Układ oddechowy

PYTANIA KRÓTKIE.

1.Gównym narządem oddechowym lancetnika jest..gardziel,ale jest to kwestia dyskusujna, gdyż, pomimo ,że jest ona silnie ukrwiona , nie stwierdzono w niej barwników odpowiedzialnych za przenoszenie i absorbowanie O2 i CO2.

2.Co odpowiada za „wdech” u minogów?

Za wdech u minogów odpowiada rozkurcz elastycznego szkieletu gardzieli.(Wskutek tego w szparach oskrzelowych minoga prąd wody rytmicznie zmienia kierunek).

3.Co dzieje się z gardziela po przeobrażenia się larwy minoga(ślepicy) w osobnika dorosłego?

W okresie przeobrażenia okolica skrzelowa ślepicy ulega przebudowie.W gardzieli pojawia się przegroda pozioma ,dzieląca ten odcinek przewodu pokarmowego na część grzbietową, ktra pokarm wędruje do jelita,i na ślepo zakończony worek,leżący po stronie brzusznej będący odcinkiem oddechowym. Zasłone leży obecnie u wejścia do odcinka oddechwego.

4.Mechanizm wdechu o wydechu ryb dwudysznych.

(Ryby dwudyszne mają skrzela o bardzo malej powierzchni gdy długo przebywają pod wodą-giną.Oddychaja zatem powietrzem atmosferycznym ,dzięki płucom.)

W ścianie płuc znajdują się mięsnie gładkie, których skurcz wraz z uciskiem wywieranym przez ściany ciała wywołuje wydech. Ponieważ ryby dwudyszne nie mają mostka ,a ich żebra są krótkie ,zwierzęta te nie mogą wysysać powietrza do płuc , lecz tłoczą je z jamy gębowej i gardzieli dzięki skurczom mięśni ,otaczających te odcinki przewodu pokarmowego(wdech).

5.Czego potrzebują tuńczyki do pełnego utlenienia krwi?

Zarówno tuńczyki, jak i makrele dla pełnego utlenienia krwi potrzebują nieustającego ruchu. Przepływ wody musi być powodowany ruchem ciała , gdyż bez tego zaopatrzenie w tlen byłoby niewystarczjące , z powodu ich bardzo szybkiego tempa maetabolizmu.Ich skrzela muszą być opłukiwane wodą.

6.Przegrody międzyskrzelowe u spodoustych ,zrosłogłowych i kostnoszkieletowych.

U spodoustych sa długie przegrody międzyskrzelowe,dzieki czemu wszystkie szpary otwieraj ą się na zewnątrz niezależnie.

U zrosłogłowych przegrody są krótkie , wszystkie szpary skrzelowe są nakryte od zewnątrz przez fałd skórny, opartym na łuku gnykowym i na połączonych z nim chrzęstnych prętach.Jest to wieczko skrzelowe.

U ryb kostnoszkieletowych nastąpiła redukcja przegród międzyskrzelowych.Przy ich braku obmywanie listków skrzelowych przez prądy jest pełniejsze.

7.Różniece w budowie skrzeli u płazów bezogonowych(Anura) i ogoniastych(Caudata).

Larwy Anura mają 4 szpary skrzelowe.Zamiast listków na łukach ............... drzewkowato rozgałęzione wyrostki.Mają fałd skrny-wieczko, które jest p[rzyrośnięte od tyłu do obręczy kończyny przedniej, przez co przykrywa zawiązek kończyny do przeobrażenia?.

Larwy Caudata mają skrzela zewnętrzne bez wieczka.

8.Kiedy narząd powietrzny nazywamy płucem , a kiedy pęcherzem pławnym?

Płucem->gdy ujście do kanału w ścienie przełyku ,łączącego narząd powietrzny z przewodem pokarmowym znajduje się po stronie brzusznej.

Pęcherz pławny->ujście po stronie grzbietowej, a kanał ten nazywa się wtedy przewodem powietrznym.

Jest to jednak podział sztuczny.

9.Co to jest „przestrzeń martwa”.?

