UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W STOPNIU UMIARKOWANYM
CHARAKTERYSTYKA
Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym (I.I. 36 - 51):
- spostrzeganie
- jednostka wykazuje obniżoną sprawność spostrzegania
- spostrzega tylko cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych
- uwaga
- trudności w skupieniu uwagi dowolnej
- natomiast dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu prostych czynności mechanicznych i na
interesujących przedmiotach
- dominuje uwaga mimowolna
- pamięć
- jednostka wykazuje ograniczony zakres pamięci
- zdarzają się przypadki posiadające dobrą pamięć „fotograficzną”
- zachowana jest dobra pamięć mechaniczna
- ogólnie osoba upośledzona w stopniu umiarkowanym wykazuje bardzo wolne tempo uczenia się
- potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze
- osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 15-18 sylabowe
- znacznie opóźniony jest rozwój mowy
- pojedyncze wyrazy występują około 5 roku życia
- zdania około 7 roku życia
- jednostka posługuje się prostymi zdaniami
- występują liczne agramatyzmy
- wymowa jest niewyraźna, wadliwa
- wypowiedzi mają ograniczony zasób słownictwa, nie zawierają pojęć abstrakcyjnych
- myślenie
- słabo rozwinięte jest myślenie pojęciowo-słowne
- myślenie ma charakter konkretno-obrazowy
- upośledzone jest rozumowanie przyczynowo-skutkowe
- bardzo wolne tempo i sztywność myślenia
- brak samodzielności i zdolności do samokontroli
- pojęcia definiuje poprzez opis przedmiotu i materiału, z którego jest zrobiony i przez zastosowanie oraz
wykorzystanie przedmiotu
- maksymalny poziom rozwoju umysłowego: w wieku 15 lat życia osiąga wiek inteligencji 7-8-latka
- poważnie zaburzony i opóźniony jest rozwój ruchowy:
- siadanie w 2 roku życia
- chodzenie w 3 roku życia
- dość dobrze jednostka radzi sobie z czynnościami samoobsługowymi
- może wyuczyć się prostych czynności zawodowych
- pod kontrolą i nadzorem może obsługiwać proste urządzenia i maszyny
- wykonuje ruchy małoprecyzyjne i niezgrabne
- ma wolne tempo czynności ruchowych
- procesy emocjonalne i dojrzałość społeczna
- osoba z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym ujawnia wrażliwość emocjonalną oraz głębokie
przywiązanie do wychowawców
- słabo kontroluje swoje emocje, popędy i dążenia
- maksymalny poziom dojrzałości społecznej to poziom 10-latka
- mogą opanować elementy nauki czytania, pisania i liczenia w szkołach życia
- mogą być przyuczane do wykonywania prostych czynności zawodowych
- mogą pracować pod nadzorem w zakładach pracy chronionej
- wyróżnia się wśród nich dwa typy
- typ apatyczny - flegmatyczny, spokojny, obojętny, nieagresywny, nie sprawiający trudności, dość
pracowity (w granicach swoich możliwości)
- typ pobudliwy - niespokojny, dużo mówiący i biegający, przeszkadzający, ze skłonnością do niszczenia
wszystkiego co się wokół znajduje
- w procesie nauki szkolnej osoby te mogą opanować program (nauka czytania i pisania) w zakresie dwóch klas szkoły specjalnej.
Osoby upośledzone w stopniu umiarkowanym:
- częstsze niż w stopniu lekkim zaburzenia w zakresie receptorów oraz ich reprezentacji korowej
- zaburzenia w spostrzeganiu rzeczywistości
- zwolnienie tempa i zakresu spostrzegania
- trudności w wyodrębnianiu istotnych cech przedmiotów i zjawisk
- trudności z koncentracją na przedmiocie i czynności
- przewaga uwagi mimowolnej
- istnieje możliwość rozwinięcia uwagi dowolnej
- występują trudności w zapamiętywaniu, rozpoznawaniu i odtwarzaniu informacji
- zwłaszcza upośledzona jest pamięć logiczna
- często pojawiają się konfabulacje i zmyślenia
- rozwój mowy odbywa się w wolnym tempie
- występują liczne zaburzenia artykulacji oraz trudności z poszerzaniem słownictwa i przyswajaniu pojęć
- myślenie ma charakter konkretno-obrazowy, przedoperacyjny - zaczyna zauważać różne aspekty rzeczywistości (barwę, długość, wzajemne stosunki między cechami przedmiotów)
- osoby te ujawniają potrzeby bezpieczeństwa, przynależności, miłości, kontaktów społecznych, szacunku oraz uczucia moralne
- w pracy z nimi można spodziewać się:
- wzmożonej lub obniżonej pobudliwości
- zaburzeń w zachowaniu (m.in. gwałtowności, zachowań destruktywnych i aspołecznych, zamykania się w
sobie, stereotypii ruchowych , zachowań dziwacznych, buntowniczych i przekornych oraz zaburzeń
psychicznych)
- zachowania trudne występują w różnych formach i w różnym nasileniu, w zależności od rodzaju
uszkodzenia OUN oraz treningu zachowań społecznych
- dzieci potrafią:
- ubiera się i rozbierać
- samodzielnie dbać o higienę i porządek wokół siebie
- mogą nauczyć się przygotowywania prostych posiłków i wykonywania czynności domowych oraz
związanych z mało skomplikowaną pracą zarobkową wykonywaną pod kontrolą
- bardzo ważna jest stymulacja umiejętności komunikacyjnych.
