UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W STOPNIU ZNACZNYM
CHARAKTERYSTYKA
Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym (I.I. 20 - 35):
- osoba upośledzona w stopniu znacznym wykazuje poważnie obniżoną sprawność i szybkość spostrzegania:
- spostrzeganie jest niedokładne
- ma trudności w rozpoznawaniu przedmiotów i wyodrębnianiu elementów
- uwaga:
- poważnie zaburzona jest koncentracja uwagi - koncentruje się tylko na przedmiotach służących
zaspokajaniu potrzeb lub wyróżniających się np. zdecydowaną barwą
- dominuje uwaga mimowolna, brak jest uwagi dowolnej
- bardzo znacznie utrudnione jest również zapamiętywanie:
- zakres pamięci jest znikomy i mała jest trwałość pamięci - potrafi zapamiętać tylko najprostsze układy na
rytmice
- osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 12-sylabowe, 4 cyfry, zapamiętać i wykonać 3 proste polecenia
- głęboko opóźniony jest rozwój mowy:
- pojedyncze wyrazy pojawiają się w wieku szkolnym
- często nie buduje zdań
- często wypowiada się monosylabami lub jednym wyrazem
- niekiedy używa prostych zdań
- nie odmienia przez przypadki
- mowa jest bełkotliwa i minimalny zasób słownictwa
- myślenie:
- tylko sensoryczno - motoryczne, bardzo słabo rozwinięte w działaniu
- głęboko upośledzone jest myślenie pojęciowo-słowne
- maksymalny poziom rozwoju umysłowego: w wieku 8-10 lat osiąga wiek inteligencji równy 3 lat
- osoby dorosłe nie przekraczają poziomu intelektualnego dziecka w wieku 5-6 lat
- głęboko opóźniony jest rozwój ruchowy:
- siadanie i chodzenie opanowuje w wieku przedszkolnym
- może przyswoić sobie ruchy niezbędne do wykonywania prostych czynności związanych z samoobsługą
(wymaga to jednak dłuższego ćwiczenia)
- poważnie upośledzona jest motoryka rąk
- ograniczone są procesy emocjonalne i dojrzałość społeczna:
- osoby z upośledzeniem w stopniu znacznym są zdolne do okazywania uczuć, przywiązania, choć
wyrażają je w sposób prymitywny
- nie kontrolują emocji i popędów
- są mało samodzielne
- realizują proste potrzeby oraz dbają o higienę osobistą
- maksymalny poziom dojrzałości społecznej to 7-8 lat
- jednostki z takim upośledzeniem nie są zdolne do samodzielnego życia i wymagają opieki osoby drugiej
- osoby ze znacznym upośledzeniem umysłowym charakteryzują się tak niskim poziomem rozwoju umysłowego, że nauka czytania, pisania, czy liczenia jest całkowicie niemożliwa
- mogą funkcjonować w szkołach życia - tam potrafią opanować wiele prostych czynności życia codziennego oraz proste prace wchodzące w skład nieskomplikowanych zawodów.
Znaczne upośledzenie umysłowe:
- często występują wady wzroku, słuchu, niedowłady, porażenia kończyn i różne choroby somatyczne
- ich spostrzeganie jest bardzo niedokładne, nieadekwatne do rzeczywistości , wybiórcze i powolne
- zdolność do koncentracji uwagi niewielka, uwaga ma charakter mimowolny
- umiejętności komunikacyjne ograniczają się do kilkuwyrazowych zdań, pojedynczych wyrazów i fonogestów lub wyłącznie gestykulacji, występują częste trudności artykulacyjne, bardzo ubogi jest zasób słów
- dzieci te potrafią porównywać przedmioty wielkościowo, dostrzegają podobieństwa i różnice
- potrafią opanować elementarne pojęcia liczbowe (w zakresie liczb 4-5)
- rozróżniają proste kształty geometryczne
- nawet rozpoznają i piszą proste wyrazy
- potrafią zdefiniować znane pojęcia „ użytkowo”
- mogą wyuczyć się czynności z zakresu samoobsługi i rozwinąć umiejętności manualne w stopniu umożliwiającym wykonywanie prostych pożytecznych czynności
- potrafią okazać przywiązanie, sympatię, antypatię i elementarne uczucia moralne
- często wśród nich spotyka się osoby nadpobudliwe lub apatyczne, wykazujące zachowania trudne
- część zachowań trudnych wynika ze złych metod wychowawczych.
Osoby ze znacznym upośledzeniem umysłowym:
- charakteryzują się tak niskim poziomem rozwoju umysłowego, że nauka czytania, pisania, czy liczenia jest całkowicie niemożliwa
- potrafią one natomiast opanować wiele czynności życia codziennego oraz proste prace wchodzące w skład nieskomplikowanych zawodów
- spostrzeganie ich jest niedokładne, bardzo wolne
- uwaga mimowolna, skupiona jedynie na silnych bodźcach
- słaba trwałość uwagi
- pamięć krótkotrwała, bardzo ograniczona
- mowa to zdania proste, dwuwyrazowe, częste wady
- inteligencja sensoryczno-motoryczna
- widoczne potrzeby psychiczne
- częste zaburzenia zachowania
- intuicyjne uczucia moralne
- oznaki przywiązania do osób, rzeczy
- często samodzielne w załatwianiu potrzeb fizjologicznych, poruszaniu się w bliskiej okolicy
- rozumieją proste sytuacje
- wykonują proste prace domowe i zarobkowe
- potrafią porozumieć się w prostych sprawach
- nie są zdolne do samodzielnego życia i wymagają opieki osoby drugiej
Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym:
- I.I. 25-39 (skala Wechslera)
- jednostki te jako dorosłe nie przekraczają poziomu rozwoju intelektualnego 5-6-letniego dziecka o normalnym rozwoju intelektualnym
- ich dojrzałość społeczna nie przekracza poziomu 7-8-letniego dziecka
- znaczne upośledzenie wszystkich procesów, tj. procesów orientacyjno-poznawczych (zwłaszcza myślenia, emocji, motywacji) oraz procesów wykonawczych
- wąski zakres spostrzeżeń (szczególnie zaburzona jest u nich korowa analiza i synteza)
- spostrzeżenia są niedokładne, ubogie
- rozpoznają i nazywają wiele otaczających je przedmiotów
- porównują i odróżniają przedmioty krótsze od dłuższych
- dostrzegają różnice i podobieństwa w rysunkach
- myślenie ich może opierać się na spostrzeżeniach i wyobrażeniach (wg Piageta to myślenie intuicyjne lub oglądowym)
- czynności dziecka nie są jeszcze operacjami, bo brak ich obracalności
- uwaga jest tylko mimowolna
- realizują sami swoje potrzeby fizjologiczne
- samodzielnie rozbierają się i ubierają
- sami potrafią się myć i wykąpać, gdy ktoś jest przy nich
- jeśli się ich nauczy to potrafią zadbać o uczesanie i czystość osobistą
- ich zdolności manualne są znacznie mniej upośledzone w porównaniu z ogólnym stopniem upośledzenia umysłowego
- częściej niż u jednostek umiarkowanie i lekko upośledzonych umysłowo spotyka się różne zaburzenia zachowania (jak gwałtowne, destruktywne zachowanie i inne niewłaściwe formy postępowania w towarzystwie, nadmierną pobudliwość lub zahamowanie)
- potrafią one opanować proste prace wchodzące w skład nieskomplikowanych zawodów
- wymagają opieki osób drugich.
1