TEMAT 14: ADMINISTRACYJNO- PRAWNA SYTUACJA OBYWATELI RP

1. Prawo o obywatelstwie polskim

1. pojęcie obywatelstwa polskiego

2. sposoby nabycia obywatelstwa polskiego

3. sposoby utraty obywatelstwa polskiego

4. właściwość organów w sprawach obywatelstwa polskiego

2. Prawo o paszportach

a)pojęcie dokumentu paszportowego

b)rodzaje dokumentów paszportowych

c)odmowa wydania dokumentu paszportowego lub jego unieważnienie

d)właściwość organów w sprawach dokumentów paszportowych

3. Prawo o aktach stanu cywilnego

a)sposoby ustalania stanu cywilnego osoby fizycznej

b)rejestracja aktów stanu cywilnego

c)właściwość organów w sprawach rejestracji stanu cywilnego

4. Ewidencja ludności

a) podstawowe pojęcia z zakresu ewidencji ludności

b)instytucja zameldowania osoby

c)wymeldowanie osoby

d)właściwość organów w sprawach ewidencji ludności

5. Dowody osobiste

a)pojęcie dowodu osobistego

b)zasady wydawania dowodów osobistych

c)obowiązek wymiany dowodu osobistego, zgłoszenia utraty albo zgłoszenia odnalezienia cudzego dowodu osobistego

6. Zmiana imion i nazwisk

a) zasady zmiany imion i nazwisk lub ustalenia ich pisowni

b)właściwość organów w sprawach zmiany imion i nazwisk

7. Akty normatywne do tematu

Ust z 2 kwietnia 2009 o obywatelstwie polskim (dz u z 2012 r, poz 161)

Ust z 10 kwietnia 1974 o ewidencji ludności i dowodach osobistych, tekst jednolity z 2006 r , dz u nr 139 poz 993,ze zmianami

Ust z 17 października 2008 o zmianie imienia i nazwiska, dz u nr 220 poz 1414 bez zmian

Ust z 29 wrzesnia 1986 prawo o aktach stanu cywilnego, tekst jednolity z 2011 r , dz u nr 212, poz 1264 ze zmianami

Ust z 13 lipca 2006 o dokumentach paszportowych, dz u nr 143, poz 1027 ze zmianami

Ad 1a

Administracyjno prawny status obywatela polskiego- rozumiemy zbiór regulacji prawnych, które określają prawa i obowiązki obywatela polskiego wobec państwa oraz organów władzy publicznej.

Ustawa o obywatelstwie polskim

OBYWATELSTWO- jest węzłem prawnym łączącym osobę fizyczną z państwem wyrażającym się we wzajemnych uprawnieniach i obowiązkach tych podmiotów względem siebie.

Zasady rządzące obywatelstwem polskim

Ustawa określa 3 zasady odnoszące się do obywatelstwa polskiego
1. Zas ciągłości posiadania obywatelstwa polskiego

2. zas wyłączności posiadania obywatelstwa polskiego

3. Zas równouprawnienia małżonków pod wzgl obywatelstwa oraz równouprawnienia w przypadku posiadania równocześnie obywatelstwa innego państwa

ZASADA CIĄGŁOŚCI posiadania obywatelstwa polskiego

Ciągłość obywatelstwa polskiego ma wymiar zarówno jak i ustawowy. Ustawy o obywatelstwie polskim od czasów 20-lecia międzywojennego gwarantują ciągłość posiadania obywatelstwa polskiego w dniu wejścia ich w życie.

ZASADA WYŁĄCZNOŚCI posiadania obywatelstwa polskiego

ustawa o obywatelstwie polskim dopuszcza możliwość posiadania obywatelstwa innego państwa jednak że stanowi ona, że obywatel Polski posiadający jednocześnie obywatelstwo innego państwa ma wobec RP takie same prawa i obowiązki , jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie.

ZASADA RÓWNOUPRAWNIENIA MAŁŻONKÓW pod wzgl obywatelstwa oraz równouprawnienia w przypadku posiadania równocześnie obywatelstwa innego państwa

Równouprawnienie małżonków oznacza że zawarcie związku małżeńskiego z cudzoziemcem nie powoduje automatycznych zmian w obywatelstwie.

