Zdrowie publiczne, wykład: Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w zdrowiu publicznym 22 marca 2011
1. Promocja zdrowia powstała po II wojnie światowej i uważana jest za jedno z podstawowych zadań medycyny. Jest to proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie oddziaływania na własne zdrowie by je utrzymać i poprawić. Nie jest to zdażenie jednorazowe tylko proces, który trwa. Promocja zdrowia nie koncentruje się na osobach chorych lub zagrożonych, ale dotyczy całej populacji w kontekście życia codziennego.
Promocja zdrowia = promocja + prewencja
2. Istnieją trzy rodzaje prewencji:
a) prewencja pierwotna: zapobieganie chorobom u osób zdrowych ze szczególnym naciskiem na grupy ryzyka
b) prewencja wtórna: zapobieganie nawrotom choroby zaraz po przebytej chorobie albo w ostatniej fazie jej trwania
c) prewencja III stopnia: zapobieganie skutkom społecznym choroby dla chorego oraz zapobieganie skutkom choroby dla jego rodziny
3. Kierunki promocji zdrowia:
a) działania na rzecz zdrowego trybu życia (diety, aktywność fizyczna)
b) rozwój kompetencji sprzyjających zdrowiu jednostek
c) profilaktyka uzależnień
d) modyfikacja zachowań ryzykownych dla zdrowia, ograniczenie picia i palenia, ograniczenie ryzykownych kontaktów seksualnych
e) praca z grupami ryzyka lub w grupach ryzyka
4. Gdzie realizowana jest promocja zdrowia:
a) rodzina: wyróżnia się 4 zależności pomiędzy rodziną a chorobą: Rodzina jest elementem zabezpieczającym (promującym) zdrowie; Rodzina jest elementem zagrażającym zdrowiu; Chroba jako element zagrażający rodzinie; Choroba jako element wzmacniający rodzinę
b) szkoła: na poziomie relacji uczeń-uczeń, uczeń-nauczyciel
c) zakład pracy
d) społeczności lokalne - głownie w odniesieniu do osób starszych
5. Rola rodziny w odniesieniu do zdrowia:
a) poradnicto przedmałżeńskie
b) przygotowanie do życia w rodzinie
c) opieka nad zdrowiem dzieci i młodzieży
d) opieka nad zdrowiem kobiety (głownie w ciąży)
e) poradnictwo dla młodzieży
f) planowanie rodziny
6. czynniki wewnątrzrodzinne wpływające na zdrowie:
a) kształtowanie osobowości członków rodziny
b) kształtowani systemu wartości
c) kształtowanie postaw pro i anty zdrowotnych
d) kształtowanie stosunku do zaleceń ochrony zdrowia
7. Istnieją też czynniki zewnętrzne, które wpływają na rodzine i pośrednio przez nią na zdrowie:
a) warunki materialne, mieszkaniowe
b) świadczenia na rzecz rodziny
c) system opieki zdrowotnej
8. Kluczowa rolę w kształtowaniu postaw pro i anty zdrowotnych odgrywa proces socjalizacji zwłaszacza pierwotnej.
9. Edukacja zdrowotna: intecjonalne i nieświadome oddziaływanie na grupę i jednostki, które umożliwia stawanie się świadomym kreatorem własnego zdrowia.
10. Istnieją dwa podstawowe modele promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej:
a) podejść ukierunkowane na perswazję: dąży się do osiągnięcia celów prozdrowotnych przy użyciu różnych strategii w tym strategii ekonomicznych i prawnych by kształtować pozytywne postawy wobec zdrowia (np. zakaz palenia w miejscach publicznych)
b) podejście ukierunkowane na upodmiotowienie: tworzy się warunki, w których człowiek sam uczy się podejmować decyzję dotyczące swojego zdrowia: podkreśla się tutaj dobrowolność wyboru i aktywne uczenie się.
11. Zarówno promocja zdrowia jak i edukacja zdrowotna muszą być dostosowane do wieku i wykształcenia odbiorców. Muszą uwzględniać szeroki kontekst środowiskowy. Informace muszą być przekazywane w trakcie dialogu a nie monologu, uczestnictwo musi być dobrowolne. Trzeba uwzględnić kontekst emocjonalny.
Zarówno promocja zdrowia jak i edukacja zdrowia muszą być:
-dostosowanie do wieku i wykształcenia odbiorców
-muszą uwzględniać szeroki kontekst śodowiskowy
-informacje muszą być przekazywane w trakcie dialogu a nie monologu
-uczestnictwo musí być dobrowolne
-trzeba uwzględnić kontekst emocjonalny (nastawienie emocjonalne)