OPIEKA PIELĘGNIARSKA NAD PACJENTEM PO URAZIE CZASZKOWO- MÓZGOWYM LECZONYM ZACHOWAWCZO
Urazy czaszkowo-mózgowe: leczone zachowawczo
-Powierzchowne uszkodzenia powłok kości czaszki
-Złamania kości sklepienia czaszki bez przemieszczeń
-Złamania podstawy czaszki bez płynotoku
-Obrzęk mózgu
-Wstrząśnienie mózgu
- Stłuczenie mózgu
Urazy czaszkowo-mózgowe: leczone operacyjnie
-Krwiaki
-Wgłobienia kości czaszki
-Utrzymujący się płynotok
-Wodniaki
Zaburzenia te stwarzają bezpośrednie zagrożenie życia lub ryzyko infekcji.
Opieka pielęgniarska po urazie czaszkowo-mózgowym
Celem sprawowania opieki jest:
-wykrycie wczesnych objawów powikłań pourazowych mózgu,
-stabilizacja metabolizmu i homeostazy ustroju,
-podtrzymanie oddychania i krążenia w przypadku zaburzeń funkcji tych układów
Badanie podmiotowe - wywiad:
Dane osobiste chorego
Okoliczności powstania urazu
O ewentualne spożycie alkoholu
Występujące dolegliwości (początek, przebieg)
Badanie przedmiotowe (wykonuje lekarz)- pielęgniarka uzupełnia dane dotyczące:
Oceny stanu świadomości i przytomności
Sprawności mowy i podstawowych funkcji psychicznych
Obecności objawów oponowych
Oceny stanu nerwów czaszkowych
Oceny stanu układu ruchowego
Oceny stanu czucia
Oceny stanu zwieraczy
ZADANIA PIELĘGNIARKI
-Pacjent powinien być umieszczony na Sali Intensywnego Nadzoru
-Ułożenie chorego w pozycji płaskiej, z uniesioną górną częścią ciała o10 - 30◦, ułatwiającej odpływ krwi z mózgu
-Podłączenie aparatury monitorującej
-Założenie indywidualnej karty obserwacji i monitorowanie stanu chorego (co 0,5-2h)
-Obserwowanie stanu przytomności/świadomości stosując skalę Glasgow
-Ocenianie, monitorowanie stanu źrenic ( szerokość, symetria, reakcja na światło)
-Ocenianie występowania odruchów patologicznych
-Systematyczne rejestrowanie wyników obserwacji i pomiarów w indywidualnej dokumentacji chorego.
-Podawanie leków p/obrzękowych na zlecenie lekarza
-Obserwowanie reakcji organizmu na leczenie p/obrzękowe a także ewentualnych objawów ubocznych -zastosowanego leczenia ( leki p/obrzękowe i sterydy)
-Prowadzenie bilansu płynów i obserwowanie klinicznych objawów odwodnienia
-Pobieranie krwi na zlecenie lekarza (osmolarność krwi, elektrolity, glukozy, hematokrytu)
-Utrzymywanie drożności dróg oddechowych poprzez odśluzowywanie, odpowiednie ułożenie, stosowanie -przyrządowego udrażniania dróg oddechowych
-W przypadku płynotoku - stosowanie zasad postępownia z pacjentem z płynotokiem
Opieka nad pacjentem z płynotokiem
Antybiotykoterapia
Pobranie p.m.r. do badania biochemicznego
U pacjenta nieprzytomnego obserwacja ilości i zabarwienia wyciekającego płynu
U pacjenta karmionego przez zgłębnik żołądkowy - zgłębnik założony przez usta.
Nie odsysanie przez nos - przy nadmiernej wydzielinie z dróg oddechowych
Informowanie chorego o występujących zagrożeniach i nauka zasad samopielęgnacji:
Unikanie czynników nasilających wyciek płynu - pochylanie do przodu, kichanie, czyszczenie nosa, parcie na stolec
Zapewnienie swobodnego wypływu p.m.r, usuwanie wyciekającego płynu jałowymi gazikami
Wyjaśnienie następstw wkładania gazików do przewodu nosowego lub usznego
Nauczenie samoobserwacji ilości i barwy wyciekającego płynu oraz poinformowanie o objawach wynikających z podciśnienia śródczaszkowego - bóle, zawroty głowy
Utrzymanie higieny osobistej i pościelowej
Sprzątanie Sali środkami niealergizującymi
Stosowanie sprzętów jednorazowego użytku - rękawiczki, gaziki
Towarzyszenie pacjentowi, a w przypadku operacji - przygotowanie.
Opieka pielęgniarska po urazie czaszkowo-mózgowym - działania opiekuńcze
- pomaganie w wykonaniu codziennej toalety lub samodzielne wykonanie toalety ciała w zależności od stanu chorego
- dbanie o higienę jamy ustnej, okolic intymnych, postępowanie z cewnikiem Foleya zgodnie z przyjętym standardem
- higiena oczu (szczególnie w przypadku uszkodzenia nerwu twarzowego - niedomykanie powieki)
Wytłumaczenie choremu przyczyn niedomykania powieki
Przemywanie oczu, co 2-4 godz. - np. Lacrimal
Stosowanie maści i kropli z antybiotykiem wg. zlaecenia lekarza
Poinformowanie o unikaniu pocierania oczu ręką, ręcznikiem
Wykonanie zimnego okładu ( woreczki żelowe, okłady z naparów ziołowych)
Stosowanie komory wilgotnej
Nauczenie chorego wykonywania ćwiczeń powieki - próba zaciskania powiek, zamykanie oka z pomocą
Poinformowanie o noszeniu okularów ochronnych lub opatrunku ochronnego przy wychodzeniu na zewnątrz.
