Bezrobocie i Inflacja

Temat: Bezrobocie a inflacja

Wstęp:

Efekt bezrobocia praktycznie od zawsze był problemem rozważanym przez wielu ekonomistów, socjologów czy polityków.

Po raz pierwszy jednak zjawisko to zaczęto definiować i szerzej postrzegać za sprawą wielkiego kryzysu gospodarczego (1929 - 1933). Wtedy to bez pracy w USA znalazło się 20% obywateli a w niektórych krajach Europy, np. w Niemczech wynosiło 47%.

Obserwując negatywne skutki gospodarcze i społeczne, podjęto próbę zdefiniowania bezrobocia, ale przede wszystkim określenie jego przyczyn i metod przeciwdziałania.

Bezrobocie - jest jednym z głównych zagadnień rozpatrywanych przez ekonomistów. Po raz pierwszy temat ten poruszony został podczas procesu XIX wiecznej industrializacji; D. Richardo zwrócił uwagę na negatywne skutki stosowania maszyn w przemyśle, co zmniejszyło liczby zatrudnionych w fabrykach. W XIX stuleciu jednak przedstawiono głównie teorie, dotyczące ewentualnych przyczyn bezrobocia.

Klasyczni ekonomiści uznawali fakt, że o stopie bezrobocia decyduje poziom popytu globalnego. Uważali jednak, że jest mało prawdopodobne, aby globalne wydatki nie wystarczały na zakupienie produkcji wytworzonej przy pełnym zatrudnieniu. Kierowali się przy tym prawem Saya (sformułowanym przez dziewiętnastowiczengo ekonomistę francuskiego Jeana Baptiste'a Saya), zgodnie z którym produkcja określonej produkcji dóbr i usług pociąga za sobą wygenerowanie dochodu, który wystarcza właśnie na zakup tej produkcji.

Rozdział I. Neoklasyczna koncepcja bezrobocia.

Neoklasycy święcie ufają rynkowi i jego mechanizmom. Mechanizm działa poprzez prawo popytu i podaży.

- 1 - Bezrobocie i Inflacja

Rynek pracy:

stawka płac

cena siły roboczej popyt

x

podaż

Popyt i Podaż w gospodarce

Popyt na siłę roboczą to inaczej zapotrzebowanie na siłę roboczą jaką zgłaszają przedsiębiorcy.

Podaż reprezentują ci którzy oferują swoje kwalifikacje.

Bezrobocie to odcinek między podażą a popytem. Nadwyżka podaży siły roboczej nad popytem.

Na rynku pracy współcześnie mimo nadwyżki podaży siły roboczej nad popytem, stawki płac nie spadają czyli są sztywne (zmieniają się ku górze).
Winowajcą na bezrobocie NIE JEST RYNEK I JEGO MECHANIZM, ale te instytucje które usztywniają płace.

Winowajcami są:

1. związki zawodowe

2. państwo

Według neoklasyków nie rynek i nie mechanizmy źle działa na rynek pracy tworząc bezrobocie, lecz te dwie instytucje, które temu mechanizmowi nie pozwalają działać zgodnie z prawem popytu i podaży.

- 2 -

Bezrobocie i Inflacja

KONCEPCJE KEYMESA

Bezrobocie jest związane ze zmianą koniunktury i popytu agregowanego ale same bezrobocie nie powstaje na rynku pracy czy dóbr i usług, lecz dopiero zostaje przeniesione na rynek pracy.

Bezrobocie jest przymusowe! Ani wola bezrobotnego nie są winowajcą. Rynek dóbr i usług generuje bezrobocie

TEORIA BEZROBOCIA NATURALNEGO W. FREIDMANA:

Punktem wyjścia jest koncepcja neoklasyczna. Związki zawodowe i państwo niszczą mechanizmy rynkowe. Według Freidmana cele bezrobocia można podzielić na dwie części:

1. część krótkookresowa - zbliżona do bezrobocia frykcyjnego

2. część druga - powyżej naturalnego (o nią należy się martwić)

Bezrobocie naturalne istnieje w każdej gospodarce, nie jest możliwe do zlikwidowania i obejmuje bezrobocie frykcyjne oraz strukturalne, krótkookresowe (okresowo niedopasowane).

