Komisja edukacji narodowej, pedagogika


Anna Włodarska

Gr. 2

Cele i zadania Komisji Edukacji Narodowej

Szkoła w Europie, od czasów starożytnego Rzymu, wiązała się z kształceniem literacko - językowym po łacinie. Zreformowane szkoły pijarskie i szkoły rycerskie gromadziły doświadczenia i oswajały społeczeństwo z rewolucją w programie nauczania, tj. z nową koncepcją programu, obejmującego grupy przedmiotów: humanistyczno-społeczną i matematyczno-fizyczną. Zasadą doboru przedmiotów i treści nauczania był oświeceniowy utylitaryzm (użyteczność dla jednostki i społeczeństwa), językiem nauczania - język ojczysty a zasadą wychowawczą - poszanowanie dla osobowości ucznia, ograniczenie kar cielesnych i rozwijanie poczucia honoru.

Wprawdzie te nowe szkoły objęły stosunkowo niewielką grupę młodzieży, ale towarzyszące ich powstaniu i działalności piśmiennictwo i publicystyka prasowa propagowały nowy model kształcenia, ideę reformy edukacji jako warunku i nadziei na naprawę Rzeczypospolitej. Odżyła myśl o poddaniu szkoły nadzorowi państwa.

Osłabienie Rzeczypospolitej doprowadziło do I rozbioru w 1772r. W 1773 r. pod bagnetami wojsk rosyjskich został zwołany w Warszawie sejm w celu ratyfikacji nowych granic. Podczas obrad sejmu posłowie dowiedzieli się o kasacji przez papieża Klemensa XVI zakonu jezuitów, który prowadził ponad połowę szkół średnich na zajętym przez I rozbiór obszarze Rzeczypospolitej. Szukając sposobów odbudowy politycznej państwa a zarazem zapobieżenia grabieży dóbr pojezuickich i rozpadu szkół, sejm - z zaangażowania Stanisława Augusta Poniatowskiego - powołał 14 października 1773r. „Komissyją nad edukacyją młodzi narodowej szlacheckiej dozór mającą”, która następnie przyjęła nazwę: Komisja Edukacji Narodowej. Tak jak inne komisje sejmowe była ministerstwem, zarazem była pierwszym w Europie ministerstwem edukacji, powoływanym przez parlament i przed nim odpowiedzialnym. Komisja utworzona po rozwiązaniu Towarzystwa jezusowego, przejęła nie tylko nadzór nad jego szkołami ale też duży majątek Zakonu. Zapewniło to jej samodzielność finansową, zaakceptowaną przez sejm i w zasadzie uszanowaną przez szlachtę. Stało się to jednym z filarów sukcesu przeprowadzonej przez nią reformy. Komisji zostały także podporządkowane inne szkoły publiczne (bez Szkoły Rycerskiej i seminariów duchownych). Do opracowania programów, podręczników i zasad organizacji systemu szkolnego powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, skupiające doświadczonych nauczycieli. na którego czele stanął członek Komisji, wychowanek Collegium Nobilium Konarskiego, Ignacy Potocki. W skład towarzystwa wchodziły osoby bardzo dobrze obeznane nie tylko z najnowszymi prądami filozoficznymi i pedagogicznymi, lecz także z sama praktyką szkolną. Towarzystwo w krótkim czasie zdobyło sobie wysoki autorytet w sprawach oświaty w Polsce. Spośród jego członków do najwybitniejszych zaliczyć należy takich byłych jezuitów, jak przede wszystkim Grzegorz Piramowicz, który faktycznie kierował pracami towarzystwa, historyk Jan Albertrandi, czy też matematyk Grzegorz Kniażewicz, a spośród pijarów takich, jak wybitny polski fizjokrata antoni Popławski oraz nauczyciel matematyki, historii i francuskiego w szkołach pijarskich Kazimierz Narbutt. Wśród członków Towarzystwa był również protestant, przedstawiciel Szkoły Rycerskiej, fizyk i matematyk, Chrystian Pfleiderer.

Komisja Edukacji Narodowej była ciałem kolegialnym, złożonym początkowo z ośmiu polityków ( 6 świeckich i 2 biskupów), potem z dwunastu, powoływanych na 6-letnie kadencje. Komisja zorganizowała świecki system szkolny pod nadzorem państwa, nadała publicznej edukacji w Polsce jednolitość i charakter patriotyczno- obywatelski. Jej działalność była planowa, systematyczna i skuteczna. Była nie tylko historyczną instytucją oświatową, zamkniętą w określonych granicach czasu i przestrzeni lecz także realizacją charakterystycznego dla dziejów polskiej edukacji myślenia i działania społecznego przez oświatę.

Ogłaszając przystąpienie do reformy KEN wystosowała apel do społeczeństwa o nadsyłanie projektów. Było to mądre i skuteczne posunięcie propagandowe, jednające akceptację oświeconej części szlachty i wciągające ją do współdziałania. Komisja stworzyła nowoczesną, jednolitą w całym państwie, hierarchiczną strukturę szkolną, nadzór pedagogiczny i organizacyjny, opracowała nowoczesne programy nauczania i wychowania wraz z podręcznikami. Powołała opatrzony prawami i obowiązkami, stan akademicki czyli godziwie wynagradzaną nauczycielską grupę zawodową, do której kwalifikowało określone wykształcenie i praca w szkole średniej lub wyższej. Nadała wysoki prestiż społeczny, obywatelski i naukowy zawodowi nauczycielskiemu.

