RUMIEŃ CIEPLNY - odczyn na ciepło. Charakteryzuje się intensywnym przekrwieniem lokalnym, co objawia się zaczerwienieniem skóry o ciemnym plamistym odcieniu i nieregularnych granicach. Pojawia się w trakcie zabiegu ciepłoleczniczego od momentu ogrzania skóry o jeden stopień C. Inny element charakterystyczny dla rumienia cieplnego to rozluźnienie mięśni i zmniejszenie bólu.
W polu zabiegowym ulega poprawie trofika tkanek, co dzieje się przez:
- szybszy przepływ krwi tętniczej i żylnej, co poprawia oddychanie tkankowe,
- poprawa dowożenie niezbędnych elementów do funkcjonowania tkanek oraz substancji przeciwzapalnych
- zwiększone odprowadzenie produktów przemiany materii i produktów zapalnych - jest to dział resorbcyjne.
Z fizjologicznego punktu widzenia określamy reakcje miejscowe jako zmiany o typie pobudzenia w błonach komórkowych zarówno tkanek przewodzących jak i nie przewodzących.
Drugi element to uwolnienie chormonów tkankowych które wzmagają działanie miejscowe ale również wpływają na działanie odległe przenoszone drogą nerwowoą lub hormonalną.
Zamiany pobudliwości zakończeń nerwowych szczególnie termoreceptorów wywołujących odpowiednie odruchu ( w tym grę naczyniową ).
W ramach reakcji wyrównawczych przywracających chwilowo zachwianą homeostazę występują następujące charakterystyczne objawy:
1. Przekrwienie tkanek pokrywowych może rozszerzyć się na inne obszary ciała:
a) w bezpośrednim sąsiedztwie
b) w wuniku reakcji konsensualnych na części ciała położonych przeciwnie ( kontralateralnie ) lub po tej samej stronie ( ipsylateralnie )
Antagonizm w ukrwieniu skóry i narządów wewnętrzynych odzwierciedla prawo Dastre-Morata:
Bodźce termiczne ( ciepło lub zimno ) działające na powierzchnię skóry powodują przeciwne do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń klatki piersiowej i jamy brzusznej. Naczynia nerek, wątroby, mózgu oraz naczynia wieńcowe wykazują odczyn taki sam jak naczynia skóry.
Reakcje miejscowe działające drodze odruchowej na narządy i układy wewnętrzne odbywają się poprzez:
- połączenia nerwowe pomiędzy poszczególnymi obszarami skóry czyli dermatonami a rdzeniem kręgowych odpowiednie segmentów z którymi dane narządy moją połączenie.
Wtórne zmiany czynnościowe w miarę ich powtarzania się w wyniku seryjnego wykonywania zabiegów utrwalają się w postaci odpowiednich adaptantów. Ciekawostka: w skórze mamy zakończenie nerwowe typu termoreceptory, mechanoreceptroy, nocyceptory ( reagują na bół ), chemioreceptory, somoreceptroy ( ciśnienia ).
Na 1-dnym cm kwadratowym znajduje się do 29 receptorów czucia ucisku od 4 do 12 receptorów zimna i od 1-10 receptorów ciepła, od 50-200 receptorów bólu.
Reakcje naczynio- ruchowe termoregulacyjne wywołane zabiegami z zakresu termoterapii najszerzej i najintensywniej zaznaczają się w obrębie kończyn.
Reakcje naczynio-ruchowe naczyń skóry głowy są wyjątkowo słabe np. w spoczynku w temp. +4 stopnie utrata ciepła z tego rejonu wynosi ok. 40% całkowitej ilości ciepła powstającego z ustroju. Z tego faktu wynika zasada okolice głowy wyłącza się z intensywnych zabiegów cieplnych i zimnych.
Leczenie ciepłem polega na dostarczeniu organizmowi ciepła głównie drogą przenoszenia i przewodzenia.
Wskazania do ciepłolecznictwa obejmują z regułu:
1. Przewlekłe stany zapalne o różnej etiologii w których na skutek przekrwienia czynnego i resorbcji produktów wysiękowych i zapalnych można uzyskać dodatnie wyniki leczenia.
2. przykurcze mięśniowe występujące po urazach i niedowładach kurczowych pod wpływem właściwie stososowanego bodźca cieplnego mogą ulec rozluźnieniu.