W takiej gospodarce w której występuje bezrobocie naturalne zdaniem Freidmana jest równowaga na rynku pracy. Dlatego bezrobocie to nazywa się bezrobociem równowagi. Zjawiskiem negatywnym może być bezrobocie powyżej bezrobocia naturalnego.

PRAWO ARTURA OKUNA:

Okun badał zależności pomiędzy stopą bezrobocia a tempem zmian dochodu narodowego wyrażonym PKB. Każde 10% wzrostu bezrobocia powyżej naturalnego powoduje stratę PKB rzędu 2,5% do 3%.

Aktywna i pasywna polityka państwa na rynku pracy.

Polityka pasywna: wspieranie finansowe czyli poprzez zasiłki, tworzenie funduszy dla bezrobotnych - krytykuje się taką politykę.

- 3 -

Bezrobocie i Inflacja

Polityka aktywna: wymaga wielu działań wokół usuwania przyczyn bezrobocia. Można tą politykę podzielić na dwa nurty:

1. Faktyczna polityka na rynku pracy

2. Prowadzona przez państwo polityka makroekonomiczna:

1. tworzenie banku informacji o wolnych miejscach pracy,

2. finansowanie zmiany zawodu

WNIOSEK:

Klasyczni ekonomiści twierdzili, że ilość dóbr i usług, które mogą sprzedać firmy, zależy nie tylko od popytu globalnego, ale również od cen.

Ponadto klasyczni ekonomiści uważali, że w tej sytuacji można racjonalnie oczekiwać obniżenia cen czynników produkcji. Zakładali, że stawki płac - ceny czynnika pracy - okażą się w tym sensie elastyczne. Pracownicy konkurujący o zyskanie pracy zlicytują w dół stawki płac do poziomu, przy którym każdy, kto chce pracować, znajdzie zatrudnienie.

Rozdział II. Współczesna teoria bezrobocia

Po drugiej wojnie światowej, mniej więcej do połowy lat 60 XX w., problem bezrobocia nie występował w ogóle. Jednak już w latach 70 nastąpiły gwałtowne ruchy inflacyjne i związane z tym problemy gospodarcze państw wysoko rozwiniętych. Przykładem tego jest Wielka Brytania, w której na początku lat 80 bezrobocie sięgnęło 11%. Należy przy tym pamiętać i w krajach komunistycznych, o gospodarce centralnie planowanej, bezrobocie występowało tylko w formie ukrytej. W krajach, przechodzących z gospodarki centralnie planowanej do kapitalistycznej bezrobocie ujawniało się dramatycznie i rosło. Szczególną mocą uwydatnia się to obecnie w Polsce. Dlatego też tak ważne staja się odpowiedzi na pytania jak walczyć z bezrobociem w realiach wolnego rynku, jakie są jego przyczyny.

- 4 -

Bezrobocie i Inflacja

BEZROBOCIE I JEGO TYPY:

Bezrobocie to zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia.

Można spotkać różne klasyfikacje bezrobocia. Zgodnie z dość powszechną klasyfikacją można wyróżnić:

• bezrobocie wynikające z niedopasować strukturalnych

• bezrobocie związane z nadwyżką całkowitej podaży siły roboczej z całkowitym popytem na siłę roboczą:

Bezrobocie związane z niedopasowaniami strukturalnymi obejmuje:

Bezrobocie frykcyjne - powstaje w związku z powolnością przystosowań struktury podaży siły roboczej i struktury popytu na siłę roboczą na rynku pracy.
Jest to zjawisko normalne w gospodarce, w której struktura siły roboczej oraz liczba oferowanych miejsc pracy zmieniają się nieustannie razem. Obejmuje ono niemożliwy do obniżenia poziom bezrobocia, występujący w każdym dynamicznym społeczeństwie. Tworzą je osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych które utrudniają im podjęcie pracy oraz osoby chwilowo pozbawione pracy ze względu na zmianę zawodu. W dynamicznej gospodarce ustawicznie pojawiają się niedopasowania (frykcje) między wolnymi miejscami pracy a wolną siłą roboczą, gdyż ciągle zachodzą procesy dotyczące tworzenia i likwidacji miejsc pracy, napływu siły roboczej na rynek pracy i odpływu oraz zmiany miejsc pracy przez pracowników. W rezultacie tych procesów zawsze występuje liczba wolnych miejsc pracy i osób bezrobotnych. Ze względu na to, że informacje posiadane prze pracodawców i pracowników są niedoskonałe, musi upłynąć jakiś czas, zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsca pracy.