Przestrzeń martwa to przestrzeń w płucach wszystkich płazów zajmująca ich centralną część.(niektóre gady?????).Nie dochodzą do niej fałdy ściany płuc , przez co nie może przebiegać w niej wymiana gazów z krwią.U nielicznych gatunków ma kształt rury i nazywana jest praoskrzelem. U większych ptaków uchyłki worków brzusznych wnikające między narządy nie zapadają się nigdy zupełnie tworząc pewna „przestrzeń martwą”. U niektórych gadów środek płuca jest zajęty przez pusta przestrzeń(przestrzeń martwą).?

10.Dlaczego płazy muszą wtłaczać powietrze do płuc przez skurcze mięśni otaczających jamę gębową?

Płazy muszą wtłaczać powietrze do płuc przez skurcze mięśni otaczających jamę gębową, ponieważ ich żebra nigdy nie sięgają mostka i nie mogą wtłaczać powietrza za pomocą klatki piersiowej.

11.Do czego służy worek powietrzny u węzy?

Worek powietrzny gra role narządu hydroststycznego u węzy wodnych , a także jest magazynem powietrza oddechowego wykorzystywanym wówczas, gdy proces połykania uniemożliwia ruch powietrza w tchawicy.

12.Co umożliwia wężom oddychanie w trakcie połykania ofiary?

Niktóre węże mogą w trakcie połykania ofiary wysuwać krtań z otworu gębowego na zewnątrz,co umożliwia oddychanie mimo wypełnienia gardzieli przez zdobycz. U węży , które nie potrafią wysuwać krtani jest worek powietrzny służący za magazyn powietrza oddechowego , gdy proces połykania uniemożliwia ruch powietrza w tchawicy.

13.Co jest pierwszym odcinkiem dróg oddechowych kręgowców lądowych?

Jama nosowa lub otwór gębowy (ssaki) jest pierwszym odcinkiem dróg oddechowych kręgowców lądowych.

14.Wzmocnienie ściany tchawicy i oskrzeli u gadów stanowią ...........

-chrząstki w postaci niepełnych pierścieni.

Dzięki nim drogi oddechowe pozostają stale otwarte mimo nacisku ,wywieranego przez sąsiednie narządy.

15.Cecha charakterystyczna dróg oddechowych hatterii.

U hatterii brak oskrzeli ,gdyż tchawica łączy się bezpośrednio z płucami

PTYANIA DŁUGIE.

1.Płuco nowe i stare u ptaków.

U ptaków oskrzele główne przebija płuco na wskroś , a w środku przebiegu jest rozdęte w przedsionek , z którego wybiegają oskrzela drugiego rzędu:

- 4 oskrzela brzuszne

• 7-10 oskrzeli grzbietowych

• kilka oskrzeli bocznych.

Oskrzela brzuszne łączą się z grzbietowymi za pomocą bardzo licznych drobnych oskrzelików ułożonych równolegle do siebie tworząc płuco stare.

Płuco stare jest obecne u wszystkich ptaków.

Nowe płuco występuje u większości ptaków , w tym u gołębi i u ptaków śpiewających.

Są to dalsze nagromadzenia oskrzelików , przede wszystkim biegnące od oskrzela głównego , oraz od oskrzeli bocznych do brzusznego worka powietrznego.Pluco nowe jest zawsze ,mniejsze od starego.

2.Różniece w budowie płuca ptaków i ssaków.

Płuca ssaków.

- większe

• brak worków powietrznych

• przepona

• opłucna , której uszkodzenie powoduje zapadnięcie płuc

• struktura pęcherzykowata

• płuca dzielą się na płaty-prawe na 3, a lewe na 2

• płuca mało efektywne (z 1 oddechem, wymieniamy tylko tyle powietrza ile jest w tchawicy-15% pojemności płuc)wyjątek walenie -ok.70%.

• wentylacja płuc odbywa się przez prace mięśni międzyżebrowych i przepony

• ruchy oddechowe zmieniają objętość płuc

• Tchawica niektórych ssaków dzieli się na prawe i lewe oskrzele główne , u większości najpierw jednak odbiegają od tchawicy oskrzela płatowe ,które dzielą się na segmentowe ,a te na drobniejsze gałązki. Ostatnimi rozgałęzieniami oskrzeli są oskrzela oddechowe ,które dzielą na przewodziki pęcherzykowate łączące się z pęcherzykami płucnymi.

