ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA A ORGANIZACJE

Zagadnienie społecznej odpowiedzialności organizacji jest tematem stosunkowo nowym i mało znanym w Polsce. Często jest kojarzone z działaniami charytatywnymi nie mającymi nic wspólnego z poprawą sytuacji rynkowej firmy. Tymczasem jest to zestaw zobowiązań organizacji do ochrony i umacniania społeczeństwa w którym funkcjonuje.

Zarządzanie organizacją posiada szeroki zakres interesariuszy, do których należą: klienci, wierzyciele, władze lokalne, rząd, szkoły i uniwersytety, sądy, właściciele, stowarzyszenia handlowe, grupy interesów, pracownicy, dostawcy oraz społeczność lokalna. Organizacja i jej system zarządzania obejmują wszystkie zainteresowane strony, na które wpływają bezpośrednio i pośrednio, a przez to stają często przed problemami społecznymi.

Wymagania klientów oraz otoczenia są spełnione poprzez dostarczenie produktów odpowiedniej jakości. Jakość, zatem należy rozumieć jako:
• jakość wyrobu lub usługi;
• jakość procesów pracy;
• jakość pracy i warunków pracy;
• jakość stosunków z otoczeniem

Odpowiedzialność organizacji przekłada się bezpośrednio na jakość oferowanych produktów i związanych z nimi kosztami. Społeczne koszty jakości produktu zostają ponoszone przez wszystkie zainteresowane strony (od momentu podjęcia decyzji o wydobyciu surowca, poprzez cały proces jego wytwarzania i użytkowania, aż po jego likwidację).

Postawa, jaką przyjmie organizacja, będzie przyczyniać się do jej rozwoju/ upadku, czego konsekwencją może być rozkwit lub upadłość. Zatem ciągłe doskonalenie w obszarze działalności wewnętrznej organizacji jest złożone, jednakże o wiele większą złożonością i zarazem trudnością odznacza się zarządzanie organizacją w stosunkach z otoczeniem.

Do głównych aspektów społecznej odpowiedzialności organizacji należy zaliczyć:

• powstrzymywanie i zaprzestanie działań uznanych za społecznie i fizycznie szkodliwe (ochrona środowiska),

• dostarczanie dóbr i usług tam, gdzie nie można osiągnąć zysku (usługi komunalne),

• przyjęcie odpowiedzialności za pozytywny postęp społeczny

Charakter organizacji często stwarza problemy w obszarze społecznej odpowiedzialności, stając się jednocześnie argumentami przeciwko takim zachowaniom korporacji, gdyż:

• organizacja jest nastawiona na generowanie zysków;

• zaangażowanie daje zbyt wielką władzę;

• istnieje możliwość konfliktu interesów oraz brakuje doświadczenia organizacji w kierowaniu programami społecznymi.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, że :

• działalność gospodarcza stwarza różnego rodzaju problemy i zagrożenia, dlatego organizacje powinny uczestniczyć w ich rozwiązywaniu;

• organizacje są obywatelami w społeczeństwie;

• gospodarka (organizacje) często dysponują zasobami niezbędnymi do rozwiązania wielu problemów oraz;

• organizacje są partnerami w naszej gospodarce, tak samo jak rząd i społeczeństwo.

Organizacje mogą stosować rozmaite podejścia do odpowiedzialności społecznej. Wyróżniamy cztery typy postaw organizacji:

• Postawa obstrukcjonistyczna - podejście do społecznej odpowiedzialności, w której firmy robią możliwie najmniej dla rozwiązania problemów społecznych czy ekologicznych

• Postawa obronna - postawa wobec społecznej odpowiedzialności, polegająca na tym, że organizacje czynią wszystko czego wymaga prawo, ale nic poza tym

• Postawa dostosowawcza - organizacja wypełnia swoje podstawowe obowiązki prawne i etyczne, a w wybranych przypadkach robi więcej

• Postawa aktywna - organizacja postrzega siebie jako obywatela w społeczeństwie i aktywnie poszukuje możliwości przyczyniania się do dobra społecznego

Kierowanie organizacją i z nią związaną sferą społecznej odpowiedzialności kształtuje się w dwóch wymiarach :
 wymiarze formalnym organizacji:
- stosowanie prawa;
- stosowanie norm etycznych;
- działalność filantropijna;
 wymiarze nieformalnym organizacji:
- przywództwie i kulturze organizacji;
- uruchomieniu „dzwonka alarmowego” (czyli ujawnieniu przez pracowników nielegalnego lub nieetycznego postępowania innych członków organizacji).

Można zatem stwierdzić, że społeczna odpowiedzialność organizacji staje się podstawą do zarządzania organizacją, gdyż dotyka wszystkich głównych procesów funkcjonowania organizacji oraz wszystkich zasobów, jakimi dysponuje.

W kontekście odpowiedzialnego postępowania niezbędne jest ustalenie, w jakim zakresie firma ponosi odpowiedzialność za swoje działania. Wyróżnia się cztery rodzaje odpowiedzialności; odpowiedzialność prawna i wymóg efektywności ekonomicznej są wymagana przez społeczeństwo, odpowiedzialność filantropijna jest przez nie pożądana, natomiast odpowiedzialność etyczna jest oczekiwana.

O wiele trudniejsza kwestia występuje w przypadku rozpatrywania odpowiedzialności moralnej przedsiębiorstwa. Oczywiste jest, że przedsiębiorstwo jest tworem samoistnym, więc nie może posiadać intencji ani motywów działania, natomiast możemy je znaleźć, gdy potraktujemy przedsiębiorstwo jako korelat jednostek. Przyjmując, że przedsiębiorstwo to wysoko zorganizowana struktura, w której działania jednostek ukierunkowane są na osiągniecie celu organizacji można wywieść, że istnieje pewien nadrzędny, spajający poziom intencji przedsiębiorstwa, który jest jednak czymś więcej niż sumą intencji pojedynczych jednostek, ponieważ kształtują go również nieformalne relacje pomiędzy pracownikami oraz tzw. duch organizacji, jej kultura. Nie jest możliwe odrzucenie ponoszenia odpowiedzialności moralnej ze względu na to, że jest ona oczekiwana przez społeczeństwo, które jest władne wymusić tę odpowiedzialność.

 

---