System szkolny Komisji był trójpoziomowy i stanowy, z litery prawa obejmował szkoły parafialne, średnie i wyższe. System ten jednak nie był drożny. Wykształcenie średnie było obowiązkową podstawą studiów uniwersyteckich, ale nie było drożności pomiędzy szkołą parafialną a średnią. Nie rezygnując z dozoru pedagogicznego. KEN nie zajmował się organizacją szkolnictwa parafialnego dla ludu wiejskiego i miejskiego, pozostawiając je inicjatywie i finansowaniu Kościoła i szlachty. Wynikało to z charakteru funduszu edukacyjnego, który pochodził z zapisów na szkoły średnie. Przygotowany został jednak podręcznik dla szkół parafialnych, zawierający naukę czytania, pisania, rachunków, obyczajową i religii. KEN zajęła się przede wszystkim szkołami średnimi przeznaczonymi głównie dla szlachty, chociaż dostępnymi dla mieszczan. Nauczycieli do szkół średnich kształciły szkoły wyższe. Aby mogli wykładać nowowprowadzone przedmioty szkolne w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych i humanistyczno-społecznych, konieczne stało się wprowadzenie nowych katedr w tych dziedzinach nauk w szkołach wyższych. Reforma szkół średnich pociągnęła więc konieczność reformy naukowej i organizacyjnej, pozostałych w granicach państwa po I rozbiorze, Akademii Wileńskiej i Akademii Krakowskiej.

Obydwie akademie kształciły nauczycieli, lekarzy, duchowieństwo. Jako szkoły główne, wobec braku państwowej administracji oświatowej pełniły nadzór pedagogiczny i organizacyjny nad szkołami niższych szczebli.

Stanowe ideały wychowawcze szkół parafialnych i średnich wyznaczały zawartość programów nauczania. Początki czytania, pisania i rachunków wraz z nauczaniem religii, tzw. nauki obyczajowej dla ludu oraz wiadomości przydatnych w rolnictwie lub rzemiośle. Służyły wychowaniu pracowitego, gospodarnego i uczciwego chłopa lub rzemieślnika, akceptującego swój stan społeczny.

Ideałem szkół średnich był ziemianin: człowiek rozumny, przygotowany do pełnienia funkcji publicznych w państwie, rozumiejący prawa i umiejący je zmieniać, dobry gospodarz, obywatel, mąż i ojciec. Miał szanować pracę, rozumieć potrzeby innych stanów: mieszczan i chłopów, oraz swoje obowiązki wobec nich, tak aby jemu było dobrze i z nim było dobrze.. tego rodzaju postawy kształtowano poprzez świecką naukę moralną i zasadę „powinności i należytości”, opartą na prawie natury i podbudowaną wychowaniem chrześcijańskim.

Dzięki komisji Edukacji narodowej nastąpiła całkowita reorganizacja oraz stworzenie od podstaw systemu szkół średnich, opracowane zostały nowe programy nauczania w duchu umiarkowanego oświecenia, utworzono seminaria nauczycielskie przy uniwersytetach, publikowano nowatorskie podręczniki szkolne - w sumie wydano 27 podręczników, z których część po raz pierwszy stworzyło polską terminologię naukową takich dziedzin jak fizyka, matematyka, chemia, logika, gramatyka, nastąpiła reformę Akademii Krakowskiej i Wileńskiej jak również utworzono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych.

Sumując dokonania przedstawione powyżej można nazwać Komisję Edukacji Narodowej ówczesnym Ministerstwem Oświaty i to na najwyższym poziomie na przestrzeni wieków. Jej członkowie dokonali dzieła, które do dzisiaj wydaje swój plon.

Bibliografia:

  1. Bartnicka Kalina, Szybik Irena, Zarys historii wychowania. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001

  2. Kot Stanisław, Historia wychowania, tom II

  3. Źródła internetowe:

www.bryk.pl

www.sciaga.pl



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Komisja Edukacji Narodowej, pedagogika
KOMISJA EDUKACJI NARODOWEJ, Studia-PEDAGOGIKA, Pedagogika, Etyka
ref Komisja Edukacji Narodowej
Komisja Edukacji Narodowej
Komisja Edukacji Narodowej, wypracowania
Działalność Komisji Edukacji Narodowej, Uczelnia
Komisja Edukacji Narodowej
Komisja Edukacji Narodowej, studia
Rola Komisji Edukacji Narodowej w dziejach polskiej oświaty, wypracowania
Komisja Edukacji Narodowej, Uczelnia
Działalność Komisji Edukacji Narodowej z perspektywy 334 lat
Komisja edukacji narodowej
Scenariusz uroczystości z okazji Dnia Komisji Edukacji Narodowej, scenariusze różne, scenariusze, Dz
Utworzenie Komisji Edukacji Narodowej, Utworzenie Komisji Edukacji Narodowej
ref Komisja Edukacji Narodowej
Komisja Edukacji Narodowej
Trzeci okres dzialalnosci Komisji Edukacji Narodowej

więcej podobnych podstron