Konspekt - „Samobójstwo”
Definicja samobójstwa wg Emila Durkheima (klasyka myśli suicydologicznej - czyt. Nauki o samobójstwie) - „każdy przypadek śmierci, będący wynikiem bezpośredniego lub pośredniego negatywnego lub pozytywnego działania wykonanego przez samą ofiarę, która wie, jaki będzie rezultat tego działania”.
Jest to nieco przestarzała definicja samobójstwa. Historia myśli suicydologicznej ulegała zmianie, należy zwrócić uwagę na to, iż obecnie samobójstwo postrzegane może być również jako czyn nieświadomy!
TROCHĘ ZESTAWIEŃ
Wg Rosenhama i Seligmana (powód samobójstwa)
- 56% (samobójstwo spowodowane pragnieniem zagłady)
- 13% (charakter manipulacyjny)
- 30% (przeplatanie powyższych motywów)
Polska ma jeden z najniższych wskaźników samobójstwo wśród kobiet! Na 1 samobójczynie przypada 5 zgonów męskich.
W latach '50. w miastach popełniano prawie dwukrotnie więcej samobójstw niż na wsi, natomiast w latach '70 i '80. proporcje się wyrównały, a w następnych dziesięciu - odwróciły. O jedną czwartą więcej samobójstw popełniono na wsi niż w mieście. Osoby o wyższym wykształceniu stanowią ok. 3 - 5% wszystkich samobójców. Najniższe wskaźniki samobójstw obserwuje się wśród osób na samodzielnych stanowiskach, pracowników administracyjnych oraz rolników. Najwyższe natomiast wśród osób pracujących fizycznie, a także w ostatnich siedmiu latach wśród bezrobotnych ( o ile dobrze pamiętam po '89 roku znacznie wzrósł wskaźnik samobójstw wśród rolników - powodem mogła być zmiana ustrojowa)
Wykształcenie osób popełniających zamachy samobójcze: (dane KGP 2002)
- podstawowe niepełne 215
- podstawowe 1302
- zasadnicze zawodowe 1243
- średnie 458
- wyższe 100
- brak informacji o wykształceniu 2610
(Komentarz)
Zamachy samobójcze bez wątpienia towarzyszą osobą osamotnionym i opuszczonym, wyizolowanym społecznie. Według badań stanowią oni ok. 43 - 45 % ogółu samobójców, a więc prawie połowę.
Stan cywilny osób popełniających samobójstwo: (dane KGP 2002)
- kawaler, panna - 1855
- żonaty, zamężna - 2633
- ko habitacja - 184
- wdowiec, wdowa - 448
- rozwiedziony - 302
- separacja - 63
- pozostałe zamachy - 443
Na świecie ginie codziennie ok. 1500 osób w zamachach samobójczych (źródła ONZ 1999), natomiast piętnastokrotnie więcej osób próbuje popełnić samobójstwo.
W USA najczęstszym sposobem odebrania sobie życia jest zastrzelenie, w Polsce powieszenie.
KULTURA A SAMOBÓJSTWO
W kulturach Dalekiego wschodu dopuszczano samobójstwo jako jedną z norm życia społecznego, w przeciwieństwie od kultur zachodu. Ciekawostką jest to, iż samobójstw prawie nie rejestruje się wśród Aborygenów oraz wśród niektórych ludów Ameryki Łacińskiej.
Zadziwiającym i niepoznanym do końca zjawiskiem są przypadki śmierci VOODOO znane w kulturach południowych. Śmierć voodoo jest najczęściej następstwem wyroku orzeczonego przez kapłana lub złamanie tabu. Jej niezwykłość polega na tym, że dokonuje się naturalnie, bez specjalnych aktów autodestrukcji, chociaż jest niejako zadekretowana. Człowiek, który naruszył reguły nienaruszalne, zostaje naznaczony śmiercią, która ma nastąpić w wyznaczonym okresie. W tym czasie z niezrozumiałych powodów, często w odosobnieniu, po prostu umiera. Istnieje wiele spekulacji psychologicznych na temat mechanizmu śmierci voodoo, ale ciągle pozostają one w sferze hipotez.
Samobójstwo towarzyszy, jako reguła życia, w szczególnie widoczny sposób w Indiach, Chinach czy Japonii. SATI w Indiach - a więc samopalenie wdów po śmierci męża wraz z jego zwłokami. W Japonii HARAKIRI (cięcie brzucha jako demonstracja honoru, protestu czy wierności). Pamiętni KAMIKAZE w czasie drugiej wojny światowej. Daleki Wschód uwzględniał samobójstwo w swoich normach obyczajowych, o tyle Bliski Wschód całkowicie je potępił.
