08.05.2012

Teoretyczne podstawy zaburzeń okresu dzieciństwa i adolescencji:

• Pedagog potrzebuje sposobu, by zorganizować wiedzę psychologiczną.

• 5 modeli zaburzeń wieku dziecięcego:

- BIOLOGICZNY

- BEHAWIORALNY

- POZNAWCZY

- PSYCHODYNAMICZNY

- SYSTEMOWY

3. Żaden nie wyjaśnia wszelkiej psychopatologii u dzieci

MODELE BIOLOGICZNE:

Symptomy zburzeń psychicznych prowadzone są przez czynniki biologiczne np. modele medyczne, organiczne, biomedyczne, choroby.

W nich potencjalnymi źródłami zaburzeń są:

- uszkodzenia mózgu

- zaburzenia równowagi biochemicznej

- predyspozycje genetyczne

MÓZG:

- odpowiedzialny za patologię dwojako: ze względu na budowę i na przesyłanie info między różnymi strukturami

Nieprawidłowości w strukturach mózgu powstają w różny sposób:

- narodziny z małą lub nieukształtowaną strukturą mózgu

- uraz wynikający z komplikacji okołoporodowych

- poważny uraz głowy ( powoduje uszkodzenie części mózgu lub zakłócenie jego rozwoju)

- działania toksyn ( narkotyki, alkohol, sub. zanieczyszczające środowisko, wirusy)

Zainteresowania modelem biologicznym psychopatologii koncentrują się:

- nie tylko na nieprawidłowościach związanych ze strukturą mózgu

- na sposób w jaki porozumiewają się neurony np. problemy dotyczące ilości neuroprzekaźników, jego receptorów, istnienia bądź braku neuronów hamujących połączenia nerwowe, wzajemne oddziaływania na siebie różnych neuroprzekaźników, zahamowania przekaznictwa synaptycznego przez czyn. środowiskowe np. stres, leki

GENETYKA:

- koncepcja zakładająca, że zaburzenia psychiczne mogą być dziedziczone

- istnieją wyraźne zaburzenia wieku dziecięcego gdzie wkład genetyczny jest wyjątkowo duży np. schizofrenia

- nie wszystkie zaburzenia w. dziecięcego cechuje wyraźny wkład genetyczny- geny nie wpływają na zachowanie samodzielnie, wpływają inne czynniki, często o charakterze środowiskowym

OCENA MODELU:

• Pomimo ustalonego wpływu czynników biol. nie należy uważać automatycznie, że są to jedyne zródła zaburzeń dziecięcych.

• Czynniki biologiczne należy rozpoznawać i łączyć z kilkoma innymi predyktorami zaburzeń.

• Ograniczeniem jest to, że odnosi się on jedynie do niektórych problemów.

• Skupienie się na procesach biologicznych może prowadzić do poszukiwania tylko wadliwych genów z pominięciem np. roli historii uczenia się jednostki, bieżących konfliktów interpersonalnych czy poznawczych błędów w percepcji zdarzeń interpersonalnych.

• Niejasna kwestia różnic płciowych w przypadkach niektórych zaburzeń występują różnice, jednak nie wiadomo, czy mają charakter biologiczny.

• Brak naukowych dowodów na temat roli sprawczej czynników biologicznych.

MODELE BEHAWIORALNE ( modele uczenia teorii uczenia się):

- zgodnie z podejściem behawioralnym zachowanie pojawia się, ponieważ było wyuczone w przeszłości

Istotna jest tu rola:

- wzmocnień= przyjemnych zdarzeń

- indywidualnej historii uczenia się

- obecnego środowiska społecznego i interpersonalnego jako czynników przyczyniających się do przystosowania

Model ten kładzie nacisk na obserwowalne zachowania i czynniki środ. podtrzymujące dane działania.

Na uksztaltowanie wzorów zachowania normalnych i patologicznych bardzo duzy wpływ ma istniejące srodowisko.

