Temat 17: Administracyjne problemy ochrony środowiska
Kierunki ochrony środowiska naturalnego
Właściwość organów w spr ochrony środowiska naturalnego
Ochrona przyrody
Ochrona zwierząt
Rybactwo śródlądowe
Ochrona czystości i porządku w gminach
Ust z 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska
Ust z 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody
Ust z 21 sierpnia 1997 o ochronie zwierząt
Ust z 18 kwietnia z 1985 o rybactwie śródlądowym
Ust z 13 września 1996 o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
Zakres pozytywny i negatywny art. 1 i 2 Prawo ochrony środowiska
Art. 4 i 12, 14
Ad. 1
Kierunki ochrony środowiska naturalnego
A. Ochrona powietrza – kierunek ten realizowany jest poprzez ocenę jakości powietrza, utrzymywanie poziomu substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych.
Ocena jakości powietrza dokonywana jest w strefach. Strefa to aglomeracje o liczbie mieszkańców poniżej 250tys. mieszkańców lub obszar jednego lub więcej powiatów o tej liczbie.
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska dokonuje oceny jakości powietrza w strefach przynajmniej co 5 lat. Marszałek województwa przekłada do zaopiniowania właściwym starostą projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza, a sejmik województwa uchwala ten program. W przypadku ryzyka występowania przekroczeń dopuszczalnych lub alarmowych poziomów substancji w powietrzu Sejmik Wojewódzki w drodze uchwały skreśla plan działań związanych ze zmniejszeniem przekroczeń.
W tym celu można:
1) Określić listę podmiotów obowiązanych do zmniejszenia lub zaprzestania wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza.
2) Wprowadzony zostaje odmienny sposób organizacji ruchu drogowego poprzez wprowadzenie ograniczeń lub zakresu poruszania się pojazdów i innych urządzeń napędzanych silnikiem.
W przypadku zaistnienia takiej sytuacji w RP Minister właściwy ds. środowiska po opinii GIOŚ prowadzi w celu wyeliminowania przekroczeń.
Marszałek województwa powiadamia społeczeństwo o ryzyku wystąpienia przekroczeń dopuszczalnych albo alarmowych w sposób zwyczajowo przyjętych w danym terenie.
W odniesieniu do zakładów i instytucji w związku z przekroczeniem dopuszczalnych poziomów Marszałek województwa w drodze decyzji nakłada na podmiot obowiązek monitorowania i pomiarów.
Sejmik wojewódzki w drodze uchwały może określić rodzaje lub jakość paliw dopuszczalnych do stosowania.
B. Ochrona wód – realizowana jest w oparciu o prawo ochrony środowiska oraz w oparciu o prawo wodne. Wody podziemne i obszary ich wydobywania podlegają szczególnej ochronie. Na tych terenach tworzone są obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych. Organy administracji publicznej mają obowiązek realizacji swych działań z uwzględnieniem funkcjonowania obszarów hydrograficznych. Przedsięwzięcia i inwestycje mogą być realizowane z uwzględnieniem zmian w zakresie stosunków wodnych.
C. Ochrona powierzchni ziemi – polega na:
· Zapewnieniu jej najlepszej jakości,
· zapobieganiu ruchom masowym ziemi i ich skutkom
Ocena jakości gleby i ziemi należy do zadań starosty. Starosta ma obowiązek prowadzenia obserwacji terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi, a także prowadzenie rejestru zawierającego informacji o takich terenach
D. Ochrona przed hałasem – polega ona a utrzymaniu najlepszego stanu akustycznego środowiska. Plan zagospodarowania przestrzennego musi wskazywać strefy związane z poziomami hałasu. W przypadku terenów przeznaczonych do terenów przeznaczonych do produkcji, składowania i magazynowania ochrona przed hałasem polega na stosowaniu rozwiązań technicznych zapewniających właściwe warunki akustyczne, jeżeli na tych terenach znajduje się taka zabudowa mieszkaniowa, szpitali, domy opieki społecznej oraz budynki związane z pobytem dzieci i młodzieży.
