Dysleksja dziecięca.

Jak rozpoznać dysleksję

i jak pomóc dziecku ją przezwyciężyć?

Dysleksja jest specyficzną trudnością w czytaniu i pisaniu, rozpoznaje się u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanych nieprawidłowym funkcjonowaniem centralnego układu nerwowego.

Wyróżniamy kilka postaci tych specyficznych trudności, które mogą występować jednocześnie lub w izolacji:

Dysleksja (rozwojowa): trudności w czytaniu, często powiązane z trudnościami w pisaniu;

Dysortografia: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym popełnianie błędów ortograficznych);

Dysgrafia: trudności w opanowaniu kaligrafii (niski poziom graficzny pisma - tzw. brzydkie pismo)

Dyskalkulia: trudności w opanowaniu matematyki (niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby, wielkości)

Dysleksja ma różne stopnie nasilenia od słabego po głębokie. U każdego dziecka objawia się inaczej. Może dotyczyć: nieprawidłowego rozwoju ruchowego, nieprawidłowości w percepcji wzrokowej, słuchowej, lateralizacji (braku dominacji ręki, oka), opóźnieniu w rozwoju mowy, zaburzeń uwagi, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej), zaburzenia orientacji w przestrzeni.

Iloraz dzieci z dysleksją nie jest obniżony, często jest powyżej przeciętnej. Dzieci te są świadome swoich problemów, dlatego często cierpią na nerwice, mają poczucie winy i obniżoną samoocenę. Bywa, że po kliku latach nauki dochodzą do wniosku, że nic nie potrafią. Zaczynają omijać problemy, manifestują lenistwo, czują się bezradne.

Dysleksji towarzyszy często nadruchliwość, pochopność myślenia, duża męczliwość, zmienność nastrojów, nieprawidłowa koncentracja uwagi.

Łatwiej jest pokonać trudności dyslektykom o sporej dojrzałości emocjonalnej, bardziej pewnym siebie, mniej wrażliwym, skłonnym do dominacji, aktywności i optymizmu. Dlatego bardzo ważna jest osobowość dziecka i sposób wychowania.

Jak rozpoznać u dziecka objawy dysleksji?

Wiek przedszkolny (3-5 lat): objawy "ryzyka dysleksji"

opóźniony rozwój ruchowy, trudności w utrzymaniu równowagi, koordynacją wzrokowo-ruchową, niechęć do zabaw ruchowych,

mała sprawność ruchowa rąk podczas czynności samoobsługowych, rysowania (rysunki na słabym poziomie, niechęć do rysowania),

opóźniony rozwój mowy, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, zapamiętywaniem nazw lub szeregów nazw, np. pór roku, posiłków.

Klasa "0" (6-7 lat):

trudności z wymową (przekręcanie słów), wadliwa wymowa, błędy gramatyczne,

trudności z zapamiętywaniem wierszyków i piosenek,

trudności z odróżnianiem podobnych głosek, z wydzielaniem sylab i głosek ze słów oraz łączeniem ich w słowa (analizą i syntezą sylabową i głoskową),

niechęć do rysowania, trudności z odtwarzaniem figur, wzorów, "szlaczków",

trudności z układaniem obrazków z elementów według wzoru,

oburęczność, mylenie lewej i prawej ręki, nogi, oburęczność itp.,

trudności w nauce czytania (realizacji programu klasy "0")

trudności w zapinaniu ubrania, sznurowania butów.

Wiek młodszy szkolny (I-III klasa):

utrzymywanie się powyższych objawów zaburzeń i trudności w uczeniu się,

trudności z zapamiętywaniem nazw, nazwisk, szeregów nazw dni tygodnia, (miesięcy), tabliczki mnożenia, dat, zapisywania liczb wielocyfrowych,

mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-d-b, m-n, l-L, m-w),

mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym dźwiękowo (d-t, g-k, z-s),

opuszczanie, dodawanie, przestawianie liter, sylab oraz rozdzielanie wyrazów,

trudności z pisownią zmiękczeń, głosek nosowych

trudności w nauce pisania tzw. lustrzane pismo, deformowanie kształtu,

szybka męczliwość, problemy z koncentracją uwagi

brzydkie pismo i rysunek.

Wiek starszy szkolny (pow. IV i szkoła średnia):

trudności w czytaniu często zmniejszają się lub ustępują,

trudności w pisaniu mogą ograniczać się głównie do błędów ortograficznych,

trudności mogą uogólnić się na inne przedmioty, np. języki obce, geografia, geometria.

Terapia pedagogiczna powinna zmierzać do usprawniania i stymulowania funkcji percepcyjno-motorycznych, prawidłowego ukształtowania osobowości m. in. w sferze emocjonalnej, eliminowania luk w wiadomościach, eliminowania błędów i braków w czytaniu i pisaniu.

Jak pracować z dzieckiem dyskektycznym w domu?

• NIE stosować rywalizacji i stawiać za wzór zdolniejsze dzieci,

• NIE może czytać głośno przy całej rodzinie,

• NIE może czytać zbyt długich tekstów,

• NIE pisać dyktand,

• NIE omawiać błędów przy całej rodzinie,

Natomiast należy:

• stosować na przemian czytanie głośne i ciche utworów ze sprawdzeniem stopnia zrozumienia tekstu,

• utrwalać i powtarzać przy każdej nadarzającej się okazji w ciągu dnia,

• pisać ołówkiem w większej liniaturze,

• często sprawdzać zeszyty,

• prowadzić słownik wyrazów trudnych,

• wiadomości sprawdzać ustnie,

• podczas pisania prac stosować słowniki ortograficzne,

• stosować różnego rodzaju wzmocnienia np. pochwały, nagrody,

• organizować sytuacje zapewniające przeżycie sukcesu,

• ćwiczyć odporność psychiczną,

• uczyć sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych,

• współpracować z nauczycielem, pedagogiem szkolnym, terapeutą,

• tworzyć atmosferę życzliwości i zrozumienia.

• KOCHAĆ DZIECKO

Bibliografia:

1. M. Bogdanowicz, O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu- odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Lublin 1994.

2. I. Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole Warszawa 1996.

3. K. Grabałowska, J.Jastrząb, J. Mickiewicz, M. Wojak, Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu . Poradnik metodyczny do terapii dzieci dyslektycznych Toruń 1996.

4. J. Jastrząb, Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych dzieci dyslektycznych, Warszawa 1990.

5. E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniau..., Warszawa 1994

4

---