3RODZAJE UCZENIA SIĘ:

• Warunkowe- klasyczne- początkowo neutralny bodziec zaczyna wywoływać reakcję bezwarunkową ( mimowolną)

• Warunkowanie sprawcze- dotyczące konsekwencji zachowań, prawdopodobieństwa, że reakcja nasili się lub osłabnie pod wpływem wzmocnień, kar lub nagród. Jeśli reakcja prowadzi do zadowalających konsekwencji prowadzi do wzmocnienia.

• Uczenie się przez obserwację- modelowanie, proces uczenia się zachowań przez obserwowanie innych. Waga takiego uczenia się podkreślana jest przez teorię uczenia się społecznego Bandury.

OCENA MODELU:

ZALETY:

• Koncentruje się na środowisku dziecka i jest szczególnie wrażliwy na czynniki kulturowe i społeczne.

• Bierze pod uwagę różnice etniczne i płciowe kładące nacisk na historię uczenia się jednostki i jego środowiska.

WADA:

• Wyjaśnianie zaburzeń psychicznych jako efektu uczenia się okazało się zbyt uproszczone ( badania nad agresja).

MODEL POZNAWCZY:

Chcąc zrozumieć naturę zaburzeń psych. zaczęto interesować się tym jak ludzie:

- spostrzegają

- rozpoznają

- rozumieją

- oceniają

- jak funkcjonuje ich uwaga

Model poznawczy podkreśla, że do emocjonalnego i behawioralnego dyskomfortu przyczynia się funkcjonowanie poznawcze.

DYSFYNKCJONALNE PROCESY POZNAWCZE:

- błędne spostrzeganie sytuacji społ.

- tendencje do negatywnego myślenia bezpodstawnego

- błędne oskarżanie siebie za nieformalne wypadki

W PROCESACH POZNAWCZYCH WYRÓZNIAMY:

• POZNAWCZE ZNIEKSZTALCENIA= dysfunkcjonalność procesów myślenia, błędne spostrzeganie i interpretowanie środowiska

• POZNAWCZE DEFICYTY= brak myślenia uważnego lub planowanie w stanach emocjonalnych i własnych reakcjach

Deficyty w aktywnym przetwarzaniu info powiązane bywają z innymi zaburzeniami u dzieci:

- rozwiązanie problemów interpersonalnych

- poszukiwanie info np. przez dzieci impulsywne

OCENA MODELU:

- świat myśli jest tylko częścią złożonego systemu ludzkiego życia

- nie jest udowodnione, że czynniki mogą być konsekwencjami lub korelatami

MODEL PSYCHODYNAMICZNY:

Freud zrozumienie psychopatologii polega na analizie konfliktów miedzy różnymi strukturami psychiki, poziomów świadomości, mechanizmów obronnych i stadiów rozwoju psychoseksualnego

Psychodynamiczny, ponieważ osobowość i zaburzenia psychiczne są rezultatem dynamicznej interakcji miedzy strukturami psychicznymi.

Myśli, zachowania i postawy wynikają z konfliktów 3 struktur:

• ID= pragnienie namiętności

• SUPEREGO= magazyn standardów moralnych i etycznych

• EGO= regulator wew konfliktów od kompromisów pomiędzy 1 i 2

OCENA MODELU:

-niektóre poglądy nie udowodniono naukowo

- niektóre słuszne, wczesne doświadczenia dziecka wpływają na zachowania w życiu dorosłym oraz konflikt miedzy ID a SUPEREGO jest istotnym źródłem psychicznych problemów

- pogląd, ze dysfunkcje psychiczne mogą wynkać ze stresu i konfliktu jest powszechnie akceptowany

- znaczący pogląd, że na ludzkie zachowanie wpływają nieświadome motywy istnieje zgodność, że zachowania ludzi odzwierciedlają procesy, których nie są świadomi, zachowania zachądzące bez udziału naszej świadomosci wiąże sie ze sposobami organizowania naszych wyuczonych doświadczeń

- dobrze wyuczone, praktyczne staja sie automatyczne i jesteśmy w stanie ogrganizować i posługiwac sie naszymi oczekiwaniami i wspomnieniami, nie w pełni je rozumiejąc

MODEL SYSTEMOWY:

- model ten odnosi sie do zbiorów ( nie do jednostki)

