Marta Strychalska
Charakterystyka dziecka upośledzonego w stopniu umiarkowanym
Jednostka upośledzona w stopniu umiarkowanym wykazuje obniżoną sprawność spostrzegania, spostrzega tylko cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych. Wykazuje również trudności w skupieniu uwagi dowolnej, natomiast dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu prostych czynności mechanicznych i na interesujących przedmiotach. Dominuje uwaga mimowolna. Dziecko wykazuje ograniczony zakres pamięci. Zdarzają się przypadki posiadające dobrą pamięć "fotograficzną". Zachowana jest dobra pamięć mechaniczna. Ogólnie osoba upośledzona w stopniu umiarkowanym wykazuje bardzo wolne tempo uczenia się. Potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze, osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 15 - 18 sylabowe.
Znacznie opóźniony jest rozwój mowy, pojedyncze wyrazy występują około 5 roku życia, zdania około 7 roku życia. Jednostka posługuje się prostymi zdaniami i występują liczne agramatyzmy. Wymowa jest niewyraźna, wadliwa, wypowiedzi mają ograniczony zasób słownictwa, nie zawierają pojęć abstrakcyjnych.
Słabo rozwinięte jest myślenie pojęciowo - słowne, myślenie ma charakter konkretno - obrazowy. Upośledzone jest rozumowanie przyczynowo - skutkowe. Jednostka wykazuje bardzo wolne tempo i sztywność myślenia, brak samodzielności i zdolności do samokontroli. Pojęcia definiuje poprzez opis przedmiotu i materiału, z którego jest zrobiony i przez zastosowanie oraz wykorzystanie przedmiotu.
Maksymalny poziom rozwoju umysłowego : w wieku 15 lat życia osiąga wiek inteligencji 7 - 8 latka. Poważnie zaburzony i opóźniony jest rozwój ruchowy : siadanie w 2 roku życia, chodzenie w 3 roku życia. Dość dobrze jednostka radzi sobie z czynnościami samoobsługowymi. Może wyuczyć się prostych czynności zawodowych, pod kontrolą i nadzorem może obsługiwać proste urządzenia i maszyny. Wykonuje ruchy mało precyzyjne i niezgrabne, ma wolne tempo czynności ruchowych.
Dziecko z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym ujawnia wrażliwość emocjonalną oraz głębokie przywiązanie do rodziców i wychowawców. Słabo kontroluje swoje emocje, popędy i dążenia. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej to 10 - latek.
Jednostka upośledzona w stopniu umiarkowanym może opanować elementy nauki czytania, pisania i liczenia w szkołach życia oraz mogą być przyuczane do wykonywania prostych czynności zawodowych. Może pracować pod nadzorem w zakładach pracy chronionej.
Opisując dziecko upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym J. Sowa stwierdza : "charakteryzują się one głębszym niedorozwojem umysłowym. Dotyczy to wszelkich procesów poznawczych : spostrzegania , wyobraźni, pamięci, uwagi i myślenia. To ostatnie ma charakter myślenia konkretnego opartego tylko na spostrzeżeniach. Upośledzeniu czynności poznawczych towarzyszą zwykle zaburzenia innych procesów psychicznych. Charakteryzuję się niskim poziomem rozwoju motorycznego - obniżeniem sprawności manipulacyjnych lokomocyjnych. Również jego zachowanie odbiega od ogólnie przyjętych norm.
Wyróżnia się wśród nich dwa typy, a mianowicie typ apatyczny i typ pobudliwy. Ten pierwszy jest flegmatyczny, spokojny, obojętny, nieagresywny, nie sprawiający trudności, dość pracowity (w granicach swoich możliwości). Typ pobudliwy jest niespokojny, dużo mówiący i biegający, przeszkadzający, ze skłonnością do niszczenia wszystkiego co się wokół znajduje. W procesie nauki szkolnej dziecko takie może opanować program (nauka czytania i pisania) w zakresie dwóch klas szkoły specjalnej".
Badania wykazują, że w tej grupie upośledzonych, częściej niż u lekko upośledzonych występują takie zaburzenia zachowania, jak: zachowanie gwałtowne destruktywne, antyspołeczne, zamykanie się w sobie, stereotypie ruchowe i dziwaczne ruchy, niewłaściwe formy zachowania w towarzystwie, zachowanie się buntownicze, zaburzenia o charakterze psychologicznym i inne. Występują one jednak rzadziej niż u znacznie upośledzonych.
Osoba upośledzona umysłowo w stopniu umiarkowanym w rozwoju poznawczym
pozostają na poziomie przedoperacyjnym. Znaczne uszkodzenia centralnego układu
nerwowego oraz liczne schorzenia współwystępujące, w tym również narządów zmysłów sprawiają, że poznawanie świata przez te jednostki jest niezupełne, nieadekwatne ,ograniczone. Dotyczy to również możliwości spostrzegania otaczającej rzeczywistości.
