło społeczne oczekiwania do powielania zaprzestania kariery profesjonalnej w przyszłości

4. Wyraźny wzrost świadomości własnych praw: socjalnych, zawodowych, edukacyjnych, z jednej strony przejaw kolejnej fazy zwalczania nierówności społ, z drugiej wzrostu samooceny własnej wartości(doświadczenie, umiejętności współpracy, prospołeczne wartości)

5. Koncepcja pozytywnego starzenia się utożsamiana z aktywnym starzeniem się

6. Odwołuje się do konieczności zapewnienia na starość trzech sfer warunkujących optymalną jakość życia (Walker, 2006)

7. –pomyślne starzenie związane jest z aktywnością zawodową i społeczną dostosowaną do stanu zdrowia o charakterze prewencyjnym- na poziomie indywidualnym(zagospodarowanie przez seniorów czasu, doświadczenia, chęci bycia użytecznym) i grupowym ( aktywność jednostki przekłada się na ich większą samodzielność-zmniejsza obciążenie społ.)

- wytwarzane dodatkowe dobra materialne i nie materialne- wiązki użyteczności niedostępne dla grupy w innych przypadkach

-następuje wzrost spoistości grup dzięki wznowieniu poczucia solidarności międzypokoleniowej

NOWE ROLE: Plusy seniorów

-niekiedy lepiej wykonują obowiązki od młodszych kolegów(chyba że fizyczne)

-dokładniejsi, sumienniejsi( bo niższa chęć zmiany i porzucenia pracy, nie korzystają ze zwolnień)

-niższy poziom uzależnień

-mniej wypadków drogowych

-mogą być aktywni również w rodzinie i organizacjach woluntarystycznych

1.pomoc w wychowywaniu wnuków(wtedy matka i ojciec mogą pracować i zarabiać)

2.angażują się w działalności przynoszące konkretne korzyści dla społeczeństwa, korzyści nieuwzględnione w miernikach dobrobytu

Społeczna produktywność seniorów-przejawia się stabilizującym wpływem jako konsument na popyt rynkowy (starszy kons.-mniej mobilny, chroni rynek przed szybką zmianą preferencji nabywców)

Przyrost populacji, dzięki temu jest rozrost wysoce pracochłonnego segmentu wykwalifikowanych usług opiekuńczych, poprawa sytuacji na rynku pracy

Seniorzy: najniższa skłonność do przestępstw, rzadziej mają wypadki, bardziej zdyscyplinowana grupa wyborców

Podsumowanie: Przedstawiciele nauki i polityki ‘oswajają się’ ze wzrostem udziału osób starszych przejawiającego się w znajdywaniu dobrych cech tego co nas nieuchronnie czeka

Zapóźnienie kulturowe- przemiany strukturalne w tym i stanowiące często ich podstawę przemiany demograficzne, jakie występują we współczesnych społeczeństwach dokonują się z szybkością, której nie może dorównać proces zmiany społecznej modyfikujący rozpowszechnione w danej społeczności schematy myślowe, wartości, cele

Powolne dostosowywanie się do nowych realiów demograficznych i rozpowszechnienia się nowego sposobu myślenia dostrzegającego w starzeniu się szanse unicestwienia odwiecznego marzenia ludzkości o długim życiu w dostatku i zdrowiu

Zmiana podejścia do starzenia się ludzi: nie jest to zagrożenia, ale wyzwanie.