- różne perspektywy teoretyczne wypracowały różne poglądy, systemy mogące przyczyniać sie do dziecięcych i pozniejszych zaburzeń

Teorie systemowe= zaburzenia nieumiejscowione sa w jednostce lecz kryją sie w relacjach miedzy członkami rodziny

Wpływ rodziców przez:

- własne zachowania, modele

- selektywne nagradzanie

- klimat społeczny

DZIECKO KRZYWDZONE PTSD

1. Przemoc wobec dziecka:

każde zachowanie, które wywołuje:

- cierpienie

- zaburza rozwój

- włącza dziecko w aktywność nieadekwatną do rozwoju

- zaniechanie działania skutkującego narazeniem dziecka na niebezpieczeństwo

KRZYWDZENIE DZIECI:

każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływają na rozwój fizyczny czy psychospołeczny dziecka.

15.05.2012

Czynniki ryzyka krzywdzenia dzieci:

CECHY DZIECKA:

- dziecko niechciane ( inna płeć niż oczekiwali rodzice)

- przedwcześnie urodzone lub z niską wagą urodzeniową

- dziecko rozdzielone z matką tuż po urodzeniu

- wychowane przez inne osoby niż rodzice

- przewlekle chore

- niepełnosprawne

- nadpobudliwe psychorychowo

CECHY RODZICA:

- ojczym/macocha lub konkubent

- rodzic w chwili urodzenia dziecka ma mniej niż 21 lat

- rodzic o niewystarczających umiejętnościach rodziecielskich

- zapracowani rodzice

- rodzic bedący w długotrwałej syt. kryzysowej

CECHY RODZINY:

- samotne rodzicielstwo

- wielodzietność

- izolacja społ.

- problemy małżeńskie

- nieregulowane zycie rodzinne

- konfliktowe relacje rodzinne

- teudności społ.-ekon.

- przemoc wobec dorosłych

CECHY SPOŁECZEŃSTWA:

- normy kulturowe ( dziecko nie ma żadnych praw, najważniejsze jest jego posłuszeństwo)

- tolerowanie przemocy

RODZAJE PRZEMOCY WOBEC DZIECI:

*krzywdzenie= powoduje nieprzypadkowe urazy fiz.

*karcenie= ma charakter wychowawczy, jeśli celem jest oddziaływanie na dziecko, a użyte środki są proporcjonalne do przewinienia oraz nie zagrażają psychicznemu i fizycznemu rozwojowi

OBJAWY KRZYWDZENIA DZIECI:

- urazy, uszkodzenia ciała

- złamania, skręcenia

- poparzenia

- wygląd obrażeń nieadekwatny z podawaną przyczyną ich powstania

- unikanie kontaktu fiz. ( w-f)

- wyrażanie lęku

- niska samoocena

- stany emocjonalne nieadekwatne do wieku

- zakrywanie obrażeń

- ekstremalne zachowania

- niechęć do miejsc związanych z urazem

* KRZYWDZENIE PSYCHICZNE= rozmyślne, niezawierające aktów przemocy fiz. zachowania dorosłych wobec dzieci powodujące obniżenie możliwości prawidłowego rozwoju

- zaburzenia osobowościowe

- stany nerwicowe, lękowe

KLASYFIKACJA D. GLASER KRZYWDZENIA PSYCHICZNEGO:

- emocjonalne krzywdzenie lub zaniedbywanie charakterystyczne w związku między rodzicem a dzieckiem

- interakcje potencjalne i faktycznie szkodliwe

Formy:

- wrogie odrzucenie, zastraszanie, zaniedbywanie rozwoju umysłowego, nauki i zdrowia

FORMY MALTRETOWANIA PSYCHICZNEGO:

1. Uczuciowa niedostępność- brak reakcji emocjonalnych, niewrażliwość rodziców

2. Przypisywanie dziecku negatywnych ocen- wrogość, oczernianie, odrzucanie dziecka

3. Niekonsekwentne i niewłaściwe dla rozwoju dziecka interakcje:

- stawianie wymagań poza jego granice

- nadmierna opiekuńczość, ograniczanie poznania

- narażanie na zawstydzające lub traumatyczne wydarzenia

4. Nie uznawanie lub lekceważenie indywidualności i odrębności dziecka:

- wykorzystywanie dziecka do zaspokajania potrzeb psychicznych rodzica

- wadliwe przekonania i życzenia dotyczące dziecka

OBJAWY KRZYWDZENIA PSYCHICZNEGO:

