„Makroekonomia – konspekt 4”

 

Inflacja:

 

1.        Definicja inflacji: [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strony 409-410, Warszawa, 2002]

a)         Inflacja – to proces wzrostu ogólnego poziomu cen.

•              Inflacja jest procesem – mamy z nią do czynienia wówczas, gdy wzrost cen w jakimś okresie ma charakter względne trwały.

•              Inflacja oznacza wzrost ogólnego (tj. średniego) poziomu cen - nie każdy wzrost cen jest inflacją, aby można było o niej mówić musi nastąpić wzrost ogólnego poziomu cen.

2.      Definicja deflacji: [www.portalwiedzy.onet.pl]

a)         Deflacja – to zjawisko przeciwstawne do inflacji, polegające na obniżaniu się ogólnego poziomu cen dóbr i usług, a także produkcji i zatrudnienia w wyniku ograniczenia dopływu pieniądza do gospodarki.

•              Występowało w fazie kryzysu w cyklu gospodarczym i związane było z nadwyżką globalnej podaży nad globalnym popytem (luka deflacyjna). Współcześnie prawie nie występuje.

3.      Definicja Dezinflacji: [Dach, Zofia, Podstawy makroekonomii, strona 171, Kraków, 2004]

a)         Dezinflacja – oznacza obniżanie się stopy inflacji z wyższego jej poziomu na niższy, pod wpływem określonej polityki gospodarczej, czy też oczekiwań podmiotów rynkowych i ich zachowań związanych z ustalaniem cen.

4.      Definicja stagflacji: [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strona 427, Warszawa, 2002]

a)         Stagflacja – zjawisko polegające na równoczesnym występowaniu wysokiej inflacji i wysokiego bezrobocia.

5.      Rodzaje inflacji:

a)         Według tempa narastania: [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strona 413, Warszawa, 2002]

•              Inflacja pełzająca – gdy wskaźnik cen nie przekracza 5% rocznie.

•              Inflacja umiarkowana – gdy wskaźnik cen oscyluje w granicach 5-10% rocznie.

•              Inflacja galopująca – gdy wskaźnik cen waha się w granicach 10-150% rocznie.

•              Hiperinflacja – gdy ceny rosną w tempie szybszym niż 150% rocznie.

b)        Według przyczyn: [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strony 423-424, Warszawa, 2002]

•              Inflacja płacowa – gdy następuje wzrost płac niezależnie od popytu na pracę.

•              Inflacja wywołana przez zyski – gdy przedsiębiorstwa wykorzystują swoją pozycję monopolistyczną, aby podnieść ceny niezależnie od popytu na ich wyroby.

•              Inflacja wywołana przez ceny dóbr importowanych - gdy ceny te rosną niezależnie od poziomu agregatowego popytu.

•              Inflacja wywołana przez podatki – gdy wzrost podatków „przerzucany” jest na ceny.

c)         Według przejawów i skutków: [Dach, Zofia, Podstawy makroekonomii, strony 179-180, Kraków, 2004]

•              Inflacja otwarta (cenowa) – rodzaj inflacji przejawiający się w nieskrępowanym żadnymi ograniczeniami wzroście cen do poziomu równoważącego na bieżąco strumienie popytu i podaży.

♦                    Inflacja jawna – inflacja cenowa w klasycznym wydaniu.

♦                    Inflacja ukryta – występuje wtedy, gdy oficjale statystyki, nie wykazują podwyżek dóbr i usług, które rzeczywiście zaszły, poprzez pomijanie w koszyku części drożejących artykułów, jak również pogarszanie się jakości wytwarzanych produktów bez równoczesnego obniżania ich cen.

•              Inflacja tłumiona (zasobowa) – rodzaj inflacji, w przypadku, której administracyjna kontrola cen uniemożliwia swobodne regulowanie procesów rynkowych przez mechanizm cenowy.

d)        Inne rodzaje inflacji ze względu na przyczyny: [strona internetowa www.wikipedia.org]

•              Inflacja wewnętrzna - to rodzaj inflacji, której przyczyny tkwią w gospodarce danego kraju - w instytucjonalnych i strukturalnych zjawiskach, charakterystycznych dla tej gospodarki.

