Leszek Karski

Uwarunkowania Prawne w Energetyce

Literatura:

Ze strony internetowej sejmu: Ustawa Prawo Energetyczne. Ujednolicona wersja.

Źródła internetowe z pewnym przesiewem: np. CIRE.pl – centrum informacji o rynku energii.

Naczelny sąd administracyjny (strona internetowa)

Trybunał Konstytucyjny

Wprowadzenie do prawa

Prawo-odzwierciedla społeczeństwo i wpływa na społeczeństwo.

//Nie ma kiepskiego prawa jest tylko kiepskie społeczeństwo.//

Trzy szkoły, które inaczej patrzą na prawo:

1.Szkoła pozytywistyczna- ustawy przyjęte przez władcę (mamy fizyczną treść narzuconą z góry patrz prawo energetyczne).

2.Szkoła prawa natury – prawo =sprawiedliwość (w przeciwieństwie do szkoły pozytywistycznej część tego jest prawem natury)

3. Szkoła realistyczna-ma dwa nurty:

a. Psychologiczny (twórca polak Petażycki)- co w naszym umyśle pojmujemy jako nakaz, zakaz albo dozwolenie

b. Socjologiczny prawo jest realne i obiektywne, i trzeba się zastosować do tych nakazów.

W Polsce został zrobiony szkielet prawa w `97 jednakże wcinanie się Unii Europejskiej zrobiło z tego gąszcz. Zatem czytanie prawa energetycznego tylko jest nieadekwatne dlatego teraz skłaniamy się do prawa naturalnego, aby była to swego rodzaju instrukcja.

1 i 2 kierunek wpływają dzisiaj na pojmowanie prawa. Prawo jest najlepszym instrumentem polityki.

Prawo- jest to zbiór norm za którymi stoi Państwo.

- jest to zespół reguł ustanowionych lub uznanych przez odpowiednie organy Państwa wobec których, posłuch bywa zapewniony poprzez przymus Państwa.

Prawo stabilizuje politykę, ale jednocześnie nie nadąża za zamiarami. Jest to zjawisko społeczne.

Prawo nowożytnie – dotyczy relacji między jednostki ludzkimi.

W tym momencie w prawie jest określone jak się tworzy prawo. Jest ono formuowane przez społeczeństwo. Jest produktem procesu decyzyjnego. Jest ono uzależnione od społecznego przyzwolenia, wyraża wartości o szerszym zasięgu społecznym. Prawo ma charakter normatywny (prawem są normy, reguły, wzory zachowań i przepisy).

Poprzez prawo nie stwierdzamy faktów tylko wskazujemy na powinność. Normy stwierdzają powinno ść.

Podstawowym elementem prawa jest norma (tzw. Reguła postępowania). Jest to faktyczna teść prawa. Może być wypowiedzą o charakterze zakazu, nakazu i dozwolenia.

Przepis prawny jest to inaczej forma prawna. Jest to jednostka redakcyjna za pomocą której konstruujemy normę. Normę prawną możemy skonstruować z kilku artykułów niekoniecznie zawartych tylko w jednym dokumencie.

Państwo- zbiór ludzi, kultur, wiedzy, terytorium.

Polityka –postawienie sobie celu i zdobycie środków aby go uzyskać (każdy prowadzi jakąś politykę).

Stosunek prawny- stosunek społeczny co najmniej dwóch osób, relacja, zależność mająca skutki prawne oparta na normach prawnych. Stosunek prawny polega na tym, że zachowanie się jednej strony polegające na zaniechaniu lub działaniu odpowiada działaniu lub zaniechaniu drugiej strony.

Podmiotami stosunków prawnych są osoby najczęściej adresaci norm regulujących dany stosunek, czyni osoby, które w nich występują jako pomioty uprawnione lub zobligowane do określonego zachowania względem innych podmiotów.

Przedmioty stosunków prawnych są określone przez podmiot w ramach stosunku prawnego.

Prawa i obowiązki są korelatywne.

Mamy do czynienia z prawami odpowiadającymi korelatywnie z obowiązkami.

Fakt prawy- aby mógł powstać, zmienić się lub przestać istnieć stosunek prawny niezbędny jest fakt prawy.

Fakty dzielimy na : prawne i obojętnie prawe (nie ma konsekwencji prawnych). Prawne objęte są normą prawną.