- zapobieganie urazom wtórnym poprzez zapewnienie bezpieczeństwa chorym pobudzonym - stała obecność przy pacjencie, założenie drabinek przyłóżkowych, wyciszenie bodźców dźwiękowych i świetlnych w otoczeniu chorego, podjęcie próby uspokojenia pacjenta (spokój i cierpliwość), unikanie niezdecydowania, unikanie postaw moralizatorskich, umożliwienie wyrażenia emocji.
- pomaganie w karmieniu oraz zapewnienie odpowiedniej diety - początkowo karmienie pozajelitowe, następnie dieta według zleceń lekarza
- zapobieganie biegunkom i zaparciom
Opieka pielęgniarska po urazie czaszkowo-mózgowym - podejmowanie działań profilaktycznych i rehabilitacyjnych
zapobieganie odleżynom
zapobieganie powikłaniom płucnym
zapobieganie zakażeniom - aseptyka i antyseptyka
zapobieganie przykurczom poprzez odpowiednie ułożenie, stosowanie udogodnień i wczesnej rehabilitacji
Opieka pielęgniarska po urazie czaszkowo-mózgowym - współpraca z rodziną
udzielanie wsparcia psychicznego
umożliwienie kontaktu z pacjentem
nauczenie podstawowych czynności pielęgnacyjnych
Umożliwienie pacjentowi kontaktu z osobą duchowną
Dokumentowanie podejmowanych działań
Opieka pielęgniarska - powikłania urazu czaszkowo-mózgowego
Monitorowanie stanu przytomności i parametrów życiowych w celu wczesnego wykrycia objawów narastającego ciśnienia wewnątrzczaszkowego
Szybkie rozpoznanie występującego krwiaka i niedopuszczenie do wgłobienia mózgu
Przygotowanie pacjenta do zabiegu w trybie nagłym
Urazy czaszkowo-mózgowe Opieka pooperacyjna
Monitorowanie stanu przytomności i parametrów życiowych
Ułożenie w pozycjach fizjologicznych z uniesiona górną częścią ciała pod katem 10-30°, głowa skierowana na bok, przeciwnie do miejsca operowanego, stosowanie udogodnień
Sprawowanie opieki nad pacjentem nieprzytomnym
Postępowanie z rana pooperacyjną
Zabezpieczenie drenów wyprowadzonych do butelek, sprawdzanie drożności drenów, obserwowanie treści wypływającej z drenów.
Obserwowanie rany w kierunku krwawienia
Zmiana opatrunku z zachowaniem zasad aseptyki i anytseptyki
Usunięcie drenów (1-2 doba)
Usuniecie szwów ( 3-5 doba)
Opanowanie bólu pooperacyjnego (obserwacja stopnia nasilenia bólu, podawanie leków na zlecenie lekarza)
Zaktywizowanie chorego do samopielegnacji po zabiegu operacyjnym
Niedopuszczenie do powstania powikłań u chorego z obniżoną aktywnością.
Stłuczenie pnia mózg - postępowanie
Nadzór nad utrzymaniem podstawowych czynności życiowych - zapewnienie drożności oddechowej (bezprzyrządowe i przyrządowe udrażnianie dróg oddechowych)
Tłumienie patologicznie pobudzonych ośrodków wegetatywnych - neuroleptyki, leki sedatywne.
Stosowanie umiarkowanej hipotermii - zmniejsza zużycie tlenu i wydatek energetyczny
Obrzęk mózgu rozwijający się wtórnie w następstwie niedostatecznej wentylacji i ośrodkowo zaburzonych regulacji wegetatywnych jest powikłaniem w ostrym okresie uszkodzenia pnia → leki osmotycznie czynne (mannitol, Furosemid), kortykosteroidy, hiperwentylacja
Dokładne bilansowanie przemiany wodnej i elektrolitowej pod kontrolą badań biochemicznych.
Dowóz płynów i wzbogaconego energetycznie pożywienia - w pierwszych dobach żywienie pozajelitowe a następnie przez zgłębnik dożołądkowy
Intensywna opieka pielęgniarska - ciągła obserwacja chorego, stosowanie sprzętu monitorującego parametry, pielęgnacja dróg oddechowych, pielęgnacja oczu, dróg moczowych, przewodu pokarmowego, skóry i błon śluzowych.
Wczesna, przyłóżkowa rehabilitacja ruchowa, zapobiegająca przykurczom mięśni, zmianom zesztywniającym stawy i odleżynom
W okresie przewlekłego uszkodzenia pnia, leczeniem farmakologicznym- przeciwnie niż w okresie ostrym - dąży się do pobudzenia pacjenta, pozostającego w mutyźmie.
Stosowanie różnych bodźców pobudzających. Mimo braku reakcji pacjenta na bodźce słowne, należy cierpliwie ponawiać próby nawiązania kontaktu z pacjentem.
W rehabilitacji ruchowej i resocjalizacyjnej należy wykorzystać głęboko utrwalone więzy emocjonalne z rodziną, co pozytywnie wpływa na reaktywność tych pacjentów.
Wiedza i doświadczenie personelu pielęgniarskiego, dbałość o uzyskiwanie wiarygodnych pomiarów, precyzja wykonywanych badań oraz prawidłowa interpretacja uzyskanych wyników - to podstawowe elementy składowe opieki, dające choremu szansę przeżycia.
4