W przypadku przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu WIOŚ może wydać decyzję, w której określone są elementy tj. rozkład czasu pracy, obowiązek przeprowadzania pomiarów.
Rada Powiatu może w drodze uchwały ograniczyć lub zakazać używania jednostek pływających na wodach stojących lub płynących jeżeli są one przeznaczone na cele rekreacyjne lub wypoczynkowe.
Na śródlądowych wodach żeglownych ograniczenia i zakazy wprowadza w drodze rozporządzenia Minister właściwy ds. środowiska w porozumieniu z Ministrem transportu.
Starosta ma obowiązek dokonywania oceny stanu akustycznego środowiska w aglomeracjach powyżej 100tys. osób lub terenach z taką liczbą mieszkańców.
Rada Powiatu może w drodze uchwały wyznaczyć obszary ciche.
E. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi i promieniowaniem jonizującym – polega ona na utrzymaniu dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych na terenach. Prowadzący instalację i użytkownik urządzeniu emitującego pole elektromagnetyczne ma obowiązek dokonywania pomiarów i przekazania ich Wojewódzkiemu Inspektorowi Środowiska oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu.
F. Ochrona kopalin – polega ona na racjonalnym gospodarowaniu kopalin oraz stosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku. Prowadzący eksploatację ma obowiązek ochrony powierzchni ziemi, wód powierzchniowych i podziemnych sfer rekultywacji terenu.
G. Ochrona zwierząt i roślin – realizowana jest poprzez:
a. Obejmowanie ochroną obszarów i gatunków cennych przyrodniczo
b. Ograniczenie możliwości pozyskiwania dziko-żyjących zwierząt i roślin
c. Odtwarzanie populacji zwierząt i stanowisk roślinnych dla zapewnienia ich reprodukcji
d. Zabezpieczenie lasów i zadrzewień przed zanieczyszczeniami i pożarami
e. Ograniczenie wycinania drzew i likwidacji terenów zielonych
f. Zalesienie i zadrzewienie
g. Nadzorowanie GMO (genetycznie modyfikowane organizmy)
Ad. 2
. Właściwość organów w sprawach ochrony środowiska naturalnego
Organami ochrony środowiska są:
a. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta
b. Starosta
c. Marszałek województwa
d. Sejmik województwa
e. Wojewoda
f. Minister właściwy ds. środowiska
g. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska
h. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska
Instytucje ochrony środowiska:
a) Państwowa Rada Ochrony Środowiska
b) Komisje ds. ocen oddziaływania na środowiska
c) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Funduszy Wojewódzkich
d) Krajowa Rada Eko-zarządzanie
Ad. 3
Ochrona przyrody
1) Formy ochrony przyrody – zaliczmy do nich:
a. Parki narodowe – obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Utworzenie parku narodowego zmienia jego następuje w drodze rozporządzenia RM. Likwidacja parku narodowego lub zmniejszenie obszaru mogą nastąpić jedynie wskutek nieodwracalnej utraty walorów przyrodniczych i kulturowych. Na obszarach granicznych PN wyznaczenia jest otulina, w której może zostać utworzona strefa ochronna zwierząt . Strefa ochronna ustanowiona jest przez ministra właściwego ds. środowiska.
b. Rezerwaty przyrody - obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym - ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Uznanie, że rezerwat przyrody następuje w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.
c. Obszary NATURA 2000 (ochrona ptaków i ich siedlisk)- Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje obszary specjalnej ochrony ptaków oraz specjalne obszary ochrony siedlisk. Może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody. Wyznaczenie obszaru Natura 2000, zmiana jego granic lub likwidacja następuje w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi i z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej, w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw środowiska, które określa nazwę, położenie administracyjne, obszar i mapę obszaru, cel i przedmiot ochrony oraz sprawującego nadzór nad obszarem. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, kieruje cię rzeczywistym stanem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. Projekt, len, wymaga zasięgnięcia opinii właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za brak uwag. W Polsce taki obszar jest wyznaczony w rejonie siedlisk ptaka wodniczka w dolinie Rospudy.
Zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000,
d. Parki krajobrazowe- obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju
Utworzenie parku krajobrazowego lub powiększenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które określa jego nazwę, obszar, przebieg granicy i otulinę, i inne. Likwidacja lub zmniejszenie obszaru parku krajobrazowego następuje w drodze rozporządzenia wojewody, po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo radami gmin, z powodu bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych oraz walorów krajobrazowych na obszarach projektowanych do wyłączenia spod ochrony. Projekt rozporządzenia w sprawie utworzenia, zmiany granic lub likwidacji parku krajobrazowego wymaga uzgodnienia z właściwą miejscowo radą gminy. Grunty rolne i leśne oraz tonę nieruchomości znajdujące się w jego granicach pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu.
e. Obszary chronionego krajobrazu- Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Wyznaczanie obszaru chronionego krajobrazu następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które określa jego nazwę, położenie, obszar, sprawującego nadzór, ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów oraz zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części wynikające z potrzeb jego ochrony, likwidacja lub zmiana granic obszaru chronionego krajobrazu następuje w drodze rozporządzenia wojewody, po zaopiniowaniu przez wojewódzką radę ochrony przyrody oraz właściwe miejscowo rady gmin, z powodu bezpowrotnej utraty wyróżniającego się krajobrazu o zróżnicowanych ekosystemach i możliwości zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem.
f. Pomniki przyrody- są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Na terenach niezabudowanych, jeżeli nie stanowi to zagrożenia dla ludzi lub mienia, drzewa stanowiące pomniki przyrody podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu.
Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, kryteria uznawania tworów przyrody żywej l nieożywionej za pomniki przyrody, kierując się potrzebą ochrony drzew i krzewów ze względu na ich wielkość, wiek, pokrój i znaczenie historyczne, a odnośnie tworów przyrody nieożywionej - ze względu na ich znaczenie naukowe, estetyczne i krajobrazowe. Ustanowienie pomnika przyrody, następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form ochrony przyrody.
g. Stanowiska dokumentacyjne- Stanowiskami dokumentacyjnymi są nie wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym l dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. Mogą być mmi także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt
Ustanowienie stanowiska dokumentacyjnego, następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form ochrony przyrody.
h. Użytki ekologiczne- Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.
Ustanowienie użytku ekologicznego następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form ochrony przyrody.
i. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe- Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widowiskowe i estetyczne. Ustanowienie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form ochrony przyrody.
j. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów- Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.
W celu ochrony ostoi i stanowisk roślin lub grzybów objętych ochroną gatunkową lub ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być ustalane strefy ochrony.
Ochronie ex situ podlegają w ogrodach zoologicznych, ogrodach botanicznych lub bankach genów rośliny, zwierzęta i grzyby gatunków zagrożonych wyginięciem w środowisku przyrodniczym. Ochrona ta powinna zmierzać do przywrócenia osobników tych gatunków do środowiska przyrodniczego.
Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określa, w drodze rozporządzenia gatunki dziko żyjących zwierząt, grzybów i roślin podlegające ochronie ścisłej, częściowej itp.
W stosunku do dziko występujących roślin i grzybów objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:
* zrywania, niszczenia i uszkadzania; ,
* niszczenia ich siedlisk i ostoi;
* dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych, niszczenia ściółki leśnej i gleby w ostojach;
* pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania i przetwarzania całych roślin oraz grzybów i ich części;
* zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny roślin J grzybów żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych;
* wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa roślin i grzybów żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych.
W stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:
-zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, a także posiadania żywych zwierząt;
-zbierania, przetrzymywania i posiadania zwierząt martwych, w tym spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych;
-niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych;
-mszczenia ich siedlisk i ostoi;
-mszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innych schronień;
-wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj;
-wyrabiania, posiadania j przechowywania wydmuszek;
-preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych;
-zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany l darowizny zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych;
-wywożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części j produktów pochodnych;
-umyślnego płoszenia i niepokojenia;
-fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie;
-przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na mnę miejsca;
-przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych.