Fakty prawne:

1. Zdarzenia prawne niezależne od woli człowieka

2. Zachowanie się ludzi

   1. Czynności faktyczne ( dozwolone, niedozwolone)

   2. Czynności konwencjonalne (czynności faktyczne, którym pracodawca przyjmuje konsekwencje, przypisuje zasady i umowy)

      1. Prawna

      2. Konwencjonalna organu Państwa ( dokonywanie przez osoby upoważnione na mocy suwerenności Państwa)

         1. Akty stanowienia prawa

         2. Akty stosowania prawa (orzeczenia, decyzje)

Czynności prawne: jednostronne (testament); dwustronne

System prawa- zbiór elementów tworzony przez człowieka :

1. System realny (”namacalny”)

2. System pojęciowy (prawo, muzyka). //prawo międzynarodowe narusza suwerenność państwa.

3. UE

Prawo jest traktowane jako system. Mówimy o systemie prawa.

System prawny- jest to zbiór norm w pewien sposób ze sobą powiązany. Pomiędzy tymi elementami systemu zachodzą pewne relacje.

//dzięki temu możemy interpretować prawo// np. reguły kolizyjne (pewna norma jest ważniejsza od drugiej tzn. akty wyższej i niższej rangi.

//System prawa się zmienia. Zależny jest od okresu i państwa.

Poziomy ważności prawa:

1.Prawo międzynarodowe

2.Prawo Unii Europejskiej

3.System Prawa Krajowego

Na terenie Polski są 3 systemy prawa, które się zazębiają. //Im społeczeństwo bardziej demokratyczne tym więcej rozwija się energetyka rozproszona.

Istnieją 3 systemy prawa kultury Europejskiej:

1. Kontynentalny (do tego zalicza się nasz system krajowy). Istotnie znaczenie stanowi to co mówi ustawa natomiast sędzia tylko to interpretuje. Opiera się na systemie prawa starożytnego Rzymu.

2. System mieszany np. Szwecja, Norwegia jest to mieszanka systemu kontynentalnego oraz angloamerykańskiego.

3. Angloamerykański- common law- opiera się na precedensie. Sędzia ma o wiele większą role i wręcz jest prawem tam gdzie niema uregulowania przez normę.

System krajowy. Dzielimy go na : prawo publiczne prawo prywatne

Wywodzi się z prawa starożytnego Rzymu. Jeśli pochodzi z interesu publiczne (ogółu) to mamy do czynienia z nadrębnością jednych podmiotów nad drugimi.

Prawo prywatne odnosi się do interesu prywatnego. Właściciel ma interes prywatny. W przypadku wywłaszczenia jest to interes publiczny. Istnieje jak wiadomo wywłaszczenie z odszkodowaniem lub bez.

Do publicznego prawa zaliczamy gałęzie: prawo konstytucyjne, administracyjne, gospodarcze publiczne.

Natomiast do prywatnego: cywilne, rodzinne, gospodarcze prywatne.

Kilka poziomów prawa międzynarodowego:

1.Poziom globalny (umowy i deklaracje odnoszące się do większości państw)- klimatyczna

Mają charakter wiążący. Są tworzone poprzez wyrażenie zgody przez Państwa oraz organizacje międzynarodowe.

Deklaracja to prawo miękkie a nie umowa. //Czasami deklaracja ma charakter bardziej twardy. Traktowany jest bardziej jak umowa //

2.Poziom regionalny (zwykłe poszczególne kontynenty)- karty energetyczne (teraz głównie Europa)

3.Poziom dwustronny (pomiędzy 2-3 Państwami)

Źródła prawa międzynarodowego:

-w statucie międzynarodowego prawa

-Umowy międzynarodowe (traktaty)

-Prawo zwyczajowe

-Zasady ogólne

-Uchwały organów (organizacji międzynarodowymi)

-Orzeczenia

-Doktryna

Prawo zwyczajowe – przyznanie waloru prawnego zwyczajowi (- zgodne postępowanie przy pewnych określonych rzeczach).

Zasady ogólne krajów międzynarodowych:

1.prawo międzynarodowe

2.zasada dobrego sąsiedztwa

3.nienadużywanie prawa

4.współdziałanie

5.nie wtrącania się w jurysdykcję innych Państw

6.umów należy dotrzymywać

7.Energetyka (jakieś szczególne zasady ;).