•              Inflacja endogeniczna - to rodzaj inflacji wywołanej przez reakcję łańcuchową, spowodowaną reakcją poszczególnych grup społecznych na zmiany relacji wynagrodzeń.

•              Inflacja egzogeniczna - to rodzaj inflacji, którą wywołują czynniki zewnętrzne, niezależne od układu gospodarczego. Przez czynniki zewnętrzne należy tu rozumieć na przykład klęskę nieurodzaju, powodującą ograniczenie bądź zmniejszenie podaży, co wpływa na wzrost cen.

•              Inflacja popytowa – zjawisko spadku siły nabywczej pieniądza (wzrostu cen w gospodarce), zachodzące, gdy podaż pieniędzy na rynku przekracza wartość towarów i usług.

•              Inflacja kosztowa (dostawców) - jest pojęciem stworzonym przez kosztową teorię inflacji. Według tej teorii, nie można założyć wysokiej elastyczności cen. Ceny, bowiem administrowane są przez monopole. Przyczyna inflacji jest niezależna od agregatowego popytu na towary.

•              Inflacja pieniężna to inflacja wywołana przez niekorzystną relację strumienia pieniężnego na rynku do innych strumieni gospodarczych (nadmierna emisja pieniądza).

•              Inflacja budżetowa - to inflacja generowana przez nadmierny wzrost wydatków rządu, nie mający pokrycia w dochodach budżetu. Synonimami inflacji budżetowej są: inflacja skarbowa, emisyjna, rządowa.

•              Inflacja kredytowa - to inflacja, za którą odpowiedzialne są podmioty kreujące nadmierny poziom strumienia pieniężnego (kredytowego).

6.      Przyczyny i skutki inflacji dla gospodarki:

a)         Przyczyny inflacji: [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strony 418-425, Warszawa, 2002]

•              Według monetarnej teorii inflacji:

♦                    Zbyt duża podaż pieniądza, wynikająca z błędnej polityki pieniężnej banku centralnego, pod którego kontrolą znajduje się podaż pieniądza.

•              Według popytowej teorii inflacji:

♦                    Ustalanie się agregatowego popytu na towary na poziomie przewyższającym możliwości jego zaspokojenia.

•              Według kosztowej teorii inflacji:

♦                    Wzrost kosztów produkcji niezależny od agregatowego popytu na towary.

b)        Skutki inflacji: [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strony 414-418, Warszawa, 2002]

•              Pozytywne:

♦                    Powolne procesy inflacyjne wpływają korzystnie na dynamikę wzrostu gospodarczego – pozwalają na obniżenie realnych stóp procentowych i stawek płac realnych, co wywołuje optymistyczne nastroje wśród przedsiębiorców z powodu poprawy rentowności, optymistyczne nastroje wzmacniają działalność inwestycyjną przyczyniając się do przyśpieszenia wzrostu gospodarczego.

♦                    Powolne procesy inflacyjne ułatwiają pożądane zmiany relacji cenowych w warunkach istnienia sztywności cen do dołu – przyśpieszają ustalanie się właściwych relacji cen, co racjonalizuje decyzje gospodarcze i umożliwia prawidłową alokację zasobów.

•              Negatywne:

♦                    Zniekształcanie informacyjnej funkcji cen – gdy ceny rosną stosunkowo szybko, podmioty gospodarcze tracą orientację rynkową, gdyż nie są w stanie ocenić, czy zmiany cen są rezultatem ogólnych procesów inflacyjnych, czy też wynikają ze zmian relacji cen.

♦                    Ucieczka od pieniądza – gwałtowny spadek popytu na pieniądz w ujęciu realnym.

♦                    Redystrybucja dochodów – ponowny podział dochodów między podmioty gospodarcze.

♦                    Wzrost niepewności i osłabienie aktywności gospodarczej – silne procesy inflacyjne zwiększają niepewność w zakresie przewidywań zmian cen, co zazwyczaj osłabia aktywność gospodarczą.

♦                    Niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym – Np. Inflacja w Polsce kształtuje się na wyższym poziomie niż w innych krajach, to dobra eksportowane przez polskie przedsiębiorstwa stają się mniej konkurencyjne na rynkach światowych, a dobra importowane do Polski stają się tańsze w stosunku do dóbr krajowych. Prowadzi to do wzrostu importu i spadku eksportu.