- mało objawów dotyczących tego typu krzywdzeń

- opóznienie rozwoju fizycznego

- zaburzenia mowy

zachowanie:

- niska samoocena

- depresja

- próby samobójcze

- zachowania antyspołeczne

- zachowania opiekuńcze do innych

- opóznienia w rozwoju emocjonalnym i intelektualnym

PRZEMOC SEKSUALNA= prowadzi do seksualnych zaspokojeń kosztem dziecka:

- kontakty seksualne

- świadome czynienie dziecka świadkiem aktów seksualnych

- zachęcanie do zbliżeń

- zachęcanie do rozbierania

- oglądanie pornografii

- dotykanie intymnych części ciała

- robienie zdjęc

- gwałty

ZANIEDBYWANIE DZIECI:

- niezaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka: fiz., psych., bezpieczeństwa, miłosci,

- zaniedbywanie często traktuje sie jako formę krzywdzenia psychicznego i rozpatruje się je łącznie

OBJAWY:

- zaniedbywanie w higienie

- głód

- apatia, odwodnienie

- nieleczone choroby

zachowanie:

- kradzieże jedzenia

- zasypianie na lekcjach

- ukrywanie zaniedbań

- zachowania aspoleczne

UNIEMOŻLIWIENIE SPOŁECZNEJ ADAPTACJI:

- wspiaranie postaw antyspołecznych

- zaniedbywanie stymulacji poznawczej np. uczenie się

SKUTKI KRZYWDZEŃ W DOROSŁYM ŻYCIU:

1. Efekty w zachowaniu= nadużywanie substancji odurzających, samobójstwa, zanidbywanie jedzenia, ryzykowne zachiwania seksualne, trudności z zasypianiem

2. Budowanie relacji spolecznych= style interpersonalne unikowe lub natrętne, powtórna wiktymiazacja= wchodzenie w związki podobne do tych z rodzicem, bezdomność= izolacja spol

3. Postawy i przekonania= świat zew. jest zagrożeniem, obniżone poczucie wartości, pesymizm, postrzeganie złego stanu zdrowia

4. Konsekwencje emocjonalne= depresje, zespół stresu pourazowego

ZDARZENIA TRAUMATYCZNE:

1. TRAUMA TYPU I= występuje po zdarzeniu pojedynczym o ograniczonym czasie trawania

2. TRAUMA TYPU II= złożona i chroniczna występuje na skutek powtarzających sie wielokrotnie rozciągniętych w czasie wydarzeń urazowych

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO:

KRYTERIUM A= narażenie na zachowania traumatyczne:

1. Doświadczenie lub bycie świadkiem wydarzenia z elementami zagrożenia życia, odniesienia ran

2. Reakcja zawierała strach, bezsilność

KRYTERIUM B:

1. Powtórne przeżywanie zach. traum.

KRYTERIUM C:

1. Uporczywe unikanie bodzców zwiazanych z wydarzeniem lub ogólna utrata wrażliwości na bodzce

KRYTERIUM D= utrzymujące sie objawy pobudzenia

KRYTERIUM E:

czas trwania zaburzeń:

- powyżej 1 miesiąca= choroba rozpoznana

- do3m= postać ostra

- ponad 3m= postać przewlekła

-po 6m= postać odroczona

KRYTERIUM F:

- stan po zdarzeniu traumatycznym spowodował upośeldzenie funkcjonwania społ, zawodowego i inne obszary życia

29.05.2012

CZYNNIKI PODATNOŚCI:

- siła urazu

- brak wsparcia społ

- wielokrotne traumy zwłaszcza w dzieciństwie

- wcześniejsza psychopatologia

PTSD= syndrom stresu pourazowego

OBJAWY W PŁASZCYZNIE PSYCHOLOGICZNEJ:

