11. Inflacja - proces wzrostu cen.

Inflacja ma miejsce kiedy następuje wzrost ogólny cen i kosztów.

Deflacja powoduje, że ceny i koszty spadają.

Okres inflacji to czas, w którym następuje ogólny wzrost cen uwidoczniony w indeksie cen badanych towarów i usług, jako średniej dla producentów i konsumentów. Zmiana indeksu cen jest miernikiem inflacji.

Rodzaje indeksów cen:

- (CPI) wskaźnik cen towarów konsumpcyjnych, mierzy zmiany cen dóbr i usług nabywanych przez gospodarstwa domowe,

- wskaźnik cen zbytu (PPI) określa rzeczywiste ruchy cen zbytu produktów finalnych,

- deflator produktu narodowego (GNP) stosuje się w odniesieniu do zmian cen wszystkich składników produktu narodowego brutto (wydatki konsumpcyjne i inwestycje). Stanowi średnią ważoną wzrostu cen wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład produktu narodowego.

Typy inflacji:

1) wg kryterium ruchu cen

- inflacja otwarta (cenowa) wzrost cen nie jest ograniczany i dąży do poziomu równoważącego strumienia popytu i podaży

- inflacja tłumiona (zasobowa) wzrost cen jest hamowany co zwiększa znacznie popyt a w konsekwencji odkładane oszczędności (zasoby)

2) wg kryterium tempa inflacji

- inflacja pełzająca; ceny rosną wolno, do 10% rocznie

- inflacja krocząca dwucyfrowo, wzrost cen i płac przeistacza się w inflację galopującą (dwu i trzycyfrowa)

- hiperinflacja astromoniczny wzrost cen

3) wg tendencji reprodukcji dochodu narodowego

- staginflacja - to zjawisko łącznego występowania inflacji

- slumpflacja - (reflacja) tj. inflacja razem z recesją gospodarczą. Wyraża spadek wielkości produkcji i dochodu narodowego.

4) wg kryterium czasy

- inflacja sekularna (trwała), nieustanne zjawisko inflacyjne

- inflacja okresowa, po inflacji następuje stabilizacja cen

5) wg kryterium oddziaływania na procesy inflacyjne

- inflacja kontrolowana - poddaje się kontroli państwa

- inflacja żywiołowa - nie poddaje się kontroli państwa

6) wg kryterium miejsca występowania

- inflacja wewnętrzna w ramach gospodarki krajowej

- inflacja importowana, przynoszona z zewnątrz

7) wg kryterium stosunków społeczno-ekonomicznych

- inflacja cywilizowana - zrównoważona gospodarka

- inflacja barbarzyńska - patologiczne mechanizmy ekonomiczne

8) wg kryterium przyczyn

- inflacja popytowa

- inflacja kosztowa

obie przeplatają się nawzajem

11.2 Przyczyny inflacji

Tkwią w strukturze stosunków produkcji.

1. Stosunki pieniężno-kredytowe:

- niedostosowanie emisji pieniądza i kreacji kredytu do realnych procesów gospodarowania

- ograniczony przymus zwrotności inwestycji rozwojowych

- nieprzestrzeganie dyscypliny finansowej przedsiębiorstw.

W/w przyczyny powodują wzmożony obieg pieniężny ale zarazem osłabienie stabilności pieniądza.

2. niedostatki polityki alokacyjnej

- polityka cen niedostosowana do realiów rynkowych

- subiektywne oceny rządu dotyczące polityki dochodu, płac i świadczeń socjalnych

- uleganie nadmiernych roszczeniom płacowym związków zawodowych

- nadmiernie statyczna polityka państwa

w/w przyczyny wywołują niezrównoważony wzrost popytu.

3. niedostateczne działania makroekonomiczne, które redukują koszty wytwarzania politykę płacową. Cechą wspólną w/w przyczyn inflacji jest ich charakter kosztowy, wyrażający rzeczywisty wzrost nakładów.

4. polityka zagraniczna państwa

- niekorzystny układ wymiany z zagranicą

- niska efektywność eksportu, która powoduje pogorszenie efektywności importu

yyyy- dewaluacja tj obniżenie kursu w wymianie handlowej

- wpływ inflacji światowej - przenoszenie cen rosnących z rynku światowego na rynek krajowy

11.3 Skutki inflacji dotyczą:

- podziału dochodu między różne grupy i klasy społeczne

- podziału dochodów indywidualnych na konsumpcję i oszczędności oraz produkcję i inwestycję

- bilansu płatniczego kraju

- równowagi zewnętrznej

- stosunków społecznych

Jeżeli społeczeństwa oczekuje inflacji to jest to inflacja antycypowana, gdy nie oczekuje to jest nieantycypowana. Przy stałych płacach inflacje przynosi wzrost zysków przedsiębiorstwa i pewien wzrost dochodu państwa za pośrednictwem systemu podatkowego. Inflacja nieantycypowana przekształca się w antycypowaną gdzie wzrost płac jest głównym czynnikiem wzrostu cen. Dochody nie zawsze są niskie w stosunku do inflacji bo są zabezpieczone przed spadkiem wartości realnej. Te zabezpieczenia są nie wystarczające ponieważ podwyżki cen i płac i innych dochodów nie zachodzą jednocześnie z podwyżkami cen; różne są oczekiwania inflacyjne społeczeństwa; przyjmowane zabezpieczenia antyinflacyjne ustalane są dla warunków przeciętnych. Inflacja nie zawsze hamuje wzrost gospodarki, ponieważ stopień jej szkodliwości zależy od amplitudy wahań wokół jej średniego poziomu i od stopnia rozbieżności od społecznych oczekiwań i rzeczywistej inflacji

11.4 Przedsięwzięcia antyinflacyjne

Inflację może skutecznie zwalczyć tylko państwo, bo tylko ono reprezentuje interes całego społeczeństwa dysponując odpowiednimi narzędziami i środkami.

Narzędzia antyinflacyjne państwa:

- polityka finansowa której celem jest pokrycie wydatków budżetowych dochodami

- polityka pieniężno-kredytowa od niej zależy prawidłowe pełnienie funkcji pieniądza jako środka cyrkulacji płatniczego oraz gromadzenia oszczędności i lokat.

- decyzja o zamrożeniu cen i płac w gospodarce rynkowej zachodzi w sposób naturalny pod wpływem spadku koniunktury jak i cen.

- wszelkiego rodzaju pożyczki państwowe, obligacje

- wymiana pieniężna to sposób na redukcję nadwyżkowego popytu

- ograniczenie za pośrednictwem podatków i opłat możliwości akumulacji w przedsiębiorstwach

- zmiana struktury gospodarki - zmiana produkcji na bardziej konsumpcyjną

- zmniejszenie barier importowych w sytuacji zadłużenia wobec zagranicy i ograniczanych możliwościach eksportowych

1

1

---