Zasady dotyczące energetyki:

1.- obowiązek współpracy Państw w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego

2.-obowiązek informowania i konsultacji z Państwami z którymi dzielone są zasoby

3.-racjonalność i słuszność w użytkowaniu i podziale korzyści w przypadku wspólnych zasobów

4.-zasada wolności badań naukowych w obszarze energetycznym

5.-obowiązek ostrzegania i informowania o sytuacjach niebezpiecznych

6.-odpowiedzialność międzynarodowa za zniszczenia i szkody

7.-obowiązek pokojowego wykorzystania zasobów naturalnych

Państwo- pewna organizacja terytorium, która jest uznawana przez inne Państwa jako Państwo.

Zasada suwerenności- należy odnieść do nośników energii. Państwa mają swobodę do wykorzystania swoich zasobów do czasu, gdy nie ingerujemy w sprawy innego Państwa.

Organizacje międzynarodowe – organizacje do spraw energetycznych, ogólnych odnoszących się do energetyki.

Międzynarodowa Agencja Energetyki

Liczy 28 państw. Opiera się na 3 filarach: bezpieczeństwo dostaw, rozwój gospodarczy, ochrona środowiska. Dąży do zrównoważonej energetyki- zwiększenie efektywności, udziału OZE. Organy agencji- państwa członkowskie, sekretariaty. Nobuo Tamaka, siedziba Paryż.

Międzynarodowa Agencja Energetyki Jądrowej:

1.Pochodzi od Agencji Narodów Zjednoczonych (`52). Profil Agencji odnosi się do pokojowego wykorzystania energetyki atomowej. Siedziba jest w Wiedniu oraz istnieją różne oddziały w innych krajach (Genewa, Toronto, Monako). Agencją zarządza rada (liczy 45 członków) drugim organem jest konferencja stron. Szefem Agencji jest Yukiyo Amano. Opiera się ona na filarach: bezpieczeństwo wykorzystania, rozwój naukowy i technologiczny, weryfikacja oraz kontrola.

Potem powstała OECD (??) (`60). Początkowo skupiała ona kapitalistyczne najbardziej rozwinięte Państwa (18 teraz 33) i reprezentuje te Państwa w np. kontaktach z Chinami. Siedzibą jest Paryż a prezesem Angel Gurria. Jest to porozumienie gospodarcze pomiędzy Państwami Europy Zachodniej. Konwencja Paryska jest uzupełnioną przez konwencje Brukselską (`63). W sprawie odpowiedzialnośći stron trzecich w obszarze energetyki jądrowej. Odpowiedzialność operatora, Państwa oraz odpowiedzialność zbiorowa.

SDR- system rozliczeniowy zbiorowy, dzięki któremu Państwa się rozliczają między sobą. Sprawa bardziej finansowa niż prawna.

2.System wiedeński- podstawą jest konwencja wiedeńska (`63). W dużej mierze opiera się na prawie miękkim. Ma na celu utrzymanie bezpieczeństwa nuklearnego. Ma na celu utrzymanie bezpieczeństwa nuklearnego poprzez ustanowienie międzynarodowych standardów. Instrumenty zachęty – niewiele jest tam postanowień w postaci kontraków i sankcjonowania stron. Konwencja wiedeńska stanowi przede wszystkim platformę wymiany doświadczeń między Państwami np. sprawozdania. Wspólny interes jest najważniejszy.

Połączenie obu reżimów prawnych dotyczących szkół jądrowy. Konwencje w sprawie bezpieczeństwa (`94)- miękkie prawo dla operatorów. W `94 w sprawie bezpiecznego zarządzania paliwem i odpadami radiologicznymi.

Po Czarnobylu (mają one charakter globalny):

1. Konwencja w sprawie wczesnego ostrzegania

2. Konwencja w sprawie asystowania, pomocy w przypadku wypadków lub radiologicznej konieczności.

Światowa Organizacja Handlu (od `48), obecną nazwę ma od `95. Wcześniej była nią GAT. Zajmuje się tworzeniem ram dla swobodnego przepływu towaru i pieniędzy. W ramach rundy DOHA odbyto szereg spotkań i negocjacji również dotyczących energetyki. Handel sprzętem energetycznym, wpływem obostrzeń środowiskowych na światowy handel. Ma w tej chwili 13 członków.

Lobbing- reprezentacja kogoś, ale nie mówienie o tym.

Rozwiązywanie sporów:

- przed powołanymi do tego komisjami (Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości)

-arbitraż

-kolidizacje???