Bezrobocie strukturalne - to taki rodzaj bezrobocia, które powstają w rezultacie niedopasowań struktury siły roboczej i popytu na siłę roboczą przede wszystkim ze względu na rozbieżność ludzkich kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy w warunkach

- 5 -

Bezrobocie i Inflacja

zmieniającego popytu i produkcji. U podstaw tych niedopasowań leżą procesy upadku lub rozwoju pewnych branż i gałęzi, związane z tendencjami postępu technicznego i kierunkami międzynarodowego podziału pracy. Bezrobocie to może mieć charakter dość trwały, gdyż jego likwidacja wymaga zazwyczaj dłuższego okresu w związku z koniecznością zmiany zawodu, kwalifikacji, czy nawet miejsca zamieszkania.

Bezrobocie związane z nadwyżką całkowitą podaży siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę roboczą:

Wśród ekonomistów występują zasadnicze rozbieżności poglądów w kwestii przyczyn tego bezrobocia, rozróżniamy więc np.:

Bezrobocie Keynesowskie - wynikające z niedostatku popytu - powstaje kiedy popyt globalny (konsumpcyjny i inwestycyjny) zmniejszył się, a płace i ceny nie zdążyły dostosować się, co przeszkodziło przywróceniu pełnego zatrudnienia. Ponieważ skala popytu globalnego ulega koniunkturalnym wahaniom, ten typ nazywamy także bezrobociem koniunkturalnym.

Bezrobocie klasyczne (neoklasyczne) - oznacza rodzaj bezrobocia pojawiającego się wtedy kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na nią przecinają się. Może to być spowodowane działalnością związków zawodowych, lub ustawodawstwem ustalającym wysokość płac minimalnych które powodują, że płace utrzymywane są na poziomie wyższym od poziomu równowagi.

Ogólnie bezrobocie można podzielić na dobrowolne i przymusowe.

Bezrobocie dobrowolne - charakteryzuje się tym, że pracownik po utraceniu pracy nie decyduje się podjąć innego rodzaju pracy za mniejsze wynagrodzenie, lub nie godzi się na obniżenie płac do poziomu rentowności przy zachowaniu poprzedniego poziomu zatrudnienia i produkcji.

- 6 -

Bezrobocie i Inflacja

Bezrobocie przymusowe - charakteryzuje się tym, że pracownik jest gotów zaakceptować przedłożoną mu ofertę pracy za obowiązującą na rynku płace, a mino to nie może znaleźć zatrudnienia. Nowa ekonomia klasyczna tłumaczy je istnieniem ustawowej gwarancji płacy minimalnej i przede wszystkim działalnością związków zawodowych. Spowodowane jest względną sztywnością płac w stosunku do produkcyjności pracy.

O status osoby bezrobotnej ubiegać się może:

1. obywatel polski zamieszkały w Polsce, poszukujący i podejmujący zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej oraz zatrudnienie lub inną pracę zarobkową zagranicą u pracodawców zagranicznych,

2. cudzoziemiec przebywający na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej i posiadający zezwolenie na osiedlenie się lub którym nadano statut uchodźcy w Rzeczpospolitej Polskiej, poszukujący i podejmujący zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Polski, o ile jest:

• niezatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkowej,

• zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie

• nie uczącą się w szkole w systemie dziennym

• zarejestrowanym we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy, jeżeli:

• ukończyła 18 lat z wyjątkiem młodocianych absolwentów,

• kobieta nie ukończyła 60 lat a mężczyzna 65 lat

• nie nabyła prawa z tytułu emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności

• nie pobiera zasiłku przed emerytalnego

• świadczenia przed emerytalnego

- 7 -

Bezrobocie i Inflacja

• świadczenia rehabilitacyjnego

• zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub wychowawczego

• jest osoba niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie

• nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności

• nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia

• nie pobiera, na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego, wyrównawczego, gwarantowanego zasiłku okresowego lub renty socjalnej

Rozdział III Społeczno - ekonomiczne skutki bezrobocia

Wydłużenie się okresu pozostawania bez pracy powoduje nasilenie się zjawisk izolacji, napięć i konfliktów społecznych. Bezrobocie jest czynnikiem wpływającym na wzrost patologii społecznej oraz prowadzi do istotnego pogorszenia warunków życia całych społeczności lokalnych. Przy dłuższym okresie pozostawania bez pracy rozpoczyna się proces destrukcji. Wyraża się izolacją społeczną, brakiem zaufania do samego siebie, niskimi dochodami, stresem w rodzinie, pogorszenie zdrowia psychicznego i fizycznego i zwiększonymi trudnościami znalezienia nowej pracy.

