TERMINY W PRAWIE CYWILNYM
Z upływem czasu ściśle wiąże się oznaczanie terminów i określanie sposobów ich obliczania. Kodeks cywilny w art. 110 określa zasadę, że jeżeli ustawa, orzeczenie sądu, decyzja organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin nie określając sposobu jego obliczania, stosuje się wówczas przepisy art. 111-116 k.c.
Od terminów określanych w prawie cywilnym materialnym należy odróżnić terminy procesowe, dotyczące czynności procesowych, określone w art. 164-172 k.p.c. Zgodnie z art. 111 k.c. termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia, a jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, na przykład śmierć człowieka, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdy takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było, np. 29 lutego- w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia (art112k.c.)
Jeżeli termin jest oznaczony na początek, koniec lub środek miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca, a termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom(art113k.c.)
Zgodnie z art. 114 k.c., jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.
Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, na przykład niedzielę, termin upływa dnia następnego (srt.115 k.c.)
Stosownie do art. 116 k.c., jeżeli skutki czynności prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym jeżeli zaś skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym.
Zgodnie z art. 165§ 1 k.p.c. w postępowaniu cywilnym, a więc i w postępowaniu egzekucyjnym, terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego, a więc w oparciu o zasady wyżej omówione.
Zasady obliczania terminów w prawie cywilnym
Wyrażenie termin ma podwójne znaczenie, określa bowiem konkretną chwilę albo pewien okres mierzony liczbą dni, tygodni, miesięcy lub lat. W pierwszym znaczeniu mówi się o terminie wymagalności długu, w drugim - o okresie potrzebnym do zasiedzenia lub przedawnienia. W doktrynie wyróżnia się termin początkowy jako chwila powstania skutku czynności prawnej, na przykład zawarcia małżeństwa, powstania domniemania pochodzenia dziecka z małżeństwa i termin końcowy jako o chwila jego ustania, na przykład upływu trzystu dni od ustania małżeństwa na wygaśnięcie tego domniemania. Więcej na temat sposobu obliczania terminów dowiecie się po zapoznaniu się niniejszą poradą.
Kiedy regulacja kodeksowa terminu ma zastosowanie?
Zgodnie z kodeksem cywilnym jeżeli ustawa, orzeczenie sądu lub decyzja innego organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin nie określając sposobu jego obliczania, stosuje się przepisy zawarte w k.c. Dotyczy to m.in. stosunków pracy, których szczególne właściwości i potrzeby wymagają niejednokrotnie odrębnego uregulowania zasad obliczania terminów, na przykład przez wprowadzenie instytucji terminu wypowiedzenia, podobnie dla stosunków prawa wekslowego inaczej określono sposób obliczania terminów.
Jak ustalić czy termin już upłynął?
Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia.
UWAGA! Dzień liczy się bowiem od północy do północy, dzień ma 24 godziny, co stanowi dobę.
Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Regulacji tej nie stosuje się, jeśli oznaczono ściśle koniec terminu. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Zasada ta znajduje zastosowanie do obliczania terminów ciągłych.
UWAGA! Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia. Osoba urodzona 2 stycznia zawsze z początkiem 2 stycznia jest o rok starsza.
Podkreślić należy, że jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca. Termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom.
Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć. Ciągłość nie jest wymagana w tych wypadkach, w których zobowiązanie powinno być albo może być wykonywane z przerwami.
Czy koniec terminu może zostać przesunięta?
Co do zasady nie jednakże sam kodeks cywilny zna przypadek, gdy przesunięcie terminu następuje obligatoryjnie. Zgodnie z nim jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego. Ustawowo wolnymi dniami są niedziele i święta. Nie jest takim dniem sobota! Zatem dniami wolnymi są 1 stycznia - Nowy Rok, pierwszy i drugi dzień Wielkiej Nocy, 1 maja - Święto Państwowe, 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja, pierwszy dzień Zielonych Świątek, dzień Bożego Ciała, 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, 1 listopada - Wszystkich Świętych, 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, 25 i 26 grudnia: pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia.
Jakie znaczenie dla skutków prawnych ma termin?
Otóż jeżeli skutki czynności prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym. Jeżeli zaś skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym.