SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE DRUGIEJ

DO PODRĘCZNIKA ZROZUMIEĆ SŁOWO A. GIS, WYDAWNICTWO ARKA

Autor: Sylwia Huebner

Temat: Uczucia ojca po stracie dziecka w „Trenie VII” Jana Kochanowskiego

(ćw. słownikowe)

1 jednostka lekcyjna

Cele:

Uczeń:

• nazywa stany emocjonalne,

• doskonali czytanie interpretacyjne utworu poetyckiego,

• bogaci czynny i bierny słownik,

• doskonali umiejętności wypowiadania się,

• doskonali umiejętność słuchania utworów muzycznych,

• współpracuje w grupie,

• wskazuje i określa rolę środków poetyckich,

• odczytuje przenośnie,

• posługuje się terminami literackimi,

• kształci umiejętności korzystania ze źródeł,

• pracuje ze słownikiem wyrazów bliskoznacznych,

• rozpoznaje u siebie uczucia współczucia i żalu.

Pomoce dydaktyczne:

• tekst „Trenu VII” Jana Kochanowskiego,

• muzyka żałobna, np. „Bema pamięci żałobny rapsod” w wyk. Cz. Niemena,

• fragment „Mitologii” J. Parandowskiego,

• słownik wyrazów bliskoznacznych,

• zestaw kartek z zapisanym pionowo słowem cierpienie.

Metody:

• praca z tekstem poetyckim,

• praca ze słownikiem,

• metoda ćwiczeń praktycznych.

Formy pracy: praca w grupach, zespołowa i indywidualna.

Przebieg lekcji:

1. Wysłuchanie muzyki żałobnej (stworzenie odpowiedniego nastroju) - około trzech minut.

2. Uczniowie nazywają uczucia, które kojarzą się z nastrojem słuchanej muzyki.

(np. smutek, melancholia, rozpacz, załamanie, bunt)

3. Praca w 4-osobowych grupach. Uczniowie otrzymują kartkę z zapisanym słowem cierpienie. Dopisują słowa kojarzące się z tym wyrazem.

np. ROZPACZ

ŚMIERĆ

BOLEŚĆ

STRATA

PŁACZ

NIESZCZĘŚCIE

LAMENT

BUNT

NIEPOKÓJ

NIEMOC

4. Odczytanie prac i krótkie uzasadnienie przez młodzież swoich propozycji.

5. Nauczyciel wprowadza w nastrój. Przedstawia sytuację:

Jest wieś Czarnolas. Jesień... W ogrodach kwitną astry, chryzantemy. Wieje silny wiatr. Po krótkiej chorobie zmarła Urszulka, ukochana córka Jana Kochanowskiego. Co dzieje się w domu poety po śmierci córki?

6. Uczniowie udzielają krótkich odpowiedzi na zadane pytanie.

7. Nauczyciel informuje o trenach (19 utworów).

8. Czytanie przez uczniów „Trenu VII” - ciche i głośne. Zapoznanie się z archaizmami.

9. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela analizują i interpretują wiersz:

• określają nastrój (rozpaczy...),

• nazywają podmiot liryczny - zbolały ojciec, który nie może się pogodzić ze śmiercią córeczki,

Tu nauczyciel podaje temat lekcji: Uczucia ojca po stracie dziecka w „Trenie VII” Jana

Kochanowskiego (ćw. słownikowe).

• nazywają cechy ojca - podmiotu lirycznego (dobierają przymiotniki, imiesłowy przymiotnikowe)

ojciec - zbolały, cierpiący, smutny, rozpaczający, niepocieszony, przygnębiony, znękany, itd.

Uczniowie korzystają ze słownika wyrazów bliskoznacznych, dobierając właściwe

synonimy.

• wskazują adresata wypowiedzi,

• Wyjaśniają, w jaki sposób podmiot liryczny wyraża swój żal po stracie dziecka.

• Uczniowie określają rolę środków poetyckich:

• apostrofy- potrzeba nawiązania kontaktu,

• wykrzyknienia - podkreślają napięcie emocjonalne,

• powtórzenia - wzmacniają uczucia,

• pytania retoryczne,

• epitety,

• metonimia - unikanie wyrazów z kręgu śmierci (interpretacja wyrażenia sen żelazny, twardy = śmierć)

10. Wnioski. Uczniowie dostrzegają problematykę „Trenu VII”. Zauważają, że pogrzeb Urszulki jest porównany do ceremonii ślubnej. Uświadamiają sobie daremność ludzkich planów.

11. Podsumowanie. Skorzystanie z kontekstów interpretacyjnych. Nauczyciel rozdaje uczniom kserokopie fragmentu „Mitologii” J. Parandowskiego.

„Tanatos, syn Nocy, bliźni brat boga snu, zlatuje na czarnych skrzydłach, wchodzi niepostrzeżony

do pokoju i złotym nożem odcina konającemu pukiel włosów. W ten sposób, niby kapłan umarłych, poświęca człowieka na ofiarę bóstwom podziemnym i na zawsze odrywa od ziemi(...). Zrazu wyobrażany jako piękny, silny mężczyzna, zmienił się następnie w chłopca podobnego do Erosa.

Ma skrzydła u ramion i pochodnię w ręce; stoi cichutki i smutny z pochyloną głową, jakby opłakiwał nieboszczyka, nad którym mu czuwać kazano.”

• Nauczyciel zadaje pytanie: Jak starożytni Grecy i Rzymianie wyobrażali sobie śmierć?

• Uczniowie udzielają odpowiedzi.

Praca domowa:

a) dla wszystkich: W imieniu Jana Kochanowskiego napiszę list, w którym wyrażę uczucia po śmierci ukochanej Urszulki.

b) dla chętnych: Co łączy podmiot liryczny „Trenów” z podanymi niżej bohaterami

mitów greckich i z twórcami literatury greckiej?

Niobe, Heraklit., Orfeusz, Persefona, złotowłosa Erato, Symonides

Wybierz 3 postacie i sporządź w zeszycie krótką notatkę.

---