3. Choroby narządu ruchu
4. Stłuczenia krwiaki i urazy tk. miękkich, po 4-5 dniach po urazie.
5. Urazy więzadeł i torebek stawowych po 14-21 dniach
6. W zmianach zwyrodnieniowych k. tk. miękkich po ustąpieniu ostrego st. zapalnego.
7. Choroby reumatyczne.
8. W pierwszym okresie Reumatoidalnego zapalenia stawów ( RZS ), natomiast w II i III okresie tylko okresy stawów
9. Zesztywniające zapalanie stawów kręgosłupa ( ZZSK )
10. Chorobach zwyrodnieniowe kregosłupa i st. obwodowych.
11. Chorobach układu nerwowego.
12. nerwobóle i zapalenia nerwów obowodowych po ustąpieniu okresu ostrego
13. Porażenie nerwu twarzowego
14. Bóle postrzałowe
15. Przykurcze mięśniowo-stawowe powstałe w skutek urazów, niedowładów kurczowych, wiotkich.
16. Parastezje - zespół objawów w zchorzeniach nerwów obwodowych.
a są to: ból, uczucie mrowienia, drętwienia zaburzenia troficzne i osłabienie siły mięśni.
17. Choroby uk. oddechowego
a) zapalenie ucha środkowego
b) neżyty gardła i krtani
c) nieżyty zatok obocznych nosa
18. Chor. Raynanda
19 .Chor. skóry:
a) czyraczność
b) trądzik bliznowaty
Zabiegi ciepłolecznicze:
1. z użcyciem parafiny.
Parafina to produkt destylacji ropy naftowej. Jest to węglowodór. Do zabiegów stosujemy parafinę stałą czystą, która topnieje w temp. 42-43 stopnie C. Wrze w 250 stopniach. Parafina stygnądz zmienia się w stan stały. Cechuje się dużą pojemnością cieplną i słabym przewodnictwem. Przy zabiegach pierwsza warstwa parafiny nie znacznie zmniejsza swą objętość wywołując lekki ucisk w miejscu zabiegu. To działanie kompresyjne zabiegów parafinowych zwiększa przekazywanie tkankom. ciepła lecz jednocześnie w skutek ucisku na naczynia krwionośne skórne zmniejsza odprowadzanie ciepła z prądem krwi. Aby parafina miała właściwości plastyczne dodaje się 20 kg. roztopionej stałej parafiny 1 l parafiny cieplnej. Zabiegi parafinowe wykonuje się w różnych modyfikacjach np. przez zanurzanie kolkakrotne rąk i stóp. Najbardziej rozpowszechnione są okłady parafinowe. Każde miejsce zabiegu owija się folią i ceratką później ciepłym kocem lub flanelą. Zabieg powinien trwać od 20 do 30 minut.
Borowina:
Otrzymywana z torfu, którego głównym składnikiem jest woda oraz:
- składniki pochodzenia roślinnego ( celuloza, chemiceluloza, woski i żywice - te dwa ostatnie ciała bituminowe. ) W tych ciałach wyodrębniono substancje o charakterze estrogenów którym przypisuje się znaczenie w leczniczych zabiegach ginekologicznych.
- kwasy humisowe, huminowe
- związki których rdzeń stanowią związki benzenowe oraz te z odgałęzieniem węglowodorowymi
- kwasy huminowe moja zdolność do resorbcji kwasów z tkanek poddawanym zabiegowi. Przypisuje się nim działanie bakteriostatyczne.
Na bazie borowiny i parafiny powstało tworzywo do zabiegów - fango, który łączy w sobie wszystkie elementy z dział borowiny i parafiny. Jest łatwo do wykonania technicznie. Stosowane najczęściej w postaci okładów częściowych, którego czas nie powinien przekraczać 0,5h.
Zabiegiem ciepłoleczniczym o działaniu ogólnym jest sauna. W gorącej komorze sauny temperatua wynosi w zależności od poziomu od 35 stopni do 120 stopni. Jest tam też para wodna. W czasie wykonywania zabiegów następuje około 500 cm wody na kamienie. następuje nagłe krótkotrwałe pojawienie się pary wodnej i zwiększenie wilgotności powietrza. do 70%. Wylanie wody na kamiienie powoduje natychmiastowe krótkotrwałe zwiększenie pola elektrycznego w saunie. Po upływie 3-5 minut wartości powyższe wracają do stanu wyjściowego.
