Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym (I.I. 36 - 51): *spostrzeganie: jednostka wykazuje obniżoną sprawność spostrzegania, spostrzega tylko cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych; *uwaga: trudności w skupieniu uwagi dowolnej, natomiast dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu prostych czynności mechanicznych i na interesujących przedmiotach, dominuje uwaga mimowolna; *pamięć: jednostka wykazuje ograniczony zakres pamięci, zdarzają się przypadki posiadające dobrą pamięć „fotograficzną”, zachowana jest dobra pamięć mechaniczna, ogólnie osoba upośledzona w stopniu umiarkowanym wykazuje bardzo wolne tempo uczenia się, potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze, osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 15-18 sylabowe; *znacznie opóźniony jest rozwój mowy: pojedyncze wyrazy występują około 5 roku życia, zdania około 7 roku życia, jednostka posługuje się prostymi zdaniami, występują liczne agramatyzmy, wymowa jest niewyraźna, wadliwa, wypowiedzi mają ograniczony zasób słownictwa, nie zawierają pojęć abstrakcyjnych; *myślenie: słabo rozwinięte jest myślenie pojęciowo-słowne, myślenie ma charakter konkretno-obrazowy, upośledzone jest rozumowanie przyczynowo-skutkowe, bardzo wolne tempo i sztywność myślenia, brak samodzielności i zdolności do samokontroli, pojęcia definiuje poprzez opis przedmiotu i materiału, z którego jest zrobiony i przez zastosowanie oraz wykorzystanie przedmiotu, maksymalny poziom rozwoju umysłowego: w wieku 15 lat życia osiąga wiek inteligencji 7-8-latka; *poważnie zaburzony i opóźniony jest rozwój ruchowy: siadanie w 2 roku życia, chodzenie w 3 roku życia, dość dobrze jednostka radzi sobie z czynnościami samoobsługowymi, może wyuczyć się prostych czynności zawodowych, pod kontrolą i nadzorem może obsługiwać proste urządzenia i maszyny, wykonuje ruchy małoprecyzyjne i niezgrabne, ma wolne tempo czynności ruchowych; *procesy emocjonalne i dojrzałość społeczna: osoba z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym ujawnia wrażliwość emocjonalną oraz głębokie, przywiązanie do wychowawców, słabo kontroluje swoje emocje, popędy i dążenia, maksymalny poziom dojrzałości społecznej to poziom 10-latka; - mogą opanować elementy nauki czytania, pisania i liczenia w szkołach życia; - mogą być przyuczane do wykonywania prostych czynności zawodowych; - mogą pracować pod nadzorem w zakładach pracy chronionej; - w procesie nauki szkolnej osoby te mogą opanować program (nauka czytania i pisania) w zakresie dwóch klas szkoły specjalnej.
Osoby upośledzone w stopniu umiarkowanym: - częstsze niż w stopniu lekkim zaburzenia w zakresie receptorów oraz ich reprezentacji korowej; - zaburzenia w spostrzeganiu rzeczywistości; - zwolnienie tempa i zakresu spostrzegania; - trudności w wyodrębnianiu istotnych cech przedmiotów i zjawisk; - trudności z koncentracją na przedmiocie i czynności; - przewaga uwagi mimowolnej; - istnieje możliwość rozwinięcia uwagi dowolnej; - występują trudności w zapamiętywaniu, rozpoznawaniu i odtwarzaniu informacji; - zwłaszcza upośledzona jest pamięć logiczna; - często pojawiają się konfabulacje i zmyślenia; - rozwój mowy odbywa się w wolnym tempie; - występują liczne zaburzenia artykulacji oraz trudności z poszerzaniem słownictwa i przyswajaniu pojęć; - myślenie ma charakter konkretno-obrazowy, przedoperacyjny - zaczyna zauważać różne aspekty rzeczywistości (barwę, długość, wzajemne stosunki między cechami przedmiotów); - osoby te ujawniają potrzeby bezpieczeństwa, przynależności, miłości, kontaktów społecznych, szacunku oraz uczucia moralne; *w pracy z nimi można spodziewać się: wzmożonej lub obniżonej pobudliwości, zaburzeń w zachowaniu (m.in. gwałtowności, zachowań destruktywnych i aspołecznych, zamykania się w sobie, stereotypii ruchowych, zachowań dziwacznych, buntowniczych i przekornych oraz zaburzeń psychicznych), zachowania trudne występują w różnych formach i w różnym nasileniu, w zależności od rodzaju uszkodzenia OUN oraz treningu zachowań społecznych; *dzieci potrafią: ubiera się i rozbierać, samodzielnie dbać o higienę i porządek wokół siebie, mogą nauczyć się przygotowywania prostych posiłków i wykonywania czynności domowych oraz związanych z mało skomplikowaną pracą zarobkową wykonywaną pod kontrolą, bardzo ważna jest stymulacja umiejętności komunikacyjnych.
1