Osoby upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym:
- charakteryzują się głębszym niedorozwojem umysłowym - dotyczy to wszystkich procesów poznawczych (spostrzegania, wyobraźni, pamięci, uwagi i myślenia)
- spostrzeganie jest niedokładne, wolne
- dominuje uwaga mimowolna
- słaba koncentracja uwagi, wąski jej zakres
- pamięć nietrwała, głównie mechaniczna
- myślenie konkretno-obrazowe
- brak dokonywania operacji logicznych
- trudności w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych
- mowa z częstymi wadami, ubogie słownictwo
- widoczne potrzeby psychiczne
- intuicyjne uczucia moralne
- słaba kontrola nad popędami
- widoczne potrzeby kontaktów społecznych
- na ogół są samodzielne w samoobsłudze
- mogą wykonywać proste prace domowe i zarobkowe
- rozumieją proste sytuacje społeczne
- na ogół potrafią wyrazić swoje potrzeby, porozumiewać się i współpracować z innymi
- nie są zdolne do samodzielnego życia i wymagają opieki osoby drugiej
- wyróżnia się wśród nich dwa typy
- typ apatyczny - flegmatyczny, spokojny, obojętny, nieagresywny, nie sprawiający trudności, dość
pracowity (w granicach swoich możliwości)
- typ pobudliwy - niespokojny, dużo mówiący i biegający, przeszkadzający, ze skłonnością do niszczenia
wszystkiego co się wokół znajduje
- w procesie nauki szkolnej osoby te mogą opanować program (nauka czytania i pisania) w zakresie dwóch klas szkoły specjalnej.
Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym:
- I.I. 40-54 (skala Wechslera)
- jako jednostki dorosłe nie przekraczają poziomu ogólnego rozwoju intelektualnego 7-8-letniego dziecka
- ich dojrzałość społeczna osiąga poziom 10-letniego dziecka o prawidłowym rozwoju intelektualnym i społecznym
- upośledzone są wszystkie procesy poznawcze (spostrzeganie, wyobraźnia, pamięć, uwaga i myślenie)
- zakres spostrzeżeń jest istotnie węższy niż u lekko upośledzonych umysłowo i normalnych
- proces spostrzegania przebiega wolniej
- dzieci, jak i dorośli mają trudności w wyodrębnieniu istotnych cech przedmiotów i zjawisk
- wyobrażenia są nieadekwatne, mają przede wszystkim charakter odtwórczy
- wykazują trudności w zapamiętaniu, przechowywaniu, rozpoznawaniu i odtwarzaniu zapamiętanych informacji
- upośledzona jest zarówno pamięć świeża, jak i trwała (w tym mechaniczna a szczególnie logiczna)
- mają duże trudności w zapamiętaniu treści powiązanych logicznie (na skutek czego częściej niż u upośledzonych w lekkim stopniu pojawiają się zmyślenia i konfabulacyjne uzupełnienie luk pamięciowych)
- mają trudności w dłuższym skoncentrowaniu się na określonym przedmiocie czy czynności
- dominuje u nich uwaga mimowolna (przyciąga ja nowy, silny lub niezwykły bodziec)
- z trudnością tworzą pojęcia i rozwiązują problemy
- szczególne trudności napotykają w ujęciu istoty zagadnienia oraz w ustaleniu wewnętrznego związku między poszczególnymi elementami
- myślenie ma charakter konkretno-obrazowy i jest oparte tylko na spostrzeżeniach
- jest myśleniem przedoperacyjnym
- dziecko nie wysuwa hipotez i nie próbuje weryfikować swoich sądów
- kieruje się aktualnie spostrzeganą sytuacją
- uwzględnia najczęściej jeden aspekt (np. długość, barwę, itp.) a pomija stosunki między cechami przedmiotów
- upośledzeniu czynności poznawczych towarzyszą zwykle upośledzenia innych procesów psychicznych
- u dzieci obserwuje się zwolnione tempo pojawiania się poszczególnych okresów rozwoju mowy
- stwierdza się u nich ubogi zasób słownika oraz występujące często różne postacie dyslalii
- stosunkowo niski poziom rozwoju motorycznego - obniżenie zdolności manipulacyjnych i lokomocyjnych
- również ich zachowanie odbiega od ogólnie przyjętych norm
- wyróżnia się wśród nich dwa typy
- typ apatyczny - flegmatyczny, spokojny, obojętny, nieagresywny, nie sprawiający trudności, dość
pracowity (w granicach swoich możliwości)
- typ pobudliwy - niespokojny, dużo mówiący i biegający, przeszkadzający, ze skłonnością do niszczenia
wszystkiego co się wokół znajduje
- jednostki radzą sobie same w niektórych sytuacjach życiowych (ubieranie się, rozbieranie, mycie się, robienie drobnych zakupów itp.)
- niektóre są w stanie opanować czytanie i pisanie prostych wyrazów i zdań
- w wyniku intensywnego wychowania są w stanie troszczyć się o swój wygląd, opanować powszechnie występujące formy postępowania w typowych sytuacjach
- mogą pracować wykonując proste czynności pod kontrolą.
3