Prof. UG, dr hab. Ewa Rodziewicz
wykład 30 godzin (z elementami konwersatorium)
I rok studiów II stopnia niestacjonarnych (USM)
Antropologia kulturowa Gdańsk, luty 2011
Formę zajęć stanowi wykład łączony z elementami pracy konwersatoryjnej i warsztatowej. Celem przedmiotu an - tropo-logia jest próba: przeszukiwania kultury, humanistyki, „świata życia codziennego”, rozpoznawania tropów kulturowych zmiany kondycji „Człowieka” i świata ,odsłanianie form relacji człowieka ze światem rzeczywistym , kulturowym, wirtualnym . Odsłanianie własnych praktykowanych, przeżywanych, „milczących” , fantazmatycznych doświadczeń kulturowych. Doświadczenia kulturowe bycia w kulturze, zdobywania tożsamości, bycia przedmiotem, - bycia podmiotem, adaptacji i kreacji, oporu, zmiany . Rozpoznanie historycznych i współczesnych, uniwersalnych i partykularnych, paradygmatów kulturowych, mitów, znaków, symboli, kodów, znaczeń kultury, konstruowanych obrazów świata i kondycji i tożsamości człowieka. Odróżnianie formy metodologii stanowienia humanistyki, kultury: obiektywnego poznania, subiektywnego przeżywania, intersubiektywnego uzgadniania znaczeń kultury, fundamentalizowania , umocowywania ,porządkowania i dynamizowania, dekonstrukcji znaczeń kulturowych. Kultura jako więzienie i wyzwolenie, karnawalizacja - świat uwikłany w narracje, języki, maski,gry i interpretacje. Logos - Eros, Sacrum - Profanum, uniwersalne reguły i potoczne egzemplifikacje, kanoniczne, kulturowe ,ludowe, konsumpcyjne wartości.
Proponowane problemy i kategorie.
„Bankructwo” humanistyki europejskiej ? nowa kondycja kultury, globalność ,europejska tradycja, lokalne realizacje i poszukiwania kultury. Różnice , granice, ograniczenia ,przestrzenie rozumienia relacji człowieka ze światem. Kultura premodernizmu - modernizmu - postmodernizmu i co dalej? Nowa wiosna ludów?.Pytanie o świat, Człowieka „nowe horyzony”, ”nowe ikony”
Przedmiot, geneza , klasyfikacja dyscypliny antropologii.
Szkoły myślenia; ewolucjonizm, kreacjonizm, kognitywizm, funkcjonalizm.
Ja - Kim jestem? , gdzie jestem? Mapa kulturowa - moja kultura ,kultura Innego- Barbarzyńcy- dzicy z mojej ulicy-biedni-bezdomni -migranci -zboczeńcy—galernicy wrażliwości, odmieńcy- czarni- biali -zółci- heteroseksualni -homoseksualni . Gdzie jestem? Kultura mijsca , czym żyję, co przeżywam? (język, kultura prywatna, lokalna, społeczna) - problem tożsamości - dystansu - odmienności - Inności (?) - a kultura uniwersalna-ujęcia diachroniczne, synchroniczne.
Sacrum - profanum - religie - duchowość - środek świata'- `nasz świat' - dom - mój świat - obraz i świat Innego - lokalność - narodowość - europejskość- globalność; realność - medialność - wirtualność. Czytanie -Capso- `przestrzeni', `czasu' kultury w której jestem. Koncepcja świata jako doświadczenia edukacyjnego - szkoły życia - wędrówki, pielgrzymki , bycie brew światu.(Don-Kichot) Organizująca siła `czasu' przeszłości - przyszłości.
Karnawalizacja - powaga - ból - ironia - śmiech i łzy- formy doświadczania i przeżywania świata - zagadnienie egzystencji, sensu bycia.
Chaos - kosmos - porządek - czas - historia - kultura - problem ramy, granic,`sieci orientacji człowieka w świecie'- narzędzi kulturowych - otwierania - zamykania -majsterkowania w kulturze - przemieszczania znaczeń tożsamości, problem „poza czasem”, bez historii,” poza kulturą”.