Ad.1b

Sposoby nabycia obywatelstwa polskiego

Obywatelstwo PL nabywa się poprzez

1. urodzenie lub znalezienie na terytorium RP ( z mocy prawa) albo repatriację

2. w drodze nadania obywatelstwa PL (naturalizacja)

3. w drodze uznania za obywatela PL (mała naturalizacja)

4. przez przywrócenie obywatelstwa PL (reintegracja)

Z MOCY PRAWA- prawo krwi, prawo ziemi. Małoletni nabywa obywatelstwo PL przez:

-urodzenie się, jeżeli co najmniej jedno z rodziców jest obywatelem PL. Jeżeli chodzi o nabycie z mocy prawa ziemi, jeśli małoletni urodził się na terytorium RP a rodzice są nie znani, nie posiadają żadnego obywatelstwa (oboje) lub ich obywatelstwo jest nie określone, albo gdy małoletni zostaje znaleziony na terytorium RP a jego rodzice są nie znani.

W przypadku przysposobienia małoletniego przez osobę lub osoby posiadające obywatelstwo PL małoletni nabywa to obywatelstwo pod warunkiem, że nie ukończył 16 roku życia. W takim przypadku przyjmuje się, że małoletni nabywa obywatelstwo PL z dniem urodzenia.

NABYCIE OBYWATELSTWA PL PRZEZ REPATRIACJE- określone jest ustawą o repatriacji. Cudzoziemiec nabywa obywatelstwo PL z chwilą przekroczenia granicy RP na pdst wizy repatriacyjnej (wiza krajowa wydana w celu repatriacji), warunki:

-posiadanie obywatelstwa PL przez przodków

-umiejętność posługiwania się językiem polskim

NADANIE OBYWATELSTWA PL

Prezydent RP może nadać cudzoziemcowi obywatelstwo PL na jego wniosek. Nadanie obywatelstwa PL małoletniemu może nastąpić na wniosek jego przedstawicieli ustawowych w przypadku sporów między przedstawicielami ustawowymi decyduje rozstrzygnięcie sądu. Obecne przepisy regulujące nadanie obywatelstwa PL poza spełnieniem dwóch przesłanek to jest byciem cudzoziemcem (jest to każda osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego, zarówna osoba posiadająca obywatelstwo państwa obcego jak i osoba nie posiadająca żadnego obywatelstwa) i złożenie wniosku o nadanie obywatelstwa oraz dołączenie do tego wniosku stosownych dokumentów nie zawiera żadnych dodatkowych przesłanek.

TRYB UZYSKIWANIA OBYWATELSTWA PL

Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego składany jest za pośrednictwem wojewody albo konsula osobiście lub korespondencyjnie z podpisem urzędowo poświadczonym. Braki formalne wniosku lub braki w dołączonych dokumentach i ich nieuzupełnienie powodują pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Konsul oraz wojewoda wzywają osobę składającą wniosek do uzupełnienia takich braków w terminie 30 dni od otrzymania wezwania pouczeniem o skutkach prawnych nieuzupełnienia tych braków.

Jeżeli wniosek spełnia wymogi formalne, przekazywany jest za pośrednictwem ministra właściwego do spraw wewnętrznych prezydentowi RP. Minister wł do spr wewnętrznych przed przekazaniem prezydentowi wniosku zwraca się do komendanta głównego policji, szefa ABW oraz innych organów o udzielenie informacji mających istotne znaczenie w sprawie. Organy udzielające informacji mają obowiązek jej pisemnego udzielenia terminie 30 dni od dnia otrzymania zapytania. Termin ten może zostać przedłużony do trzech miesięcy. Wojewoda, Konsul i minister wł do spr wewnętrznych mają obowiązek przekazania wniosku o nadanie obywatelstwa w każdym przypadku, gdy prezydent tak zadecyduje bez wzgl na stadium postępowania. Prezydent RP nadaje obywatelstwo PL lub odmawia jego nadania w formie postanowienia. Rozstrzygnięcia prezydenta RP. Rozstrzygnięcia prezydenta RP wydawane są w oparciu o swobodne uznanie administracyjne. Cudzoziemiec nabywa obywatelstwo PL w dniu wydania przez prezydenta RP postanowienia o nadaniu obywatelstwa PL. Szef kancelarii prezydenta sporządza akty nadania obywatelstwa PL oraz zawiadomienia o odmowie nadania obywatelstwa PL.

Akty nadania i zawiadomienia przekazywane są ministrowi wł do spr zagranicznych albo wojewodzie i doręczane są wnioskodawcy przez te podmioty.