Dla dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu umiarkowanym dostępne są przede
wszystkim przeżycia bezpośrednie, słabo reagują na poważne zdarzenia, natomiast sprawy mało istotne mogą wywołać u nich intensywną reakcję. Reakcje ich są więc mało współmierne do bodźca, nieadekwatne. Emocje charakteryzują się sztywnością oraz małym zróżnicowaniem, słabo jest rozwinięta zdolność opanowania popędów, niedorozwój uczuć wyższych związanych z brakiem zdolności do zrozumienia pojęć abstrakcyjnych. Brak jest przeżyć emocjonalnych wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą, a dotyczą aktualnych doznań ze strony osób i sytuacji, przeżycia z przeszłości nie wywołują reakcji uczuciowej.
Pamięć dziecka upośledzonego w stopniu umiarkowanym cechuje:
- znaczne obniżenie dokładności,
- krótka trwałość,
- wolne tempo zapamiętywania,
- wąski zakres.
Jednostka upośledzona w stopniu umiarkowanym ma bardziej utrudniony rozwój, ale to nie wyklucza jej rewalidacji. Wyniki tego procesu są uwarunkowane wielostronnie, przede wszystkim cechami psychicznymi upośledzonego , ich warunkami rodzinnymi oraz metodami oddziaływania na nią
Percepcja wzrokowa: uczennica rozpoznaje najbliższe otoczenie- nazywa i rozpoznaje kolory, rozpoznaje zjawiska atmosferyczne, pomieszczenia szkolne i otoczenie szkoły, środki lokomocji, pomieszczenia w domu, osoby z najbliższego otoczenia, koleżanki ze szkoły i nauczycieli.
a) analiza i synteza wzrokowa: długo wpatruje się w przedmiot, ilustrację zanim po sugestiach i pytaniach nauczyciela, prawidłowo wskaże lub nazwie dany obiekt; jeśli porównuje przedmioty, czy ilustracje przedmiotów, samo jest w stanie zauważyć tylko podobieństwa czy różnice kolorystyczne lub wielkościowe; przy opisie różnych przedmiotów, ilustracji nie potrafi wskazać jednocześnie na różne kategorie cech ( kolor, wielkość, kształt, przeznaczenie); nie umie wskazać, z jakich części składa się dany przedmiot, nie umie „ rozłożyć” danego przedmiotu na części i wyodrębnić ich.
Percepcja słuchowa: rozpoznaje i różnicuje dźwięki
otoczenia: potrafi rozróżnić i naśladować głosy zwierząt domowych, prawidłowo różnicuje głosy ciche i głośne, odgłosy
z otoczenia.
a) analiza i synteza słuchowa: umie podać słowo zaczynające się na daną głoskę, nie potrafi wyodrębnić wszystkich głosek w wyrazach więcej niż trzyliterowych;
b) słuchowe różnicowanie głosek: potrafi powtórzyć po nauczycielu takie same głoski;
Zapamiętywanie i odtwarzanie: dziecko potrafi powtórzyć proste zdanie składające się z trzech wyrazów, doskonale radzi sobie z odtwarzaniem rytmów ( ma duże wyczucie rytmu), nie potrafi zapamiętać całego tekstu piosenki, nawet po dłuższym utrwalaniu; nie potrafi nauczyć się wiersza na pamięć, nie opanowało sztuki recytacji, nie zwraca uwagi na znaki interpunkcyjne, nawet przy czytaniu; nie potrafi wykonywać najprostszych działań matematycznych w pamięci; nie pamięta, co przedstawiała ilustracja, którą przed chwilą obserwowała; nie pamięta zasady działania zegarka, nie potrafi określić godziny.
Wiedza o najbliższym otoczeniu: uczennica wie, jak ma na imię
i jak ma na nazwisko, wymienia imiona wszystkich domowników, umie powiedzieć, w jakim mieście mieszka i na jakiej ulicy, pamięta imiona najbliższych koleżanek i nauczycieli, z którymi ma kontakt; wie, gdzie jest i sama potrafi dojść do klasy i pokoju nauczycielskiego; wie, gdzie jest poczta, kościół, apteka i po co się tam chodzi.
Gotowość i zaangażowanie do pracy: przejawia szybką, nieumotywowaną zmienność nastrojów, krzyczy bez powodu, obraża się; polecenia nauczyciela często nie wzbudzają w dziecku żadnych reakcji, konieczne jest wielokrotne ponawianie poleceń, by zostały wykonane; często okazuje zniecierpliwienie, wykonuje inne niepotrzebne czynności; czasami wyraża ochotę patrzenia, dotykania, poznawania nowych rzeczy
Koordynacja wzrokowo-ruchowa: na niskim poziomie; dziecko wolno chodzi, ma problemy z chwytaniem oburącz piłki, nie potrafi rzucić piłką do pobliskiego celu, nie potrafi przeskakiwać na skakance, nie potrafi odbić paletką piłeczki do tenisa stołowego; jest zagubione i nieporadne w zabawach orientacyjnych; rozpoznaje schemat własnego ciała, nie myli kierunków przestrzennych;
Sprawność manualna: mimiką, gestem i słowem wyraża swój stosunek do wykonywania prac manualnych; prace wykonuje bardzo wolno, ale starannie; zdarza się, że porzuca wykonywane czynności, mimo nalegań nauczyciela, nie kończy pracy; potrafi ciąć nożyczkami, lepić z plasteliny, kolorować, rysować, nawijać nici, przyszywać guziki, zawiązywać kokardkę
BIBLIOGRAFIA
http://www.cen.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1120&Itemid=170