Człowiek - ciało i dusza; natura - kultura; swoi i obcy; ludzie i barbarzyńcy; my- oni; różne role kulturowe. Uczenie się `człowieczeństwa', kodów, kanonów kultury i osobistych znaczeń. Ciało - płeć - władza - tożsamość.
„Miejsce” -„dom” jako centrum świata- przestrzenie kultury - kultura prywatnych ojczyzn, etniczność i wielokulturowość - narodowa, lokalna, europejska, globalna -dziedzictwo kultury europejskiej, euroatlantyckiej - a inne projekty cywilizacyjne.
kultura jako kontekst - jako wartość, jako towar-zawirowania socjalizacji, kulturacji, uczenia się człowieczeństwa, czasu, przestrzeni , wyobraźniowości , edukacji i `bycia w świecie'.
Literatura; Czasopisma; ` Kultura i Społeczeństwo', Kultura i edukacja'
„ Konteksty'- czasopisma, programy TV, adresy internetowe.
W. J. Burszta Antropologia kultury Zysk i Ska 1998,
W. J. Burszta, Czytanie kultury WN UAM, 1996
D. Hume, Eseje z dziedziny moralności i literatury, N. Goodman, Jak tworzymy świat, Fundacja Aletheia,1997, cz. I Słowa, dzieła, światy, L. Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony, Londyn 1984, L. Kołakowski, Obecność mitu, IL1972, Super- Ameryka. Szkice o kulturze i obyczajach. oprac. W. Górnicki, M. Elaide, Sacrum, mit, historia, PIW,1974, Cassirer E. Essej o człowieku, PIW,1971,A. L. Kroeber, Istota Kultury, PWN1973, A. K.Paluch,Mistrzowie antropologii społecznej, PWN1990,
Girard R, Sacrum i przemoc, Brama, Poznań 1994,W. Osiatyński, W kręgu mitu amerykańskiego, W. J. Burszta, Asteriks w Disneylandzie, Zapiski antorpologiczne, Poznań2001 ( wybrane fragmenty) ,T. Borowska, Pedagogia ograniczeń ludzkiej egzystencji IBE1998, G. Delanty, Odkrywania Europy, idea, tożsamość, rzeczywistość, PWN 1999, L. Korporowicz, Tworzenie sensu, język- kultura- komunikacja, ON 1993, C. G. Jung,Archetypy i symbole, Czytelnik ,1976, E. O. Wilson, O naturze ludzkiej, PIW1988, M. Hopfinger, Kultura współczesna -audiowizualność, PIW 1985,E. T. Hall, Bezgłośny język,PIW1987, E. Hall, Poza kulturą, A. Zadrożyńska, Powtarzać czas początku, O świętowaniu dorocznych świąt w Polsce,WS 1985, A. Kłoskowska, Kultury narodowe u korzeni, WN PWN1996, U. Eco, Semiologia życia codziennego, Czytelnik 1996 , Świat przeżywany,PIW, red. Z. Krasnodębski, Fenomenologia i nauki społeczne, PIW1993, Antropologiczne podstawy wychowania, Wybór tekstów, red. R. Schultz, Warszawa 1996, A. Mencwel, Antropologia kultury, Zagadnienia i wybór tekstów, H. G. Gadamer, Dziedzictwo Europy, Warszawa 1992, B. R Barber, Dżihad kontra Mc Świat, WL, 2000, J. M. Domenach Europa; wyzwanie dla kultury, Warszawa 1992, Z. Bauman Globalizacja,2000, J. Mucha, Antropologia dzikich w Warszawie, B. Fatyga, Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, Warszawa 2000, M. Hirszowicz, E. Neyman, Zbędni, biedni, niebezpieczni, `Kult. i Społ.'2000\1, P. Szarota, W poszukiwaniu środkowoeuropejskiej tożsamości, „ Kultura i Społeczeństwo,1\2000. Wojciech Burszta , Kultura jako więzienie,PIW,2008, M.Janion,Czy będziesz wiedział co przeżyłeś?
Forma egzaminu, do ustalenia ze studentami; Moja mapa kulturowa, obraz rzeczywisty i pożądany, esej, projekt kulturowy ”Moja kultura”, „Moje światy”, „ Wyzwania Autorytetów” „Pozornii i rzeczywiści przewodnicy w kulturze „