UZNANIE ZA OBYWATELA POLSKIEGO

Może nastąpić po zaistnieniu przesłanek określonych w art. 30 ustawy

Uznaje się za obywatela polskiego

1. cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium RP co najmniej 3 lata na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego wspólnot europejskich, lub na pdst prawa stałego pobytu, który posiada stabilne i regularne źródło dochodu, oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu w RP. Wszystkie przesłanki muszą być spełnione łącznie.

2. Cudzoziemcowi nieprzerwanie przebywającemu na terytorium RP co najmniej od 2 lat na podstawie zezwoleń jak wyżej, który pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim, lub nie posiada żadnego obywatelstwa

3. Cudzoziemca przebywającego na terytorium RP nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat na podst zezwolenia na osiedlenie się, który uzyskał to zezwolenie w związku z nadaniem statusu uchodźcy

4. Małoletniemu cudzoziemcowi, którego jedno z rodziców jest obywatelem PL , przebywającego na terytorium RP na pdst zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego wspólnot europejskich albo prawa stałego pobytu a drugi rodzic nie posiadający obywatelstwa PL wyraził na to zgodę

5. Małoletniemu cudzoziemcowi, którego jednemu z rodziców zostało przywrócone obywatelstwo PL na warunkach jak wyżej

6. Cudzoziemca przebywającego na terytorium RP nieprzerwalnie i legalnie przez okres co najmniej 10 lat, który spełnia łącznie następujące warunki:

-posiada stosowne zezwolenia

-posiada stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do lokalu mieszkalnego

7. Cudzoziemca przebywającego nieprzerwalnie na terytorium RP co najmniej przez 2 lata na pdst zezwolenia na osiedlenie się, które uzyskał w związku z polskim pochodzeniem

Organem właściwym w sprawach uznania za obywatela polskiego jest wojewoda właściwy ze wzgl na miejsce zamieszkania.

Uznanie za obywatela PL następuje na wniosek cudzoziemca. W przypadku małoletniego na wniosek jego przedstawicieli ustawowych.

Przed wydaniem decyzji wojewoda zwraca się do komendanta wojewódzkiego policji oraz dyrektora delegatury ABW (szef delegatury ABW), albo innych organów o udzielenie informacji mających istotne znaczenie w sprawie, tj. czy nabycie przez cudzoziemca obywatelstwa PL nie zagraża obronności, bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Termin na udzielenie informacji to 30 dni z możliwością przedłużenia do 3 miesiecy.

Uznanie za obywatela PL następuje w formie decyzji. Formę decyzji przybiera również odmowa uznania za obywatela PL (brak spełnionych przesłanek, nadanie obywatelstwa stanowi zagrożenie dla powyższych wartości).

PRZYWR ÓCENIE OBYWATELSTWA POLSKIEGO
Cudzoziemcowi, który utracił obywatelstwo polskie przed dniem 1 stycznia 1999r na podstawie przepisów uprzednio obowiązujących ustaw w przedmiocie pozbawienia obywatelstwa polskiego, zrzeczenia się tego obywatelstwa lub jego utraty przywraca się to obywatelstwo na jego wniosek. Nie przywraca się obywatelstwa polskiego jeżeli cudzoziemiec: 1. Dobrowolnie wstąpił w okresie od 1 września 1939 do 8 maja 1945 do służby w wojskach państw osi lub ich sojuszników, 2. W wyżej wymienionym okresie przyjął urząd publiczny w służbie państw osi lub ich sojuszników, 3. Działał na szkodę Polski a zwłaszcza jej niepodległości i suwerenności lub uczestniczył w łamaniu praw człowieka

Nie przywraca się obywatelstwa polskiego jeżeli cudzoziemiec

1. Dobrowolnie wstąpił w okresie od 1 września 1939 do 8 maja 1945 do służby w wojskach państw osi lub ich sojuszników

2. W wyżej wymienionym okresie przyjął urząd publiczny w służbie państw osi lub ich sojuszników

3. Działał na szkodę Polski, a zwłaszcza jej niepodległości i suwerenności lub uczestniczył w łamaniu praw człowieka

Nie przywraca się obywatelstwa PL jeżeli stanowi to zagrożenia dla obronności i bezpieczeństwa państwa albo dla bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Organem właściwym w sprawach przywrócenia obywatelstwa jest minister właściwy do spr wewnętrznych

Nabycie obywatelstwa następuje w drodze decyzji w dniu, w którym stała się ona ostateczna.