♦                    Wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej – Np. w przypadku wysokiego tempa inflacji trzeba często zmieniać karty dań w restauracjach, czy wywieszki z cenami w sklepach.

7.      Oczekiwania inflacyjne: [strona internetowa www.wikipedia.org - podane źródło - Begg, David, Ekonomia tom 2, strona 567, Warszawa, 2007]

a)         Oczekiwania inflacyjne - przewidywanie, jak w przyszłości będzie się zmieniała inflacja. Oczekiwania inflacyjne dotyczą podmiotów profesjonalnie zajmujących się finansami jak i osób prywatnych. W Polsce badaniem oczekiwań inflacyjnych zajmuje się IPSOS na zlecenie Narodowego Banku Polskiego. Wyróżniamy:

•              Adaptacyjne oczekiwania inflacyjne - okresowo wolniejsza inflacja skłania ludzi do oczekiwania podobnego trendu w przyszłości, uznają oni, że skoro teraźniejsze tempo inflacji maleje, stopniowo zmniejsza się również przewidywana przyszła stopa inflacji. Teoria oczekiwań adaptacyjnych opiera się na założeniu, że przyszłość będzie podobna do niedawnej przeszłości.

•              Racjonalne oczekiwania inflacyjne - w tym wypadku ludzie potrafią dobrze wykorzystać dostępne informacje o sytuacji gospodarczej, "profesjonalnie" przewidują jej zmiany i natychmiast się do nich dostosowują. Teoria racjonalnych oczekiwań wychodzi z założenia, że ludzie zazwyczaj prawidłowo przewidują przyszłość.

8.      Spirala inflacyjna: [strona internetowa www.wikipedia.org]

a)         Spirala inflacyjna - samoczynny mechanizm dostosowania cenowego. Zjawisko inflacji sprawia, iż w obiegu pojawia się większa ilość pieniądza, co prowadzi w efekcie do wzrostu cen. Tym samym oznacza to, iż spada siła nabywcza pieniądza, co z kolei wywołuje presję na rynek na podwyższenie dochodów nominalnych. Wzrost dochodu prowadzi z kolei do podwyższenia cen, co znowu prowadzi do spadku siły nabywczej pieniądza.

9.      Krzywa Philipsa: [Nasiłowski, Mieczysław, System rynkowy – Podstawy mikro- i makroekonomii. Część trzecia. Makroekonomia – kurs podstawowy, strony 237-238, Warszawa, 1994], [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strona 426-428 Warszawa, 2002]

a)         Jej autorem był A. W. Philips – ekonomista z Nowej Zelandii wykładający w Anglii.

b)        Powstała na podstawie analizy danych statystycznych z lat 1861- 1957 dla wielkiej Brytanii. Przedstawia odwrotną zależność między stopą wzrostu płac nominalnych a stopą bezrobocia.

•              Wyższym poziomom stopy bezrobocia odpowiada niższe tempo wzrostu płac nominalnych, ponieważ pracodawcy zajmują sztywniejsze stanowisko w negocjacjach i dlatego tempo wzrostu płac nominalnych jest niższe.

•              Gdy koniunktura się poprawi i bezrobocie spada, tempo wzrostu płac nominalnych wzrasta, ponieważ rośnie siła przetargowa związków zawodowych w negocjacjach płacowych i w rezultacie tempo wzrostu płac nominalnych podnosi się.

c)         Krzywa Philipsa przecina oś poziomą przy pewnych rozmiarach stopy bezrobocia, wynika stąd, że przy stopie bezrobocia niższej od pewnego poziomu płace nominalne wzrastają, natomiast przy bezrobociu przewyższającym ten poziom następuje spadek płac nominalnych.

d)        Istnieje poziom stopy bezrobocia, który stabilizuje płace nominalne. Stabilizacja płac odpowiada stanowi równowagi na rynku pracy. Dla tej równowagi charakterystyczne jest istnienie pewnego poziomu bezrobocia.

10.   Monetarystyczna interpretacja krzywej Philipsa: [Milewski, Roman, Podstawy ekonomi. Część III. Podstawy Makroekonomii, strony 427-428, Warszawa, 2002], [Nasiłowski, Mieczysław, System ...