• Średnica pęcherzyków płucnych ssaków jest wielokrotnie większa od średnicy kapilar powietrznych w płucach ptaków.

• Wypełnienie płuc powietrzem wymaga obecności związków obniżających napięcie powierzchniowe - mukopolisacharydy(aby uniknąć zetknięcia się ściany pęcherzyków)

• Mniej powierzchni oddechowej w jednostce objętości tkanki płucnej , dlatego płuca są większe.

• Ewolucja płuc ssaków ograniczyła się do całkowitej zabudowy wnętrza.

Płuca ptaków:

• mniejsze

• narządami wspomagającymi płuca są worki powietrzne

• brak przepony

• brak opłucnej, płuca przyrośnięte do grzbietu ptaka

• struktura pofałdowana

• płuca nie dzielą się na płaty

• płuca w połączeniu z workami powietrznymi stanowią bardziej efektywny narząd

• 2 rodzaje wentylacji płuc:

*inna podczas lotu->powietrze jest wypychane przez ucisk skrzydeł na worki powietrzne ; klatka piersiowa ulega zablokowaniu(mięśnie międzyżebrowe są wyłączone)

*inna podczas chodu i spoczynku:dzięki mięśniom klatki piersiowej i mięśniom brzucha

• ruchy oddechowe nie zmieniają objętości płuc, ponieważ mają one pewna sztywność i nie zapadają się , tak jak płuca ssaków po otwarci klatki piersiowej

• oskrzela główne przebijają płuca na wskroś , w środku przebiegu są rozdęte na przedsionek , z którego wychodzą oskrzela 2 rzędu:

* 4 brzuszne

• 7-10 grzbietowych

• kilka bocznych

• występuje płuco stare

• brak mukopolisacharydów obniżających napięcie powierzchni płuc,które jest mniejsze

• więcej powierzchni oddechowej

• doskonalenie płuc ptaków polega na rozrośnięciu się części peryterycznych w worki powietrzne , które przeniknęły całe ciało , przy rówoczesnym rozwoju powierzchni oddechowej w centralnej części narządu.

3.Worki powietrzne ptaków-budowa i funkcja.

Worki powietrzne łączą się z płucami ptaków. Ich ułożenie jest dość rozmaite poszczególnych jednostek systematycznych. Worki leża w jamie ciała po grzbietowej stronie przewodu pokarmowego , między niektórymi ,mięśniami , ich uchyłki wnikają do kości , obniżając ciężar szkieletu.Grają one podstawową role w mechanizmie oddechowym , ponadto parowanie z ich powierzchni nawilża powietrze i może być wykorzystywane także do obniżania temperatury ciała.Dzięki zmianą w objętości worków powietrznych niektóre ptaki , np.perkozy,mogą regulować swą wyporność i pływać albo w niewielkim zanurzeniu na powierzchni wody , albo też wysuwać nad powierzchnię wody tylko szyję i głowę.Njwiększymi workami powietrznymi są worki brzuszne ;otwierają się do niech przedłużenie oskrzela głównego. U ptaków , u których nowe płuco jest silnie rozwinięte ma niewielką średnicę. Brzuszne worki grają główna role w ruchu powietrza w płucach. U małych ptaków mogą się zupełnie poróżniać podczas wydechu , u gatunków większych ich uchyłki , wnikające między rozmaite narządy , nie zapadają się nigdy zupełnie , worki te zawierają więc pewną „przestrzeń martwą”.Do przodu od worków brzusznych leżą worki tułowiowe tylne , przed nimi - - worki tułowiowe przednie. W przedniej części ciała są worki międzyobojczykowe i szyjne. Wszystkie łączą się z oskrzelem głównym za pośrednictwem oskrzeli brzusznych i bocznych. Zmiany objętości tych worków podczas ruchów oddechowych są niewielkie. Sciany wsystkich worków powietrznych są błoniaste , bardzo delikatne i słabo unaczynione. U większości ptaków odgałęzienia worków powietrznych wypełniają kości długie.