Czasami jak się nie da mimo to ich rozwiązać korzysta się z Międzynarodowego Centrum Sporów Inwestycyjnych.

IRENA – Energetyka Odnawialna

Ma 80 członków.

Energetyka i Ochrona Środowiska na poziome globalnym.

System Ochrony Powietrza:

-podsystem genewski (powstał na mocy konwencji Genewskiej)- trans graniczne przemieszczanie zanieczyszczeń na dalekie odległości.

- podsystem wiedeński – ochrona warstwy ozonowej

-podsystem nowojorski- o zmianach klimatu. Określa cel ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Na energetykę wpływają pierwszy i ostatni.

Traktat Kart Energetycznych zawiera:

-ochronę inwestycji zagranicznych (Zastosowano w nim zasadę największego uprzywilejowania).

-zasada dyskryminacji: 1.handlu materiałami, 2.projektami, 3. Sprzętem energetycznym, 4.określenie rozwiązania sporów pomiędzy państwem goszczącym oraz inwestorem, 5.możliwość tranzytu energii, 6.promocja efektywności energetycznej.

Zajmuje się kompleksowo tzw. cyklem życia w energetyce.

Poziom Unijny

Traktat o Europejskiej Współpracy

Traktat o Euroatomie

Energetyka była podstawą wspólnoty europejskiej. Traktat ten obowiązywał do 2001 roku i się już skończył. (Francja chciała kontrolować sektor energetyczny Niemiec). Teraz będzie na temat UE.

Wspólnoty były tylko podmiotami. Lata `90 powstanie UE oraz 2009 rok przyjęcie Wspólnoty Europejskiej Gospodarczej przez UE. Traktat o Euroatomie funkcjonuje. Po wejściu traktatu lizbońskiego są: traktat o UE oraz traktat o funkcjonowaniu UE. Są tam kompetencje UE oraz jak są przydzielone między członków. W art.4 znajduje się Energia, Transport i Sieć transenergetyczna, ochrona konsumentów i środowiska. Prawo Unijne: Pierwotne i Wtórne- akty wydawane przez organy UE mające na celu realizację prawa pierwotnego.

Prawo pierwotne-Przywołanie zasady jednomyślności w razie przypadków które istotnie wpływające na państwa członkowskie w wyborze przez nie środków energii oraz dostaw energii. Tytuł 21 odnosi się do sektora energetycznego i od 24 art. mamy odniesienie do kwestii energetycznej. Ustanowienie i funkcjonowanie wewnętrznego rynku. Ten wewnętrzny rynek musi być zgodny z ochroną środowiska i powinien funkcjonować w duchu solidarności z innymi państwami.

Cele UE:

1.Zapewnienie sprawnego funkcjonowania,2. bezpieczeństwa dostaw,3. sprawności energetycznej oraz oszczędność energii oraz 4. rozwój nowych i odnawialnych źródeł energii.5. Wsparcie między systemowymi.

Prawo wtórne- szereg aktów w prawie UE, które odnoszą się do sektora energetycznego.

Dyrektywy- harmonizacja pewnych rozwiązań krajowych (dyrektywy są najmodniejsze i najbardziej używane). Pośrednio wiążące. Pozostawia państwom środki do osiągnięcia celu.

Rozporządzenia- aby wszystko ujednolicić, obowiązują bezpośrednio na terenie państw członkowskich (zakaz interpretacji za pomocą prawa krajowego).

Zakaz implementacji aktów UE za pomocą prawa krajowego.

Decyzja- jest to kolejny akt, który zwykle jest kierowany do zarówno podmiotów niezależnych od Państw jak i do Państw. Są wydawane na podstawie innych aktów (dyrektyw). Mogą niezwykle mocno wpływać na energetykę.

Prawo twarde-decyzje i rozporządzenia wiążą bezpośrednio.

Prawo miękkie UE:

1.opinie (wydawane wtedy gdy organ nie wie co robić)

2.poradniki

3.akty jakieś tam nienotarialne?

4.zalecenia

Poziomy energetyczne:

1.globalnym 2.unijnym 3.krajowym 4.województw 5.gmin

Polityka energetyczna

Polityka energetyczna wyznacza cel dla prawodawcy w tworzeniu prawa. Ma charakter sformalizowany, jeśli zawarta jest i spisana w postaci dyrektyw, rozporządzeń itd.