SPOŁECZNE KOSZTY BEZROBOCIA:

Wynikają z niepełnego wykorzystywania zasobów pracy w gospodarce oraz konieczności wspierania osób pozostających bez pracy ze środków publicznych, zwłaszcza w sytuacji bezrobocia przymusowego, gdy gospodarka produkuje mniej dóbr niż wynoszą jej potencjalne zdolności.

Koszty bezrobocia najczęściej rozpatrywane są w rozbiciu na koszty prywatne

- 8 -

Bezrobocie i Inflacja

i społeczne. Koszty prywatne zależą od charakteru bezrobocia. W przypadku bezrobocia dobrowolnego prywatny koszt jest mniejszy niż prywatne korzyści z bycia bezrobotnym tzn. zasiłki są stosunkowo wysokie do zarobków w proponowanej pracy. Jeżeli bezrobocie jest przymusowe, to cierpienia ludzi są większe i argumentacja na rzecz udzielania im pomocy staje się silniejsza.

Koszty i skutki bezrobocia dzielimy na:

1. Koszty bezpośrednie - wydatki z funduszu pracy, pomocy społecznej. Koszty te odczuwa całe społeczeństwo wiąże się to z ponoszonymi kosztami świadczeń socjalnych, ograniczeniem dochodów z podatków i składek ubezpieczeniowych, rozszerzeniem zjawisk patologicznych, wzrostem napięć społecznych.

2. Koszty pośrednie - ulgi i zwolnienia fiskalne w rejonach zagrożonych bezrobociem, luka czynników wytwórczych, koszty związane z ewentualnym zatrudnieniem w szarej strefie gospodarki.

3. Pozytywne aspekty społeczno - ekonomiczne - zmiany postaw wobec pracy, racjonalizacja zatrudnienia, wspomaganie procesów restrukturyzacji, racjonalizacja wyboru kwalifikacji i zawodu.

4. Negatywne skutki społeczno - psychologiczne i moralne - pogorszenie standardu życia, zagrożenie egzystencji, zagrożenie w sferze psychologicznej człowieka.

MIERZENIE BEZROBOCIA:

Co miesiąc gazety w nagłówkach sygnalizują zmiany w stopie bezrobocia. Co się ukrywa za liczbami? Dane o pracy i bezrobociu należą do najskrupulatniej obliczanych i najpełniejszych danych gospodarczych, jakie w ogóle są gromadzone. Są one gromadzone w skali miesięcznej dla próby losowej populacji (metoda ta polega na przypadkowym wybraniu z danej populacji pewnej grupy, a następnie na przeanalizowaniu pewnej grupy, co miesiąc badaniem jest objętych około 60 tyś. gospodarstw domowych).

- 9 -

Bezrobocie i Inflacja

Pytania zamieszczone w kwestionariuszu dotyczą stanu zatrudnienia ich członków ostatnim czasie.

Badanie ankietowe dzieli całość populacji od 16 lat wzwyż na trzy grupy:

1. Pracujący- ludzie wykonujący różnego rodzaju prace płatne.

2. Bezrobotni- grupa ludzi która nie jest zatrudniona, ale poszukująca pracy.

3. Nie czynni zawodowo- obejmuje 37% ludności- uczęszczających do szkoły, prowadzących gospodarstwa domowe, będące na emeryturze, będących w tak złym stanie zdrowia, iż uniemożliwia im to podjęcie pracy lub wreszcie tych, którzy zrezygnowali z poszukiwania pracy.

A więc reguła jaką stosuje rząd, jest następująca:

Ludzie mający swoje miejsce pracy są to zatrudnieni; ci którzy aktualni nie mają pracy, ale jej poszukują, są to bezrobotni; ludzie bez miejsc pracy, którzy nie szukają zatrudnienia nie zaliczają się do czynnych zawodowo. Stopę bezrobocia oblicza się jako stosunek liczby bezrobotnych do łącznej liczby osób zawodowo czynnych.

