Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim (I.I. 0 - 19): - bardzo zaburzone procesy orientacyjne; - głęboko zaburzona jest sprawność spostrzegania; - w niektórych przypadkach nie udaje się wywołać koncentracji wzroku na przedmiocie; - reaguje głównie na bodźce sygnalizujące pokarm; - w niektórych przypadkach brak jest objawów koncentracji uwagi mimowolnej; - zapamiętywanie i uczenie się jest niemożliwe (u niektórych jednostek widoczne jedynie w opanowaniu prostych reakcji ruchowych, np. odszukanie schowanego obok osoby przedmiotu); - mowa jest niewykształcona - opanowuje 2-3 wyrazy i rozumie kilka prostych poleceń; - nie wykształcone są procesy intelektualne i myślenie; - osoba upośledzona w stopniu głębokim jest zdolna do opanowania chodzenia - ruchy są automatyczne, stereotypowe, nie służą wykonaniu czynności; - biorąc pod uwagę procesy emocjonalno-motywacyjne i dojrzałość społeczną osoby upośledzone w stopniu głębokim zdolne są do wyrażania prostych emocji, najczęściej jednak występuje brak objawów życia uczuciowego i przejawów samodzielności; - w wyniku długotrwałego ćwiczenia może nauczyć się sygnalizować potrzeby fizjologiczne; - maksymalny poziom dojrzałości społecznej to 4 lata; - dzieci upośledzone umysłowo w stopniu głębokim wymagają stałej opieki i pielęgnacji; - jednostki te zdolne są do opanowania pojedynczych czynności w wyniku indywidualnych oddziaływań rehabilitacyjnych - według J. Sowy wyniki indywidualnych oddziaływań rehabilitacyjnych są na ogół znikome; - dodatkowymi objawami oligofrenii mogą być anomalie w budowie głowy, twarzy, dysproporcje ciała, zmiany na skórze oraz takie anomalie, jak: zaburzenia wzroku, słuchu i innych zmysłów.

Osoby upośledzone w stopniu głębokim: - nie są w stanie przekroczyć okresu inteligencji zmysłowo- ruchowej; - upośledzeniu umysłowemu często towarzyszą wady wzroku, słuchu, niedowłady, porażenia kończyn i zwiększona podatność na infekcje oraz wady narządów; - w grupie tej ujawnia się ogromna różnorodność po względem możliwości osiągania sprawności poszczególnych funkcji; - można zaobserwować wśród nich całkowity brak percepcji lub pewną zdolność do spostrzegania czynności i sytuacji; - zdolność do koncentracji uwagi - od zupełnego jej braku do koncentracji na dość długi czas; - w zakresie umiejętności komunikacyjnych wystąpić mogą różnice indywidualne: od barku zdolności rozumienia melodii słów i wydawania artykułowanych dźwięków do rozumienia poleceń, a nawet porozumiewania się za pomocą 2-3 wyrazowych zdań; - podobnie z pamięcią - różnice występujące pod tym względem rozciągają się od zupełnej niezdolności do zapamiętania jakiejkolwiek treści do utrzymania tych treści przez dłuższy czas; - można też wyróżnić osoby, które nie opanowały czynności fizjologicznych poza prostymi odruchami oraz takie, które jedzą żując, sygnalizują potrzeby fizjologiczne, niektóre mogą nawet wykonywać proste czynności porządkowe; - pod względem zdolności do wyrażania potrzeb psychicznych również występuje wyraźne zróżnicowanie - od braku zdolności do wyrażania przeżyć w tej dziedzinie do wyraźnego ujawniania potrzeb psychicznych - w tym przynależności, miłości i uznania; - zdolności motoryczne mogą być upośledzone całkowicie lub też pozwalają na wykonywanie różnych czynności; - u osób z tej grupy obserwuje się głębokie upośledzenie procesów orientacyjno - poznawczych, intelektualnych, emocjonalnych, motywacyjnych i wykonawczych; - w lżejszych stanach upośledzenia głębokiego (I.I. 14-19) istnieje możliwość wyuczenia zachowań pozwalających na znaczną samoobsługę oraz unikanie niebezpieczeństw; - w stosunku do omawianej grupy osób upośledzonych bardzo ważna jest wczesna rehabilitacja - pamiętać należy, że rozwijają się u nich szybciej sprawności zależne od dojrzewania, a wolniej te, które zależne są od uczenia się.

Osoby z głębokim stopniem upośledzenia umysłowego: - zdolne są tylko do opanowania pojedynczych czynności w wyniku indywidualnych oddziaływań rehabilitacyjnych, lecz wyniki są na ogół znikome; - duże zróżnicowanie: od braku percepcji, uwagi mimowolnej i pamięci do cząstkowego ich występowania; - mowa to nieartykułowane dźwięki; - czasem pojedyncze proste wyrazy, rozumienie prostych słów i poleceń; - proste emocje zadowolenia i niezadowolenia; - czasem wyrażanie emocji gestami - uśmiech, przywiązywanie się do osób; - częste wahania nastrojów; - prawie całkowity brak czynności regulacyjnych; - nie potrafią samodzielnie dbać o bezpieczeństwo; - mogą nauczyć się prostych nawyków; - wymagają stałej opieki.

1

---