Środowisko kulturalne
1. Człowiek żyje w świecie kultury, ona stanowi jego środowisko, pole działania, punkt odniesienia.
2. Środowisko kultury ma wymiar obiektywny (Stefan Czarnowski), wychowawczo zaczyna oddziaływać, gdy staje się środowiskiem subiektywnym tj., gdy bodźce płynące z niego zostają odebrane i przeżyte przez człowieka.
3. „Środowisko niewidzialne” (Helena Radlińska), gdy następuje włączenie do pojęcia środowiska wychowawczego zespołu norm i wzorów zinterioryzowanych przez jednostkę.
4. Oddziaływanie wychowawcze jest procesem dwukierunkowej komunikacji, w której rolę odgrywają nie tylko normy moralne, ale wzajemna wymiana wartości - źródłem tych wartości jest środowisko kultury.
5. Organizowanie środowiska kulturalnego polega na:
- otoczeniu człowieka elementami kultury, które stanowiłyby obiektywne warunki pełnego korzystnego rozwoju,
- ułatwieniu przetwarzania otaczającej człowieka kultury w świat subiektywnych przeżyć
i symboli,
- wzmocnieniu tych symboli kulturowych społecznym autorytetem
6. Uczestniczenie w kulturze (rozumianej w węższym znaczeniu) ma charakter procesu komunikowania społecznego poprzez przekazywanie systemu symbolicznych znaczeń
i przypisywanych im wartościom.
7. Przyswojenie tego systemu odbywa się etapowo i wymaga przekształceń osobowościowych.
8. Rozwój kulturalny człowieka dokonuje się poprzez proces uczestniczenia w kulturze symbolicznej (występuje stosunek dwustronny: odbieranie i współtworzenie).
9. Istotą uczestnictwa w kulturze jest recepcja treści kultury poprzez zrozumienie sensu nadawanych treści i ich osobista interpretacja
10. Uczestnictwo w kulturze powinno stać się płaszczyzną porozumienia, umożliwiających powstawanie między jednostkami i grupami więzi opartych na zrozumieniu tradycji
i aktualnych potrzeb.
Opracowano w oparciu o: A. Przesławska: Organizowanie środowiska kulturalnego człowieka jak przedmiot Pedagogiki Społecznej - próba systematyzacji zagadnienia, [w:] T. Pilch (red.): Pedagogika Społeczna - Poszukiwania i Rozstrzygnięcia. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauka
im. Ossolińskich, Warszawa 1984, s. 52 - 58.