Wg teorii Philipsa (Nowa Zelandia) istnieje stały związek między bezrobociem a inflacją. Bezrobocie jest tym wyższe im niższa inflacja, i na odwrót, jest ono tym niższe im wzrost cen jest wyższy. Dlatego też polityka gospodarcza może albo starać się zwalczać inflację, ale wówczas wzrośnie bezrobocie. Wg tej teorii oba cele są do siebie przeciwstawne.

Założenia były takie: gdy wzrasta popyt na dobra, przedsiębiorstwa zwiększając podaż dóbr zwiększają też zatrudnienie. Jednak nie zawsze znajdą odpowiednich ludzi do pracy na stanowiska, na które szukają pracowników. Jeśli będą zmuszeni do zwiększenia zatrudnienia a natrafią na związki zawodowe, to często będą one walczyły o podwyżki płacowe. W odpowiedzi na wzrost kosztów płac, producenci podwyższają również ceny swoich wyrobów. W miarę, gdy maleje bezrobocie presja na wzrost płac nasila się, a co za tym idzie dalej rosną ceny.

- 10 -

Bezrobocie i Inflacja

Wzrastającemu zatrudnieniu towarzyszy wyższa stopa inflacji. Sytuacja odwrotna ma miejsce, gdy popyt na produkcje spada.

płace

0 i. bezrobocie

Philips skonstruował krzywą o nachyleniu ujemnym, z której wynika iż można zmniejszać inflację, ale jedynie kosztem wzrostu bezrobocia i odwrotnie. Krzywa ta wskazuje, iż cele takie jak: zmniejszenie inflacji i ograniczenie bezrobocia są dla siebie przeciwstawne. W realnym świecie można osiągną albo to, albo to. Jedno kosztem drugiego. Jeśli państwo stara się ograniczyć bezrobocie, wówczas musi zmniejszyć wydatki i zwiększyć skłonność do inwestowania. Takie działania jednak sprzyjają nakręcaniu inflacji chcąc zaś ograniczyć inflacje, państwo zwiększa dyscyplinę wydatków budżetowych, zaś BC., a za nim banki komercyjne zaczynają prowadzić restrykcyjną politykę pieniężną. To z kolei prowadzi do recesji gospodarczej i wzrostu bezrobocia koniunkturalnego. Monetaryści krytykowali krzywą Philipsa a tym samym zakwestionowali keysowską zasadę wymienności pomiędzy stopą inflacji i stopą bezrobocia. Uważali iż takie zjawisko może mieć miejsce jedynie w krótkim okresie. W długim zaś okresie nie występuje jednak żaden bezpośredni związek pomiędzy wielkością bezrobocia a stopą inflacji.

Badania związku bezrobocia z inflacją nie dały jednak jednoznacznej odpowiedzi na poparcie lub odrzucenie teorii Philipsa. Np. w latach 60 - tych można było zauważyć współzależność pomiędzy bezrobociem a cenami i płacami, zaś w latach 70 - tych nie miało to już miejsca. Wysokiej inflacji towarzyszyło wysokie bezrobocie.

- 11 -

Bezrobocie i Inflacja

Rozdział IV. Inflacja

POJĘCIE INFLACJI:

Inflacja jest to proces ekonomiczny polegający na zwiększeniu ilości pieniądza w obiegu w stopniu silniejszym od wzrostu masy towarowej; przejawia się we wzroście cen.

W miarę jak tendencje inflacyjne nasilały się i stawały się bardziej odporne na działanie polityki gospodarczej, wyraźnie zaczęto odczuwać ich negatywne następstwa, spośród których do najważniejszych zalicza się:

1. inflacja komplikuje rachunek ekonomiczny.

2. inflacja osłabia skłonność do oszczędzania

3. inflacja wiąże się z redystrybucją dochodów

Zjawiska inflacyjne mogą się charakteryzować różnym nasileniem. Z punktu widzenia wielkości cen można wyróżnić:

1. inflacje pełzającą - do 10% w skali roku

2. inflację kroczącą

3. inflację galopującą - 20 i ponad 20% rocznie

4. hiperinflację - ponad 40%

Inflacja powoduje spadek siły nabywczej pieniądza, tzn. za tą samą liczbę jednostek można nabyć mniej towarów (depracjacja). Przeciwieństwem jest apracjacja, czyli wzrost siły nabywczej pieniądza.