- wysoki poziom lęku

- wysoki poziom zachowań agresywnych

- niskie poczucie własnej wartości

- poczuce bezsilności, biernosc

- napiecia emocjonalne, niepokoj

- wysoki poziom stresu

- pobudliwosc

- depresje

- zachowania autodestrukcyjne

STRATEGIE RADZENIA SOBIE:

- racjonalizacja

- zaprzeczanie

- wypieranie

- odrzucanie

- usprawiedliwianie

- obarczanie siebie odpowiedzialnoscia, winą

RELACJE SPOLECZNE DZIECI KRZYWDZONYCH:

Dzieci- ofiary krzywdzenia to dzieci, które maja trudności w nawiazywaniu i utrzymywaniu prawidłowych relacji społ, nie maja wzorca nawiazywania kontaktów społ w sposób zapewniajacy szcunek, wchodza w rolę ofiary lub sprawcy, maja niski poziom kompetencji społecznych

PTSD= zespoł specyficznych symptomów, które pojawiaja sie u ludzi po przezyciu ekstremalnego, traumatycznego zdarzenia

OBJAWY:

- utrzymujace sie odtwarzanie traumy

- wspomnienia, obrazy

- uniakanie miejsc, ludzi

- utrzymujace sie objawy psychofizjologicznego pobudzenia, problemy ze snem, rozdraznienie, gniew

SYNDROM SZTOKHOLMSKI= stan psychologiczny obserwowny u osób porwanych lub u zakładników wyrażający sie odczuwaniem sympatii i solidarnosci z osobami je przytrzymujacymi.

Osoby wiezione pomagaja swoim prześladowcom w osiagnieciu celów lub w ucieczce przed policja, wspólczuja im. Syndrom ten to skutek psychicznych reakcji na silny stres, zagrozenie zycia oraz rezultat podejmowanych przez porwanych prób zwrocenia sie do przesladowców i wywołaniu w nich wspolczucia.

UWARUNKOWANIE KRZYWDZENIA K. BROWNE:

- stosunki miedzy rodzicami: konflikty, kłotnie,

- relacje z dziecmi: wielkosc rodziny, niepełnosprawnosc

- stres zwiazany ze struktura zycia: złe warunki, bezrobocie

- stres wywołany przez zachowania dziecka- trudnosci

INTERWENCJE:

- uruchamianie systemu wsparcia= osoby, instytucje, słuzby

DIAGNOZA:

- dotyczace wydarzen oraz płaszczyzn urazu fiz i psych

DOKUMANTACJA:

dokumentowanie wszystkich zgromadzonych info o przemcy wobec dziecka

05.06. 2012

ZINTEGROWANY MODEL POMOCY DZIECKU I RODZINIE autorstwa ALEKSANDRY KARESOWSKIEJ:

MODEL POMOCY RODZINIE:

założenia modelu:

- pomoc dziecku musi byc zintegrowana z pomoca rodzinie

- jesli ma byc skuteczna wymaga wspołpracy i koordynacji działania roznych służb i instytucji np. medyczne, prawne, socjalne, oświatowe, psychologiczne

Plan pomocy:

podstawa stworzena planu pomocy jest DAGNOZA uwzgledniajaca wszystkie aspekty sytuacji dziecka i jego rodziny.

Rodzinie potrzeban jest pomoc:

- w integrowaniu zmian zachodzacych w procesie leczenia u poszczegolnych jej członków

- w przywróceni jej prawidłowego funkcjonowania

Cel główny i cele szczegółowe:

a) cel główny= przywrócenie funkcjonowania rodziny jako systemu i relacji pomiedzy jej członkami

b) cele szczegółowe= powstrzymanie patologicznych zjawisk, leczenie i pomoc w roz. problemów osobistych, pomoc rodzinie w integrowniu zmian zachodzacych u jej członków, przywrócenie całosci rodziny

Cele realizuje sie w fazach procesu zdrowienia rodziny:

1. FAZA PICIA= kończy sie w momencie podjęcia leczenia przez którąś z osób w rodzinie

2. FAZA LECZENIA= alkoholik leczy się, inne osoby korzystają z terapii

3. FAZA ODBUDOWY RODZINY I JEJ DALSZEGO ROZWOJU

W fazie picia:

Zadanie 1 DIAGNOZA:

- problemów w rodzinie

-funkcjonowania poszczególnych członkow rodziny

-funk. systemu rodziny

- zasoby rodziny= wspolne wartosci, cele więzi

Zadanie 2 STWORZENIE PLANU POMOCY RODZINIE w zakresie:

- roz. problemów w rodzinie

- roz. problemów poszczególnych osób

- przywrócenie prawidłowego funk. rodziny jako całosci

Zadanie 3 PODJĘCIE DZIAŁAŃ

- interwencja w rodzinie, cel podjecie terapii

- działania skupione na powstrzymaniu przemocy

- działania zmierzajace do poprawy sytuacji bytowej

W fazie leczenia:

Zadanie1 PRACA TERAPEUTYCZNA z poszczególnymi członkami rodziny

Zadanie 2 ORGANIZOWANIE SESJI RODZINNYCH W CELU POMOCY RODZINIE W LEPSZYM FUN. W OKRESIE LECZENIA

W fazie odbudowy rodziny i jej dalszego rozwoju:

Zadanie 1 praca z cała rodzina lub poszczególnymi jej członkami nad przywroceniem zdrowych relacji

MODEL POMOCY DZIECKU:

założenia= stanowi część zintegrowanego modelu pomocy dziecku i rodzinie

FORMY POMOCY= medyczna, socjalna, interwencje prawne, bezpieczenstwo, pomoc w nauce

POMOC PSYCHOLOGICZNA:

założenia:

-mechanizmy przystosowawcze, ktore dziecko wykształciło sa funkcjonalne dopóki syt w rodzinie nie ulegnie zmianie jednak mogą je narazic na niepowodzenia w swiecie zew

- dziecko nie moze zmienic syt w rodzinie

- pomoc psych adresowana do dziecka musi byc dostosowana do syt w rodzinie oraz do jego potrzeb wynikajacych z okresu rozwojowego, ustalajac kierunki pracy z dzieckiem

W fazie picia:

Sytuacja w rodzinie= rodzice nie lecza sie , trwa zaprzeczanie, dziecko moze doznawać urazów. Sposoby przystosowania, ktore wykształciło wciąz je chronią.

Ograniczenia, które trzeba uwzglednić w plnowaniu pomocy:

- nie można naruszać mechanizmów przystosowawczych dziecka

- dziecko nia ma wpływu na s. rodzinną

- złamanie tabu

Mozłiwoasci pomocy:

- wsperanie mechanizmów przystosowawczych dziecka do zycia w rodzinie

-wspieranie rozwoju dziecka poprzez pomoc

- szukanie zródel wsparcia

- dzieci bez wsparcia rodziców nie zidentyfikuja sie z problemem alk.

- dotyczy to młodszych, bo nastolatki czasem same poszukuja pomocy

W przypadku młodziezy powyżej 16 r.z kierunkiem pracy może byc wspieranie w przygotowaniu do samodzielnego zycia i odejscia z rodziny.

W fazie leczenia:

- 1 lub 2 z rodziców korzysta z terapii współuzaleznienia

- powoli przełamuja zaprzeczanie i zmienaiaja zachowanie

- syt w rodzinie wciąz niepewna

Ograniczenia: trudna syt dziecka w rodzinie, mechanizmy przystosowawcze dziecka sa nieadekwatne, zmiana syt., dzieci ciesza sie z terapii razem z rodzicami, dla młodziezy radykalne zmiany przekonan i wartosci w rodzinie

Przede wszystkim trzeba dziecku pomóc:

- w przystosowaniu do nowej syt

Możliwosci pomocy:

- socjoterapia

- pomoc w rekonstrukcji historii rodziny

Faza odbudowy i rozwoju rodziny:

Syt. w rodzinie: rodzice zakonczyli prace nad swoimi problemami, wieksza uwaga poświecona dziecku

Kierunki pracy:

- praca indywidualna dla kazdego dziecka