• Bieluń dziędzierzawa

Bieluń Dziędzierzawa (datura) to zarówno roślina lecznicza i trująca, dlatego stosowana jest jedynie pod kontrolą lekarza. Znajduje zastosowanie w leczeniu dychawicy oskrzelowej, kolek (jelitowej, nerkowej i żółciowej) i skurczów układu pokarmowego.

• Opis

Bieluń Dziędzierzawa jest rośliną jednoroczną osiągającą od 30-100cm wysokości. Pozbawiona włosków, gładka, gruba łodyga rozgałęzia się widlasto sprawiając, że zioło wygląda jak miniaturowy krzak.

Jajowate liście bielunia dziędzierzawy z wierzchniej strony są ciemnozielone, a od spodniej jaśniejsze. Roślina wykształca silny system korzeniowy oparty o wrzecionowaty korzeń główny i odrastające od niego korzenie boczne. Bieluń dziędzierzawa ma duże kwiaty o białej lub fioletowej barwie. Osadzone są pojedynczo na krótkich szypułkach wyrastających z rozwidleń łodyg. Mają kształt lejkowaty. Kwiaty pojawiają się od czerwca do września i posiadają nieprzyjemny zapach (głównie wieczorem). Drobne nasiona o brunatnoczerwonym kolorze i nerkowatym kształcie zebrane są w kolczastej torebce będącej owocem.

• Uprawa i rozmnażanie

Pomimo, że datura pochodzi z Azji dobrze przystosowała się do klimatu środkowej i wschodniej Europy. Porasta cały teren Polski i traktowana jest jako roślina ozdobna. Najłatwiej ją spotkać w okolicach śmietników (odradzam zbieranie), kompostowników i niepielęgnowanych ogrodów.

Jak widać roślina bujnie rośnie na żyznych, próchniczych i wilgotnych glebach o wysokiej przepuszczalności i zawartości azotu. W celu zapewnienia odpowiednich warunków glebę nawozi się organicznie i mineralnie. Nasiona wysiewa się w ilości 10-12kg na hektar w rzędy wiosną, gdy temperatura dzienna przekracza 10 stopni Celsjusza. Odległość między rzędami to około 60-70cm. Glebę międzyrzędami należy regularnie spulchniać i odchwaszczać.

Surowcem leczniczym są liście i nasiona pozyskiwane zarówno ze stanu naturalnego jak i plantacji. Zbiory liści przeprowadza się w południe lub popołudniu, gdy zejdzie rosa. Zbiór przeprowadza się trzykrotnie za każdym razem zbierając około 1/3 liści (tylko wyrośniętych). Pierwszy zbiór przeprowadza się w czasie, gdy rozkwitają pierwsze kwiaty (na początku kwitnienia rośliny, w czerwcu). Liście zbiera się ręcznie razem z ogonkami. Suszy się je w suszarni ogrzewanej do temperatury 50-60 stopni Celsjusza.
Wysokiej jakości surowiec zachowuje swoją naturalną zieloną barwę po wysuszeniu.

Nasiona bielunia dziędzierzawy zbiera się tuż przed otworzeniem owoców. Torebki podczas suszenia pękają uwalniając nasiona, które następnie należy dosuszyć.

• Podstawowe substancje czynne

Liście i nasiona bielunia dziędzierzawy zawierają alkaloidy tropinowe (w liściach od 0,1% do 0,6%) - hioscyamina, atropina i skopolamina. Poza tym obfite są w garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne i sole mineralne.

• Działanie i zastosowanie

Wspomniane już alkaloidy mają działanie stymulujące układ nerwowy, rozszerzają źrenice i hamują wydzielanie potu, śliny i soków żołądkowych. Rozkurczają oskrzela.

Skopolamina ogranicza czynności wegetatywne i psychomotoryczne mózgu. Otępia mózg i ogranicza sprawność intelektualną. Przedawkowanie powoduje przyśpieszenie akcji serca, zaburzenia oddychania, bóle i halucynacje.

Za pomocą datury leczona jest dychawica oskrzelowa, ostre nieżyty oskrzeli i niektóre choroby neurologiczne. Wchodzi również w skład leków na stany skurczowe przewodu pokarmowego, kolki jelitowe, żółciowe i nerkowe. Roślina znalazła również zastosowanie w homeopatii.

Wyciąg z liści lub wyizolowane z nich alkaloidy są składnikiem preparatów: Tinctura Stramonii, Scopolan, Scopolan Compositum, Buscopan, Buscolysin.

• Przeciwwskazania

Bieluń dziędzierzawa jest do tego stopnia rośliną trującą, że w średniowieczu stosowany był do pozbywania się niewygodnych osób.

Obecnie wszystkie leki zawierające wyciąg z bielunia dziędzierzawy stosuje się jedynie pod ścisłą kontrolą lekarza.

---