Wojewoda, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na terenie województwa, na czas określony, ochronę gatunków roślin, zwierząt lub grzybów nieobjętych ochroną określoną w przepisach.
Przewożenie przez granicę państwa roślin i zwierząt należących do gatunków, podlegających ograniczeniom na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej, a także ich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych, wymaga uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw Środowiska. Wywóz żywych roślin należących do tych gatunków, pochodzących z uprawy jest dozwolony na podstawie świadectw fitosanitarnych. Do wniosku o wydanie zezwolenia na import tych żywych zwierząt lub jaj gatunków, dołącza się opinie lub orzeczenie lekarsko-weterynaryjne powiatowego lekarza weterynarii stwierdzające spełnienie przez importera warunków przetrzymywania tych gatunków, odpowiadających ich potrzebom biologicznym. Do wniosku tego dołącza się: zezwolenie na pozyskiwanie ze środowiska gatunków wymienionych we wniosku albo wypis z dokumentacji hodowlanej lub orzeczenie lekarsko-weterynaryjne powiatowego lekarza weterynarii potwierdzające urodzenie w hodowli okazów i ich rodziców - w przypadku zwierząt, albo oświadczenie wnioskodawcy o pochodzeniu roślin z uprawy. Zezwolenie jest wydawane na wniosek, po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody ( którą wyraża ona w ciągu 15 dni X w przypadkach określonych przepisami prawa UE. Minister właściwy do spraw środowiska może odmówić wydania zezwolenia, jeżeli importer, eksporter lub reeksporter, podany we wniosku o wydanie zezwolenia, był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo mające związek z przewożeniem przez granicę państwa roślin lub zwierząt gatunków, w okresie 3 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku. Minister właściwy do spraw -środowiska cofa zezwolenie, jeżeli po wydaniu zezwolenia zostaną ujawnione okoliczności, karalności , uzasadniające odmowę wydania zezwolenia; lub zezwolenie zostało użyte niezgodnie z warunkami w nim zawartymi.
Koszty transportu oraz utrzymywania roślin lub zwierząt, przewożonych przez granicę państwa bez zezwolenia i zatrzymanych przez organy celne, ponosi Skarb Państwa, a ich rozliczenia dokonuje wojewoda właściwy ze względu na położenie podmiotu, któremu zostały przekazane zatrzymane rosimy lub zwierzęta Zatrzymane żywe rośliny lub zwierzęta mogą być przekazywane do ogrodów botanicznych, ogrodów zoologicznych mb ośrodków rehabilitacji zwierzał
Posiadacz zwierząt, należących do gatunków, podlegających ograniczeniom na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej , zaliczonych do płazów, gadów, ptaków lub ssaków, a także prowadzący ich hodowlę, jest obowiązany do pisemnego zgłoszenia ich do rejestru, który prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce przetrzymywania zwierząt lub prowadzenia ich hodowli.
Organami administracji w zakresie ochrony przyrody są:
a. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta
b. Starosta
c. Wojewoda
d. Minister właściwy ds. środowiska
e. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska
f. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska
Zadania regionalnego dyrektora ochrony środowiska w zakresie ochrony przyrody na terenie parku narodowego wykonuje dyrektor tego parku
Organami opiniodawczo-doradczymi są:
-Państwowa Rada Ochrony Przyrody działająca przy ministrze
-regionalna komisja ochrony przyrody działająca przy regionalnym dyrektorze ochrony środowiska
-rada parku narodowego
-rada parku krajobrazowego
-rada zespołów parków krajobrazowych
Ad. 4
OCHRONA ZWIERZĄT:
Zgodnie z art. l Ustawy Zwierze, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.
Ustawa reguluje postępowanie ze zwierzętami kręgowymi, w tym:
1) domowymi;
2) gospodarskimi;
3) wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych;
4) utrzymywanymi w ogrodach zoologicznych;
5) wolno żyjącymi (dzikimi);
6) obcymi faunie rodzimej.
Nieuzasadnione lub niehumanitarne zabijanie zwierząt oraz znęcanie się nad nimi jest zabronione.
Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności:
1) umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, niestanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub doświadczenia na zwierzęciu;
2) znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie;
3) umyślne używanie do pracy lub w celach sportowych albo rozrywkowych zwierząt chorych, w tym rannych lub kulawych, albo zmuszanie ich do czynności mogących spowodować ból;
4) bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu, bicie po głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach kończyn;
5) przeciążanie zwierząt pociągowych i jucznych ładunkami w oczywisty sposób nieodpowiadającymi ich sile i kondycji lub stanowi dróg lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu;
6) transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeźnych i przewożonych na targowiska, przenoszenie lub przepędzanie zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres;
7) używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć;
8) dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nieposiadające wymaganych uprawnień bądź niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostrożności i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu można było zapobiec;
9) złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt;
10) utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego niechlujstwa oraz w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji;
11) porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje;
12) stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli zwierząt;
13) trzymanie zwierząt na uwięzi, która powoduje u nich uszkodzenie ciała lub cierpienie oraz nie zapewnia możliwości niezbędnego ruchu;
14) organizowanie walk zwierząt.
Zwierzę, które jest rażąco zaniedbywane lub okrutnie traktowane może być czasowo odebrane
właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia i przekazane:
1) schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę domowe lub laboratoryjne, lub
2) państwowej jednostce organizacyjnej prowadzącej gospodarstwo rolne, jeżeli jest to zwierzę gospodarskie, lub
3) ogrodowi zoologicznemu lub schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych lub utrzymywane w ogrodach zoologicznych.
Decyzja, taka podejmowana jest z urzędu lub na wniosek Policji, lekarza weterynarii lub upoważnionego przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Przekazanie zwierzęcia, następuje za zgodą podmiotu, któremu zwierzę ma być przekazane.
W przypadku braku zgody, lub wystąpienia innych okoliczności uniemożliwiających przekazanie zwierzęcia ww. podmiotom, zwierzę, może zostać nieodpłatnie przekazane innej osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej albo osobie fizycznej, która zapewni mu właściwą opiekę. Decyzja, podlega natychmiastowemu wykonaniu.
Od decyzji tej, przysługuje prawo wniesienia odwołania do samorządowego kolegium odwoławczego w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji. Samorządowe kolegium odwoławcze rozpoznaje odwołanie w terminie 7 dni.
W przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu, policjant, a także upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, może odebrać mu zwierze, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia przez ten organ decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia.
Kosztami transportu, utrzymania i koniecznego leczenia zwierzęcia w tych przypadkach obciąża się jego dotychczasowego właściciela lub opiekuna.
Odebrane zwierzę podlega zwrotowi, jeżeli sąd nie orzeknie przepadku zwierzęcia, a także jeżeli postępowanie karne w tej sprawie zostanie umorzone.
Kto utrzymuje zwierzę domowe, ma obowiązek zapewnić mu pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiednią karmę i stały dostęp do wody. Uwięź, na której jest trzymane zwierzę, nie może powodować u niego urazów ani cierpień oraz musi mu zapewnić możliwość niezbędnego ruchu.
Prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną wymaga zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na planowane miejsce prowadzenia hodowli lub utrzymywania psa na wniosek osoby zamierzającej prowadzić taką hodowlę lub utrzymywać takiego psa.
Zezwolenia takiego, nie wydaje się, a wydane cofa się, jeżeli pies będzie lub jest utrzymywany w warunkach i w sposób, które stanowią zagrożenie dla ludzi lub zwierząt.
Zapewnianie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie należy do zadań własnych gmin.
Wyłapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym postępowaniu z tymi zwierzętami odbywa się wyłącznie na mocy uchwały rady gminy podjętej po uzgodnieniu z powiatowym lekarzem weterynarii oraz po zasięgnięciu opinii upoważnionego przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, mogą zapewniać bezdomnym zwierzętom opiekę i w tym celu prowadzić schroniska dla zwierząt, w porozumieniu z właściwymi organami samorządu terytorialnego.