Krótkotrwałe różnice temperatury wilgotności powietrza i pola elektrycznego decydują o szczególnym charakterze sauny. Pobyt w saunie powinien być poprzedzony kąpielą higieniczną. Pobyt w saunie nie powinien trwać dłużej niż 10-12 minut. W zależności od wydolności organizmu należy początkowo siadać na niższych ławkach a po paru minutach przenosić się na wyższe. Do ochładzania ciała w czasie pobytu w saunie nie zaleca się gwałtownych działań, nie stosuje się dużych różnic temperatur, tym bardziej że każda temperatura niższa od temperatury powierzchni skóry sprawia wrażenia zimnej i chłodnej oraz nie stosuje się strumienia o dużym ciśnieniu wody.
Pobyt w saunie powinien być zakończony jednak ochłodzeniem organizmu. Po zabiegu w sunie pacjent musi obowiązkowo wypoczywać przynajmniej 30 minut. Celowe jest wyrównywanie utraconych płynów, poprzez picie wód mineralnych i soków owocowych ( szczególnie pomidorowego ze względu na potas ). Po saunie przecewskazane podejmowanie ciężkich wysiłków fizycznych i branie innych zabiegów fizykalnych. Oprócz przecwiskzań ogólnych do ciepłolecznictwa obowiązują poniższe:
1. Ostre, przewlekłe choroby zakaźne
2. Stwierdzone nosicielstwo chorób zakaźnych
3. Krwotok i zagrożenie
4. Niewydolność układu krążenia, wydalniczego
5. chor. wenerycczne ( do czasu wyleczenie )
6. Nałogi
O przeciwskazaniach względnym decyduje:
1. Ogólny st. zdrowia.
2. Stopień zawansowania proc. chorobowego
3. Okres trwania choroby
4. Rokowania.
W zabiegach termoleczniczych szeroko są stosowane zabiegi z użyciem wody. Siła biologiczna działania zabiegu wodoleczniczego zależy od:
1. temp wody
2. powierzchni i cześci ciała poddanej zabiegowi
3. ciśnienia z jakim woda działa na dane miejsce zabiegowa
4. czas trwania zabiegu
Siłe bodźcowego działania zabiegów wodoleczniczych można zwiększyć przez równoczesne dodatkowe zastosowanie bodźców mechanicznych, chemicznych i elektrycznych. Działanie wody użytej do kąpieli zmieniają tlen, dwutlenek węgla, wyciągi z roślin leczniczych, soli kuchennych oraz włączenie przepływu prądu elektrycznego ( kąpiele elektryczno-wodne).
ŚWIATŁOLECZNICTWA
Promieniowanie świetlne składa się z kwantów energii zwanych fotonami. Energia fotonu jest odwrotnie proporcjonalna do długości fali promieniowania świetlnego. Fala świetlna może podlegać:
1. odbiciu wprostproporcjonalnego do gładkości powierzchni na którą pada, oraz odbicie jest zależne od jej składu chemicznego i właściwości optycznych, kąta padania światła
2. pochłanianiu - zalezą od tego reakcje fotochemiczne i następstwa biologiczne. w tkankach pochłaniających te promieniowanie
3. Załamaniu - przy wniknięciu w ciało o różnej gęstości optycznej.
jeśli kąt padania zawarty w przedziale ( 0-90 ) stopni oraz różny od wartości krańcowych przedziału.
4. Dyfrakcji - jeśli fala na trafi na szczelinę mniejszą niż jej długość.\
5. Rozproszeniu - gdy jest załamanie powierzchni.
Zabiegi cieplne światłolecznicze opierają się o stososowaniu promieniowania IR ( nie widzialne ) i części światła widzialnego modyfikowanego niejednokrotnie zastosowaniem filtrów.
W fizyce teoretycznej promieniowanie IR dzieli się na trzy zakresy fal:
1. długofalowe ( IRC )
2. średniofalowe (IRB )
3. krótkofalowe inaczej bliskie ( IRA )
Zakresy pokrywają się z pochłanianiem promieniowania przez tkanki ludzkie.
Największą zdolnością penetracji charakteryzuje się IRA bo aż do 3 cm w głębi tkanek. Przenikalność IRC do 0,3 cm.
Skutki działania promieniowa IR zależą od:
1. cech promieniowania - patrz wyżej
2. reaktywności pola zabiegowego czyli:
a) stan skóry, jej wilgotność\
b) długość tkanki podskórnej
c0 stan układu tętniczo - żylnego i chłonnego
d) technika wykonania zabiegu a w szczególności:
- długości fali
- odległości promienniika od powerzchni zabiegowej
- czasu ekspozycji
- wielkości powierzchni zabiegowej.
Reakcja na zabiegi światłolecznicze cieplne przebiega pod postacią również rumienia cieplnego, którego obraz na skórze utrzymuje się od 1 do 2 godzin od zakończenia ekspozycji.