UWARUNKOWNIA SAMOBÓJSTW
Obok czynników wyzwalających musi wystąpić jeszcze co najmniej jeden z podanych warunków:
- widzenie w sobie źródła frustracji
- zablokowanie możliwości przeciwstawienia się sytuacji frustracyjnej
- niemożność zareagowania odwetowego
- frustracja postrzegana jest jako zagrożenie osobiste, tzn. zagrożenie obrazu własnego JA, poczucia własnej wartości
- ubogi repertuar mechanizmów obronnych wykorzystywanych przez jednostkę w sytuacji frustracji
TYPOLOGIA SAMOBÓJSTW WG DURKHEIMA:
Anomiczne ( powstaje na tle rozluźnienia lub zerwania więzi między jednostką a społeczeństwem, dotyczy osób przywiązanych do istniejącego porządku społecznego)
Egoistyczne (dominuje u osób, które nie wytworzyły silnej więzi ze środowiskiem społecznym)
Altruistyczne (poświęcanie się dla jakiejś idei, jest efektem tak zwanego przesocjalizowania jednostki)
Fatalistyczne (wywołane jest jakimś zdarzeniem losowym, z którym jednostka nie potrafi sobie poradzić)
EFEKT WERTERA
David Philips - SPOŁECZNY DOWÓD SŁUSZNOŚCI - naśladowanie zachowania osób znaczących, przypuszczalnie także innych, jest wystarczającym uzasadnieniem własnego zachowania.
Istnieje kilka czynników mających wpływ na zwiększenie ryzyka naśladowania zamachu samobójczego:
- status społeczny samobójcy obserwowanego ( osoby sławne często są wzorcami)
- możliwość identyfikacji z samobójcą
- gotowość emocjonalna do tego typu rozwiązań (gniew, pragnienie odwetu)
- kryzys dotychczasowych strategii reagowania w sytuacjach trudnych
Syndrom presuicydalny ( a więc zachowania poprzedzające autodestrukcję)
Wg Ringela są trzy fazy:
- zawężenia (koncentracja jedynie na własnej osobie, ograniczenie kontaktów międzyludzkich)
- hamowanie agresji (wypływa z niemożności wyładowania agresji na zewnątrz, jednostka tłumi w sobie agresję, wyładowując ją na sobie poprzez samobójstwo)
- wyobrażenie śmierci (pojawia się tu abnegacja życia, samobójstwo jest zajmuje coraz więcej uwagi, myśli i w końcu staje się uporczywym pragnieniem)
Etapy WG Zbigniewa Hołysta:
Samobójstwo wyobrażone (myśl, że wyjściem mogłoby być samobójstwo)
Samobójstwo upragnione (myślenie o samob. Staje się uporczywe)
Samobójstwo usiłowane
Samobójstwo dokonane
Każdy etap angażuje coraz mniejszą liczbę osób!
ZBIOROWE SAMOBÓJSTWO (SEKTA)
James Warren "Jim" Jones znany również jako Wielebny Jones (ur. 13 maja 1931 w Lynn, w stanie Indiana, zm. 18 listopada 1978 w Jonestown w Gujanie) - amerykański kaznodzieja, założyciel i lider apokaliptycznej sekty Świątynia Ludu.
W roku 1955, mając zaledwie 24 lata, założył własny kościół znany jako Świątynia Ludu Kościoła Pełnej Ewangelii, którego wyznawcami byli zarówno biali jak i Afroamerykanie (rzecz niespotykana w tamtych czasach). Od 1964 r., zgromadzenie miało siedzibę w Kalifornii, a w dziesięć lat później w 1974 r., przeniosło się do Gujany gdzie na tanio zakupionych terenach leśnych - dżungli powstała niedostępna dla świata osada - Jonestown. W 1977 na skutek ataków medialnych ostatni wyznawcy Jima Jonesa przybyli by osiedlić się w jego gujańskiej koloni. Charyzmatyczny guru okłamywał swych wiernych, co do wydarzeń w USA, strasząc swych wyznawców że cały cywilizowany świat wydał im wojnę i dąży do zniszczenia obozu. Nie pozwalał im także opuszczać kolonii oraz kontaktować się z bliskimi. Mieszkańcy Jonestown żyli w ciągłym terrorze, a tymczasem kolejni wierni byli werbowani za pomocą rozsyłanych pocztą prospektów.
członkowie sekty w czasie tak zwanej „białej nocy” dokonali zbiorowego samobójstwa przez zażycie cyjanku. Dzieciom truciznę zaaplikowano dożylnie lub doustnie. Sam przywódca sekty Jim Jones zginął od rany postrzałowej skroni, prawdopodobnie popełnił samobójstwo albo został zabity przez jednego ze swych wiernych. W efekcie w nocy z 18-19 listopada 1978 r., w Jonestown zginęło 909 osób. Udało się przeżyć trzem mieszkańcom kolonii, którzy uciekli, około 80 członków sekty nie było w momencie zbiorowego samobójstwa obecnych w obozie (m.in. przybrane dzieci Jima).