Rada gminy może w drodze uchwały przyjąć program zapobiegający bezdomności zwierząt obejmujący w szczególności:
1) sterylizację albo kastrację zwierząt;
2) poszukiwanie nowych właścicieli dla zwierząt;
3) usypianie ślepych miotów.
Zwierzęta gospodarskie:
Utrzymujący zwierzęta gospodarskie jest obowiązany do zapewnienia im opieki i właściwych warunków bytowania a warunki chowu lub hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów i uszkodzeń ciała lub innych cierpień. Sposób i warunki używania zwierząt do pracy nie mogą stwarzać nieuzasadnionego zagrożenia dla ich życia i zdrowia ani zadawać im cierpienia.
Zabrania się w szczególności:
1) przeciążania zwierząt;
2) używania do pracy zwierząt chorych lub niedożywionych;
3) używania uprzęży, wędzideł, rzędów wierzchowych, juków, podków, pojazdów lub narzędzi mogących, ze względu na zły stan techniczny lub niewłaściwą konstrukcję, spowodować obrażenia ciała lub śmierć zwierzęcia;
4) używania do popędzania zwierząt przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia;
5) zmuszania do wyczerpującego kłusu lub galopu zwierząt ciągnących ładunek;
6) używania do zrywki drewna koni poniżej piątego roku życia.
wykorzystująca zwierzęta do pracy ma obowiązek zapewnić im, w ciągu każdej doby, wypoczynek dla regeneracji sił, właściwy dla danego gatunku
Badanie zwierząt rzeźnych i mięsa, zwalczanie chorób zakaźnych, nadzór nad jakością środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz środków żywnościowych dla zwierząt, nadzór nad zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu należą do Inspekcji Weterynaryjnej. Inspekcja realizuje zadania z zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego w celu zapewnienia ochrony zdrowia publicznego.
Zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach są dopuszczalne dla ratowania ich życia łub zdrowia oraz dla koniecznego ograniczenia populacji i mogą być przeprowadzane wyłącznie przez osoby uprawnione. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji mogą być wykonywane na zwierzętach wyłącznie przez osoby posiadające kwalifikacje określone odrębnymi przepisami, z zachowaniem koniecznej ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia. Zabiegi powodujące ból wykonuje się w znieczuleniu ogólnym albo miejscowym, z wyjątkiem tych zabiegów, które według zasad sztuki weterynaryjnej, wykonuje się bez znieczulenia.
Uśmiercanie zwierząt może być uzasadnione wyłącznie:
1) potrzebą gospodarczą;
2) względami humanitarnymi;
3) koniecznością sanitarną;
4) nadmierną agresywnością, powodującą bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego, a także dla zwierząt hodowlanych lub dziko żyjących;
5) potrzebami nauki, z zastrzeżeniem przepisów rozdziału 9;
6) wykonywaniem zadań związanych z ochroną przyrody.
Uśmiercanie zwierząt może odbywać się wyłącznie w sposób humanitarny polegający na zadawaniu przy tym minimum cierpienia fizycznego i psychicznego.
Jeżeli minister właściwy do spraw środowiska lub wojewoda wydal zezwolenie na zabicie zwierząt objętych ochroną gatunkową, mogą one być uśmiercone przy użyciu broni myśliwskiej przez osoby uprawnione do posiadania tej broni.
Jeżeli zachodzą przyczyny, o których mowa w ust. l pkt 2-5, ( względami humanitarnymi; koniecznością sanitarną; nadmierną agresywnością, powodującą bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego, a także dla zwierząt hodowlanych lub dziko żyjących; potrzebami nauki, ) zwierzę może być uśmiercone za zgodą właściciela, a w braku jego zgody, na podstawie orzeczenia lekarza weterynarii. Ustalenie właściciela i uzyskanie jego zgody nie dotyczy zwierząt chorych na choroby zwalczane z urzędu.
W przypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, w celu zakończenia cierpień zwierzęcia, potrzebę jego uśmiercenia stwierdza lekarz weterynarii, członek Polskiego Związku Łowieckiego, inspektor organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, funkcjonariusz Policji, straży miejskiej lub gminnej. Straży Granicznej, pracownik Służby Leśnej lub Służby Parków Narodowych, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej, strażnik łowiecki lub strażnik Państwowej Straży Rybackiej.
Gdy bezzwłoczne uśmiercenie zwierzęcia jest niezbędne do realizacji zadań związanych z ochroną przyrody na obszarze parku narodowego, potrzebę uśmiercenia zwierzęcia stanowiącego zagrożenie stwierdza w decyzji administracyjnej dyrektor parku narodowego, na którego obszarze znajduje się to zwierzę. Uprawnionymi do wykonania decyzji są upoważnieni przez dyrektora parku narodowego pracownicy wchodzący w skład Służby Parków Narodowych.
W przypadka gdy zwierzęta stanowią nadzwyczajne zagrożenie dla życia, zdrowia lub gospodarki człowieka, w tym gospodarki łowieckiej, dopuszcza się podjecie działań mających na celu ograniczenie populacji tych zwierząt ( określa to Sejmik województwa po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody, oraz Polskiego Związku Łowieckiego w drodze uchwały).
Zdziczałe psy i koty przebywające bez opieki t dozoru człowieka na terenie obwodów łowieckich w odległości większej niż 200 m od zabudowań mieszkalnych i stanowiące zagrożenie dla zwierząt dziko żyjących, w tym zwierząt łownych, mogą być zwalczane przez dzierżawców lub zarządców obwodów łowieckich.
Zwierzę kręgowe w ubojni może zostać uśmiercone tylko po uprzednim pozbawieniu świadomości przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.
W ubojni wyodrębnia się pomieszczenie do przetrzymywania zwierząt oraz pomieszczenie do ogłuszania i wykrwawiania zwierząt
W uboju domowym zwierzęta kopytne mogą hyc uśmiercane tylko po uprzednim ich pozbawieniu świadomości przez przyuczonego ubojowca.
Zabrania się:
1) uśmiercania zwierząt w okresie stanowiącym 10% czasu trwania ciąży dla danego gatunku, bezpośrednio poprzedzającym planowany termin porodu, oraz 48 godzin po porodzie, z wyjątkiem:
a) uśmiercenia zwierząt w przypadkach określonych w ustawie z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz. U. Nr 33, poz. 289 oraz z 2006 r. Nr 171, poz. 1225 i Nr 220, poz. 1600),
b) konieczności bezzwłocznego uśmiercenia,
c) wydania przez powiatowego lekarza weterynarii decyzji nakazującej zabicie lub ubój zwierząt na podstawie art. 44 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. Nr 69, poz. 625, z późn. zm.3));
2) uboju lub uśmiercania zwierząt kręgowych przy udziale dzieci lub w ich obecności;
3) wytrzewiania (patroszenia), oparzania, zdejmowania skóry, wędzenia i oddzielania części zwierząt stałocieplnych, przed ustaniem odruchów oddechowych i mięśniowych.
Organami Inspekcji są:
-Główny Lekarz Weterynarii
-wojewódzki lekarz weterynarii-jako kierownik wojewódzkiej inspekcji weterynaryjnej wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie
-powiatowy lekarz weterynarii-jako kierownik powiatowej inspekcji weterynaryjnej wchodzącej w skład niezespolonej administracji rządowej, podległy wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii
-graniczny lekarz weterynarii-podległy Głównemu Lekarzowi Weterynarii
Zadania organów inspekcji wykonują:
-lekarze weterynarii i inne osoby zatrudniane w Inspekcji oraz lekarze weterynarii wyznaczeni do wykonywania określonych czynności
-osoby nie będące lekarzami weterynarii wyznaczone do wykonywania określonych czynności o charakterze pomocniczym
Inspekcją kieruje Główny Lekarz Weterynarii będący centralnym organem administracji rządowej podległym ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa. Powołuje go, na wniosek ministra, Prezes RM. Odwołuje go Prezes RM. Jego organem doradczo-opiniodawczym jest Rada Sanitarno-Epizootyczna.