4.Tryskawka(spiraculum).

Tryskawka to otwór występujący u ryb spodoustych między grzbietowych odcinkiem łuku żuchwowego i gnykowego bęący w istocie piwrwszą szparą skrzelową. Jest ona najlepiej wykształcona i bardzo obszerna u gatunków przydennych i słabo pływających. Szybko pływające rekiny nie mają tryskawki. W tryskawce nie ma typowych listków skrzelowych , lecz mieści się w niej niewielki twór o podobnej budowie zwany niebyskrzelem. Nibyskrzele otrzymuje krew już utlenioną , wiec nie może zachodzić w niej wymiana gazowa. Jest ona receptorem bodźców chmicznych. I wahań ciśnienia. Tryskawka służy do wciągania wody oddechowej .

Obecność tryskawki to cecha pierwotna , a jej występowanie u zwierząt przydennych tłumaczy się tym , że wdychanie skierowanym ku dołowi otworem gębowym narażałoby rybę na wciąganie mułu.

U płaszczek obszerny otwór tryskawki jest zwrócony ku górze.

U zrosłogłowych brak tryskawki i nibyskrzela.

Nieliczne kostniki mają tryskawkę-u latimerii w miejscu tryskawki jest ślepy uchyłek.

5.Pęcherz pławny.

Pęcherz pławny nazywany narządem powietrznym ryb , którego ujście kanału łączącego narząd powietrzny z przewodem pokarmowym znajduje się po stronie grzbietowej. U Holesta? Ściana pęcherza jest bogato pofałdowana i służy do oddychania powietrzem atmosferycznym.

Typowo wykształcony pęcherz nie służy jednak do oddychania , lecz jest przede wszystkim narządem hydroststycznym , a więc obniża ciężar ciała pozwalając rybie na utrzymanie się w toni wodnej bez wydatkowanie energii. Prymitywny może spełniać 2 funkcje: być narządem oddechowym i hydrostatycznym , ale nie jest to dobre rozwiązanie. Ściana narządu oddechowego powinna być przenikliwa dla gazów , a pęcherz nie powinien tracić zbyt szybko swej zawartości i powinien mieć ścianę nieprzenikliwą.

U ryb w budowie pierwotniejszej przewód powietrzny jest stale otwarty , ryba może wprowadzać i usuwać nadmiar gazu z pęchetrza.

U bardziej wyspecjalizowanych przewód jest drożny tylko u zarodka i larwy. Ryby o takie budowie musza mieć narządy oddające gaz do pęcherza , a także usuwające jego nadmiar.

Narząd produkujący gaz nosi nazwę gruczołu gazowego lub ciałka czewonego. Krew jest do niego doprowadzana tętnicą doprowadzającą , która rozgałęzia się na naczynie włosowate. W naczyniach włosowatych następuje wykorzystanie zasady przeciwprądów. Komórki gruczołu gazowego zawierają w spoczynku duża ilość glikogenu. Gdy jest za mało gazu w pęcherzu glikogen przekształca się w kw.mlekowy , a ten przedostaje się do krwi. Obecność kwasu mlekowego we krwi wywołuje rozkład węglanów i przesyca krew CO2 dyfundującym do światła pęcherza. U wielu ryb pęcherz pławny dzieli na 2 komory

:przednią i tylna. W przedniej jest gruczoł gazowy , a tylna usuwa nadmiar gazu.

U wyspecjalizowanych tylna przekształca się w płytki uchyłek , którego dno pełni rolę narządu pochłaniającego gaz - OWAL. Pęcherz pławny może pełnić role receptora bodźców mechanicznych. Jest on szczególnie do tego przystosowany , gdy jego odnogi sięgają błędnika oraz gdy między pęcherzem a błędnikiem ciągnie się łańcuch 3 kosteczek-narząd Webera. Ryby spodouste nie mają pęcherz , tak jak makrele i tuńczyki. Latimeria ma pęcherz wypełniony tłuszczem.

---