Sprawy łączone: C-1/90 i 176/90: Aragonesa de Publicidad Exterior SA i Publivía SAE
Hasła: Swobodny przepływ towarów - Odstępstwa - Ochrona zdrowia publicznego -
Przepisy wspólnoty autonomicznej państwa członkowskiego.
Stan faktyczny:
Aragonesa de Publicidad Exterior SA i Publivía SAE to agencje reklamowe, na które zostały nałożone kary administracyjne za naruszenie przepisów ustawy nr 20/85 uchwalonej w dniu 25 lipca 1985 r. przez Parlament Autonomicznej Wspólnoty Katalonii. Ustawa ta zabraniała reklamowania napojów alkoholowych zawierających więcej niż 23% alkoholu w mediach, na ulicach i drogach (z wyjątkiem miejsc produkcji i sprzedaży tych produktów), a także w kinach i w środkach transportu publicznego. Wyżej wymienione firmy skierowały przeciw Departamentowi Zdrowia i Opieki Społecznej w Autonomicznej Wspólnocie Katalonii sprawę, twierdząc że ustawa jest sprzeczna z art. 30 traktatu EWG (art.34 TFUE) tzn. narusza zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych. Zdaniem agencji reklamowych ta ustawa stanowiła ograniczoną możliwość reklamy dla napojów alkoholowych z pozostałych Państw Członkowskich - stanowiła utrudnienie dla swobodnego przepływu towarów między Państwami.
Sąd Najwyższy Katalonii zwrócił się do ETS w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 177 traktatu EWG (art. 267 TFUE) z trzema pytaniami:
Czy prawo Państwa Członkowskiego, w tym wypadku Parlamentu Autonomicznej Wspólnoty Katalonii, do stanowienia prawa w szczególnych sprawach, które zabrania reklamowania alkoholi o stężeniu wyższym niż 23% w wyżej wymienionych miejscach stanowi środek o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego?
W przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy zdanie pierwsze art. 36 EWG (art. 36 TFUE, dot. uzasadnionych ograniczeń) należy interpretować jako prawo Państwa Członkowskiego do częściowego zakazu reklam napojów alkoholowych z zawartością powyżej 23% alkoholu ze względu na ochronę zdrowia?
Czy zakaz stosowany dla ochrony zdrowia może być interpretowany jako przejaw dyskryminacji lub ukrytego ograniczenia w handlu między państwami członkowskimi?
W toku sprawy stwierdzono następujące fakty:
Artykuł 30 (artykuł 34 TFUE) Traktatu można stosować do środka przyjętego przez wszystkie organy państw członkowskich: władze centralne, organy państwa federalnego lub inne organy terytorialne. Zgodnie z art. 30 EWG (art. 34 TFUE), każdy środek utrudniający bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie handel między Państwami Członkowskimi należy traktować jako środek o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych. Reklama jest działaniem zachęcającym do konsumpcji, a zakaz reklamowania alkoholi jest stosowany w celu walki z alkoholizmem i stanowi środek ochrony zdrowia. Państwo Członkowskie musi zatem wykazać, że zastosowany środek, jest proporcjonalny do zamierzonego celu. Brak wspólnej, zharmonizowanej zasady regulującej sposób reklam napojów alkoholowych, daje prawo Państwu Członkowskiemu do samodzielnej regulacji kwestii ochrony zdrowia, z uwzględnieniem zasad traktatu, w tym zgodnie z zasadą proporcjonalności. Należy zauważyć, że zakaz reklamowania dotyczy miejsc takich jak kina czy autostrady, uczęszczanych głównie przez dwie grupy: młodzież i kierowców, wobec których polityka walki z alkoholizmem jest jak najbardziej wskazana. Jest to więc środek proporcjonalny do celu. Zdaniem skarżących w postępowaniu przed sądem krajowym, to co powinno się porównywać, to nie sytuację produktów przywożonych z produktami z całej Hiszpanii, ale sytuację produktów przywożonych z produktami katalońskimi. Ponieważ większość napojów alkoholowych z Katalonii to napoje o zawartości alkoholu mniejszym niż 23%, środek należy uznać za dyskryminujący i chroniący wyroby lokalne.
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚĆI :
Fakt, że w tej części terytorium kraju produkuje się więcej napojów o zawartości alkoholu mniej niż 23% sam w sobie nie wystarcza, aby stwierdzić ze katalońska ustawa powoduje dyskryminację lub ukryte ograniczenia w handlu wewnątrz wspólnotowego.
Artykuły 30 i 36 Traktatu EWG, rozpatrywanych łącznie, nie sprzeciwiają się regulacji, takiej jak katalońska ustawa zakazująca reklamy napojów alkoholowych zawierających więcej niż 23% alkoholu w mediach, na ulicach i drogach (z wyjątkiem miejsc produkcji i sprzedaży tych produktów), a także w kinach i w środkach transportu publicznego. Tego typu działanie może być dozwolone na podstawie art. 36 traktatu EWG (art. 36 TFUE) ze względu na ochronę zdrowia publicznego. W tym przypadku stwierdza się, że ustawa zakazująca reklamy wysokoprocentowych napojów alkoholowych, nie jest środkiem o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego oraz nie jest pośrednim środkiem protekcjonistycznym.
Powyższe orzeczenie pokazuje sytuację, kiedy Państwo Członkowskie ma prawo powołać się na traktatowe wymogi imperatywne, zawarte w artykule 36 TFUE. Autonomiczna Wspólnota Katalonii swoją ustawę o zakazie reklam wysokoprocentowych napojów alkoholowych tłumaczyła względami ochrony zdrowia i zwalczaniem problemu alkoholizmu. Organy Autonomicznej Wspólnoty Katalonii wykazały, że zastosowany środek jest jak najbardziej proporcjonalny do zamierzonego celu, gdyż zakazuje on reklam, które zachęcają do konsumpcji alkoholu, tylko w wybranych miejscach, uczęszczanych przez takie grupy społeczne jak młodzież i kierowcy, wobec których zwalczanie problemu alkoholizmu jest wskazane. Zakaz reklamy przewidziany w ustawie, nie stanowi środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu wewnątrz wspólnotowym, gdyż obowiązuje wobec wszystkich napojów wysokoprocentowych powyżej 23% zawartości alkoholu, zarówno hiszpańskich, jak i tych pochodzących z innych Państw Członkowskich.