Pomiar inflacji, podobnie jak innych zjawisk ekonomicznych, nastręcza określone problemy metodyczne. Problemy te polegają przede wszystkim na wyborze miernika, na podstawie którego ma być określony poziom inflacji. Jest indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych, zwanych także indeksem wzrostu kosztów utrzymania (CPI). Indeks ten odgrywa podstawową rolę w negocjowaniu nadwyżek płac lub rewaloryzacji świadczeń emerytalnych, rentowych itp.

- 12 -

Bezrobocie i Inflacja

GŁÓWNE PRZYCZYNY INFLACJI I JEJ RODZAJE:

Zjawiska inflacyjne mogą mieć różne przyczyny, na ogół wzajemnie ze sobą powiązane. W wielu przypadkach trudno nawet określić, co jest przyczyną a co skutkiem. Często wyjaśnienie przyczyny inflacji występującej w danym kraju jest trudne, gdyż nie jest ona wywołana jedną przyczyną, lecz całym ich splotem.

Wśród przyczyn można wymienić ekonomiczne i pozaekonomiczne, związane przede wszystkim z zachowaniem się podmiotów gospodarczych w sytuacji inflacji i ich oczekiwaniami co do jej dalszego rozwoju. Ekonomiści głównego nurtu większy nacisk kładą na zjawiska zachodzące w realnej sferze gospodarki, a więc na kształtowanie się podaży, popytu, zatrudnienia, płac. Dla przedstawicieli monetaryzmu źródło inflacji tkwi w nadmiernej podaży pieniądza.

Ekonomiści głównego nurtu.

Kształtowanie się cen, w ogólnym przypadku, zależy od oddziaływania czynników po stronie popytu lub podaży. Wyróżnia się:

• inflację popytową - pierwotny impuls wzrostu cen wystąpił po stronie popytu

• inflację podażową - określaną także jako inflacja kosztowa, w której pierwotny impuls, występuje po stronie podaży

Inflacja popytowa występowała we wczesnych fazach gospodarki rynkowej. Początkowo definiowano inflację jako nadwyżkę popytu nad podażą, prowadzącą do wzrostu cen. Przyczyny inflacji upatrywano wyłącznie w nadmiernym wzroście globalnego popytu w stosunku do globalnej podaży. Nadwyżka popytu nad podażą przy danych cenach powoduje powstanie luki inflacyjnej. W krótkim czasie nie można zwiększyć odpowiednio podaży w związku z tym powstanie luki inflacyjnej prowadzi do wzrostu cen. Zrównanie popytu z podażą możliwe jest dopiero po podwyższeniu cen. Istotne znaczenie ma zachowanie nabywców, a także władz państwowych i banku centralnego.

W ostatnich kilkunastu latach zwraca się uwagę na rolę polityki fiskalnej w podtrzymywaniu zjawisk inflacyjnych. Przyczyną zwiększenia się popytu globalnego może być także dodatkowy popyt kreowany przez państwo poprzez deficyt budżetowy, czyli nadwyżkę wydatków z budżetu nad wpływami.

- 13 -

Bezrobocie i Inflacja

Dane empiryczne dla różnych krajów zaprzeczają jednak jednoznacznemu związkowi między tempem inflacji a wielkością deficytu. Brak jednoznacznego związku można wyjaśnić różnymi sposobami finansowania deficytu w poszczególnych krajach. Może on być finansowany w dwojaki sposób: poprzez emisje dodatkowej ilości pieniądza lub wyemitowanie poprzez państwo obligacji. Drugi sposób nie powinien mieć wpływu na zjawiska inflacyjne.

Pojawienie się tendencji inflacyjnych może wynikać także ze zwiększonego popytu ze strony zagranicy. Występuje to na ogół kiedy ceny na tle inflacji w innych krajach są stosunkowo niskie. Zwiększy się eksport, kosztem zmniejszenia zaopatrzenia na rynku krajowym, ograniczenie podaży może spowodować wzrost cen.