Polityka energetyczna obecnie powinna być ujmowana jako sposób rozwiązywania problemów społecznych takich jak brak zasobów paliw. Stanowi swoistą służbę społeczną dążącą do usuwania ograniczeń w zaspokojeniu potrzeb energetycznych ludzi. Powinna być prowadzona w demokratycznym państwie prawa w sposób sformalizowany (aktywność państwa) i niesformalizowany (aktywność obywateli).

Cele polityki energetycznej:

1.bezpieczeństwo energetyczne,2.ochrona środowiska,3.wzrost energetyczny i konkurencyjność

Polityka energetyczna jest elementem zrównoważonego (trwałego) rozwoju.

Zakresy polityki energetycznej:

1.bilans energetyczny – pailwo kraju,2.zdolności wytwórcze,3.zdolności przemysłowe,4. efektywność energetyczna gospodarki,5. działania w zakresie ochrony środowiska,6.rozwój w wykorzystaniu OZE,7.rozwój wielkości zasobów paliw,8.kierunek prac badawczych,9.współpraca międzynarodowa,10.kierunek restrukturyzacji i przekształceń własnościowych.

Polityka energetyczna jest opracowana zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju i zawiera:

1.ocene rozwoju polityki energetycznej,2.część prognostyczną obejmującą 20 lat,3.program prac wykonawczych na 4 lata- największy wpływ na prawo energetyczne

Politykę energetyczną opracowuje się co 4 lata następnie Rada Ministwó przejmuje ustawę na wniosek Prezesa Rady Ministrów. Bezpieczeństwo energetyczne jako stan gospodarki umożliwiający pokrycie zapotrzebowania obecnego i perspektywicznego na energie i paliwo obywateli przy zachowaniu zasady ochrony środowiska.

Prawo energetyczne

Celem prawa energetycznego jest bezpieczeństwo energetyczne. Aby zrealizować bezpieczeństwo energetyczne państwo określiło w polityce energetycznej pewne środki nazywane podstawowymi kierunkami:

1. Poprawa efektywności energetycznej

2. Wzrost bezpośredni dostaw paliw i energii

3. Dywersyfikacja struktury energetycznej- wprowadzenie energetyki jąrowej

4. Rozwój wykorzystania OŹE

5. Rozwój konkurencyjności rynków paliw i energii

6. Ograniczenie wpływu energetyki na środowisko

Konsekwentnie zmniejszenie poziomu energochłonności do poziomu „15” i zerowy wzrost gospodarczy- brak zwiększania zużycia energii.

Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii (zwłaszcza ropy i gazu). Racjonalne wykorzystanie nośników energii, poprawa efektywności energetycznej, dywersyfikacja źródeł (w odniesieniu do gazu- przyjmowanie gazu z zachodniej granicy, budowa gazo portu).

Zapewnienie pokrycia ciągłego zapotrzebowania na energię elektryczną- źródeł i dostaw.

Energetyka jądrowa- przygotowanie infrastruktury i zapewnienie inwestorom warunków na budowę i uruchomienie elektrowni jądrowej.

Rozwój energetyki odnawialnej do poziomu 15% w 2020.

Rozwój konkurencyjności rynków paliw i energii, zapewnienie funkcjonowania niezakłóconego rynku i zapobieganie nadmiernemu wzrostowi cen.

Ograniczenie wpływu energetyki na środowisko – ogr.SO2,NOx, pyłów. Ograniczenie wpływu na stan wód, zmiana struktury wytwarzania energii na rzecz technologii przyjaznych środowisku, utylizacja odpadów.

Ministerstwo Gospodarki odpowiedzialny za wdrożenie polityki energetycznej. Wskaźniki raportowania wdrażania polityki energetycznej. Na poziomie krajowym łatwo określić czym jest prawo energetyczne.

Prawo energetyczne-dział prawa publicznego rozwoju energetyki, zasady i warunki zapotrzebowania na paliwa i energię, reglamentacja przedsiębiorstw energetycznych, określenie organów państwa.

Interes publiczny w postaci bezpieczeństwa energetycznego.

Podstawowym aktem jest ustawa Prawo Energetyczne z 1997 roku. Zawiera ona definicje, instytucje związane z energetyką, określa prawa.

Inne ustawy:

1.Kwestie efektywności reguluje ustawa o wspieraniu termo-modernizacji i remontów oraz ustawa o efektywności energetycznej.

2.zagadnienia o paliwach płynnych – ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, o biokomponentach i paliwach ciekłych.