UTRATA OBYWATELSTWA POLSKIEGO

Następuje w wyniku zrzeczenia się tego obywatelstwa po uzyskaniu zgody prezydenta RP. Zgoda lub odmowa zgody przybiera formę postanowienia, utrata obywatelstwa polskiego następuje w terminie 30 dni od dnia wydania postanowienia przez prezydenta RP. Może ona nastąpić w terminie krótszym, jeżeli określa to postanowienie prezydenta RP.

Ad.2

DOKUMENTEM PASZPORTOWYM jest dokument w postaci paszportu, paszportu tymczasowego, paszportu dyplomatycznego tub paszportu służbowego NFZ-u. Dokument paszportowy uprawnia do przekraczania granicy i pobytu za nią oraz poświadcza obywatelstwo PL i tożsamość osoby w zakresie danych jakie zawiera. Każdy obywatel PL ma prawo do otrzymania paszportu. Ograniczenia tego prawa wskazują ustawy

TRYB WYDANIA DOKUMENTU PASZPORTOWEGO

Następuje na wniosek osoby pełnoletniej po przedłożeniu wymaganych prawem dokumentów, pobraniu danych diametrycznych (odbitki linii papilarnych).Paszporty dyplomatyczne i służbowe wydawane są bez uiszczania wymaganych opłat.

Na wydanie dokumentu paszportowego osobie nieletniej wymagana jest pisemna zgoda obojga rodziców z poświadczonymi notarialnie lub przez organ paszportowy podpisami.

W przypadku braku zgody rodziców, zgodę na wydanie dokumentu zastępuje orzeczenie sądu rodzinnego.

Jeżeli uzyskanie dokumentu paszportowego za granicą jest nie możliwe lub znacznie utrudnione dokument taki może być uzyskane za zgodą jednego z rodziców jeżeli przemawia za tym dobro dziecka.

Odbiór dokumentu paszportowego następuje osobiście lub przez przedstawicieli ustawowych.

ODMOWA WYDANIA DOKUMENTU PASZPORTOWEGO

Następuje na wniosek:

1. Sądu prowadzącego postępowanie karne przeciwko osobie ubiegającej się o dokument lub o przestępstwo skarbowe, postępowanie w sprawie nieletniego lub postępowanie cywilne.

2. Na wniosek organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe.

RODZAJE PASZPORTÓW

1.paszport „zwykły”- wydawany jest na ogólnych zasadach, może być wydany osobie pełnoletniej lub małoletniemu. Okres ważności paszportu: 10 lat, wydanego osobie małoletniej do 13 roku życia -5 lat, w wyjątkowych okolicznościach tej samej osobie można wydać drugi paszport z tym że okres jego ważności wynosi 2 lata.

2.paszport tymczasowy- wydawany jest

-osobom przebywającym zagranicą na czas oczekiwania na doręczenie paszportu sporządzonego w RP,

- osobom przebywającym czasowo na terytorium RP i zagranicą na powrót do miejsca stałego pobytu,

-osobom przebywającym w RP i zagranicą w udokumentowanych nagłych przypadkach związanych z chorobą lub pogrzebem

-osobom przebywającym w RP i zagranicą w udokumentowanych nagłych przypadkach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej

-osobom przebywającym zagranicą, które nie posiadają dokumentu paszportowego jeśli przemawiają za tym ważne okoliczności

Paszporty tymczasowe wydawane są również przez konsula małoletnim urodzonym za granicą, obywatelom PL na stałe zamieszkujących poza okręgiem konsularnym, obywatelom PL zamieszkałym w okręgu konsularnym którym nie nadano PESEL

3.paszport dyplomatyczny przysługuje

Prezydentowi RP, marszałkom i wicemarszałkom sejmu i senatu, prezesowi i wiceprezesowi RM, ministrom, sekretarzom i podsekretarzom stanu, posłom, senatorom, Polskim posłom do parlamentu europejskiego, sędziom trybunału konstytucyjnego ( prezesowi, wiceprezesom i wszystkim sędziom), prezesom i wice sądu najwyższego i naczelnego sądu administracyjnego.

Prawo do otrzymania paszportu dyplomatycznego rozciąga się dla małżonka towarzyszącego podczas podróży. Ponadto uprawnionymi są osoby zajmujące stanowiska lub pełniące funkcje w służbie zagranicznej związane przywilejami i immunitetami dyplomatycznymi skierowane do pracy w organizacjach międzynarodowych

4.paszport służbowy NFZ