Inflacja podażowa wyróżnia się dwa podstawowe typy inflacji podażowej: spowodowana wzrostem kosztów i inflację spowodowaną dążeniem do wzrostu zysków. Inflacja kosztowa może być spowodowana wzrostem każdego czynnika kosztów pod warunkiem, że inne nie uległy zmniejszeniu a więc może to być wzrost płac, cen surowców itd.

Jednym z podstawowych kosztów są płace. Szczególnym przypadkiem inflacji kosztowej jest inflacja płacowa. Powoduje wzrost kosztów wytwarzania, co prowadzi do wzrostu cen. Przenoszenie wzrostu cen z jednego kraju do innych czyli tzw. transfer inflacyjny, jest zjawiskiem często występującym, jeśli istnieją ograniczenia administracyjne w kształtowaniu się kursów walutowych.

Drugim rodzajem inflacji podażowej jest inflacja spowodowana przez dążenie do zwiększenia zysków i udziału w dochodach kosztem zmniejszenia dochodów pozostałych podmiotów gospodarczych. Zwiększenie cen przez przedsiębiorstwa, przy nie zwiększonym popycie na nie jest możliwe tylko wtedy gdy mają one określoną pozycję rynkową. Na ogół jest to możliwe przy pozycji monopolisty w danej branży. Może być także wykorzystana sytuacja zmniejszenia się konkurencji, np. w fazie recesji, gdy doszło do bankructwa wielu firm przetrwały tylko najsilniejsze przedsiębiorstwa, co może im ułatwić dyktowanie cen.

Szczególnym rodzajem jest inflacja określana jako strukturalna, występująca gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany

- 14 -

Bezrobocie i Inflacja

struktury gospodarki, tzn. zmiany popytu na produkty i zmiany technologii wytwarzania, wywołują pojawianie się niedoborów. Jeśli dotyczą one produktu o istotnym znaczeniu dla gospodarki np. (paliwo, stal) wówczas wzrost jego ceny zostanie przeniesiony na wiele innych dóbr. Dla dalszego rozwoju inflacji dużo znaczenie mają oczekiwania podmiotów gospodarczych. Gdy przewidują one dalszy wzrost inflacji przyczyniają się dodatkowo do jej rozwoju. Podnoszą ceny w oczekiwaniu na dalszy wzrost kosztów, a pracownicy żądają wzrostu płac przewidując wzrost kosztów utrzymania.

Reasumując należy zauważyć, że inflacja spowodowana jest na ogół wieloma czynnikami równocześnie. Trudno często ustalić co było pierwotną przyczyną.

SKUTKI INFLACJI:

Inflacja powoduje wiele negatywnych skutków ekonomicznych, społecznych i politycznych. Zasięg negatywnego oddziaływania będzie zależny od skali inflacji i długości utrzymywania się zjawisk inflacyjnych. Inflacja galopująca i hiperinflacja prowadzą do całkowitego zakłócenia procesu produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji aż do zjawiska ucieczki od pieniądza i przechodzenia na wymianę naturalną. Inflacja, szczególnie występująca niespodziewanie lub o zmiennej stopie wzrostu cen, powoduje redystrybucje dochodu i majątku.

Płace realne w czasie inflacji na ogół spadają. Nawet jeśli inflacja była przewidywana i umowy o pracę zawierają odpowiednie klauzury zmian płac nominalnych w przypadku inflacji.

Obawy przed inflacją i utratą przez pieniądza siły nabywczej powoduje zmniejszenie skłonności do oszczędzania oraz zjawisko „ucieczki od pieniądza” i wzmożone zakupy dóbr rzeczowych co może prowadzić do podejmowania nie racjonalnych decyzji, a często w przypadku łatwo psujących się artykułów żywnościowych do marnotrawstwa.

Jednym z kontrowersyjnych problemów ekonomicznych jest związek między inflacją a wzrostem bezrobocia.

- 15 -

Bezrobocie i Inflacja

Bibliografia:

1. Mieczysław Socha, Urszula Standerska „Strukturalne podstawy bezrobocia w Polsce” PWN Warszawa 2000 r.

2. Edwin Mansfield „Podstawy Makroekonomii” AW „PLACET” Warszawa 2002 r.

3. Lucyna Frąckiewicz „Polityka społeczna” Katowice 1998 r.

4. Encyklopedia PWN

- 16 - SPIS TREŚCI:

---