Krzysztof Nowak PRAWO III rok
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
Zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy. Obowiązek ten uregulowany jest w art. 15 i 94 pkt.4 K.p. .Oba artykuły spełniają jedynie jedną z ważnych funkcji ochronnych i ich realizacja jest gwarancją ochrony zdrowia i życia pracowników przed negatywnymi skutkami środowiska pracy. Szczegółowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy znajdują się w dziale dziesiątym K.p. (art.207-237 15 ).
Podstawowe obowiązki pracodawcy
Podstawową powinnością pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników. Realizacja następuje w oparciu o najnowsze osiągnięcia nauki i techniki, przede wszystkim dorobek ergonomii, socjologii, psychologii i medycyny pracy.
W szczególności pracodawca jest obowiązany do:
- organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
- zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy bhp
- zapobieganie wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym
- uwzględnienie ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciązy lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowania działań profilaktycznych
- zapewnienia wykonywania nakazów, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy oraz zaleceń społecznego inspektora pracy.
Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bhp nie mogą obciążać pracowników.
Do obowiązków pracodawcy należy również informowanie pracowników o zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, działaniach ochronnych eliminujących te zagrożenia, a także o pracownikach wyznaczonych do udzielenia pierwszej pomocy i wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
Pracodawca zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie tylko pracownikom, ale wszystkim osobom, które wykonują pracę na terenie jego zakładu, niezależnie od podstawy prawnej świadczenia pracy.
Kodeks pracy i przepisy wykonawcze, obok ogólnego obowiązku ochrony życia i zdrowia pracowników, przewidują wiele szczegółowych obowiązków z tego zakresu. Dotyczą one przede wszystkim warunków i miejsca wykonywania pracy, a w szczególności:
- obiektów budowlanych i znajdujących się w nich pomieszczeń
- maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych
- środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego
- zasad wykorzystania substancji chemicznych oraz prowadzenia procesów pracy szczególnie szkodliwych dla zdrowia i życia lub niebezpiecznych.
Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy
W przypadku obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy, obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie, aby:
- budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy była wykonywana na podstawie projektów, które uwzględniają wymagania bhp,
- obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, spełniał wymagania dotyczące bhp
- przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, uwzględniała poprawę warunków bhp.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników. Ponadto musi on utrzymać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki parcy.
Pomieszczeniem pracy jest pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym jest wykonywana praca.
Pomieszczenia można dzielić na pomieszczenia:
- pracy stałej - gdy łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny
- pracy czasowej - gdy łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa 2-4 godziny.
Do obowiązków pracodawcy należy utrzymanie pomieszczeń pracy w czystości i porządku. W celu zachowania wymagań bhp pracodawca musi przeprowadzać okresowe remonty i konserwacje.
Oświetlenie
W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie tylko oświetlenia sztucznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora pracy.
Istnieje obowiązek, aby instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, gdzie znajdują się miejsca pracy, oraz w korytarzach były dobrane i wykonywane tak, by nie narażały pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia.
Temperatura
W pomieszczeniach pracy temperatura powinna być odpowiednia do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższa niż 14 stopni Celsjusza (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. Temperatura nie powinna być niższa niż 18 stopni Celsjusza (291 K) w pomieszczeniach biurowych i w pomieszczeniach pracy, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna.
Wymiana powietrza
Pomieszczenia i stanowiska pracy należy zabezpieczyć przed niekontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz. Ponadto powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowania i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.
Drogi
Na terenie zakładu pracy pracodawca musi zapewnić wykonywanie dróg komunikacyjnych i transportowych, dróg dla pieszych i dojazdów pożarowych oraz utrzymać je w stanie nie stwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Powinny być one oznakowane odpowiednimi widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa. Pracodawca ma obowiązek zapewnić również drogi ewakuacyjne umożliwiające szybkie wydostanie się na otwartą przestrzeń. Drogi te nie mogą być zastawione.
Palarnie
W dniu 4.04.2007 WSA w Warszawie wydał wyrok:” Palarnia musi znaleźć się w każdym budynku, w którym pracuje ponad 20 osób, niezależnie od tego, ile z nich pali papierosy.” Zgodnie z obowiązującymi przepisami, palarnia musi być osobnym odpowiednio przystosowanym pomieszczeniem, wyposażonym w odpowiednią ilość popielniczek.
W palarni powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni na każdego pracownika a całe pomieszczenie nie może być mniejsze niż 4 m2. Należy zapewnić również dostateczną wymianę powietrza.
Praca przy komputerze
Kolejnym obowiązkiem jest właściwe zabezpieczenie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Pracownik musi mieć zapewnioną możliwość łączenia przemiennego pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi pracami, nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała. Alternatywą jest wprowadzenie co najmniej 5-minutowej przerwy, która jest wliczona w czas pracy.
Maszyny i urządzenia techniczne
Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia:
- zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, przede wszystkim zabezpieczały pracowników przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy
- uwzględniały zasady ergonomii.
Pracodawca wyposaża maszyny i urządzenia w odpowiednie zabezpieczenia.
Profilaktyczna ochrona zdrowia-badania lekarskie
Pracownik powinien być poddany wstępnym i okresowym badaniom lekarskim, a dodatkowo niekiedy badaniom kontrolnym, np. w razie niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni. Wszystkie te badania są odbywane na koszt pracodawcy. Badania okresowe i kontrolne powinny być w miarę możliwości przeprowadzane w godzinach pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Badaniom wstępnym nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy na to samo stanowisko (stanowisko o takich samych warunkach) na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej.
Ponadto pracodawca powinien stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z pracą. W razie stwierdzenia objawów takiej choroby powinien on przenieść pracownika do innej pracy, wypłacając mu dodatek wyrównawczy przez okres do 6 miesięcy. Dotyczy to również pracownika, który stał się niezdolny do wykonywania pracy wskutek choroby zawodowej lub wypadku przy pracy i nie nabył prawa do renty tytułu niezdolności do pracy.
Pracodawca obowiązany jest zapewnić aby prace, przy wykonywaniu których istnieje szczególne zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego (określone rozporządzeniem wykonawczym wydanym na podst. Art. 225 par. 2 K.p.), były, w celu asekuracji, wykonywane przez co najmniej dwie osoby.
Szkolenie bhp
Pracodawca obowiązany jest przeszkolić pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy, a następnie przeprowadzić okresowe szkolenie w tym zakresie. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bhp.
Pracodawca musi też informować pracownika o ryzyku zawodowym, które jest związane z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.