1. SYLWETKA TWÓRCY KOMUNIKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ E. HALLA - RÓŻNICE KULTUROWE A PROBLEMY Z KOMUNIKACJA

Edward Hall - (1914-2009) – amerykański etnolog

W latach 1933-1937 Hall żył razem z północnozachodnimi plemionami Navajo i Hopi.

W 1942 otrzymał dotację z Uniwersytetu Columbii na badania terenowe w Azji i na Bliskim Wschodzie. W latach 50. pracował w Departamencie Stanowym USA, ucząc zagraniczny personel technik negocjacyjnych i technik komunikacji międzykulturowej. W tym czasie napisał kilka książek o radzeniu sobie z problemami w komunikacji międzykulturowej.

Uważany za twórcę proksemiki, nauki badającej wzajemne relacje przestrzenne między ludźmi (dystanse społeczne), jak również i relacje między ludźmi a otoczeniem materialnym. Wprowadził też pojęcie ekstensji.

Ukuł termin polichroniczność, by opisać zdolność do wykonywania wielu czynności naraz, jako opozycyjny do monochroniczności – odnoszącej się do kultur i jednostek wykonujących pewne czynności w sposób uszeregowany.

W książce Poza Kulturą wykazał, że szybkość ewolucji rasy ludzkiej jest konsekwencją osiągnięć i wynalazków – człowiek ewoluuje zarówno przez swoje twory jak i przez biologię. Ale dzięki wynalazkom takim jak np. koło, jest zdolny do szybszej adaptacji niż dzięki czynnikom biologicznym. W swoich pracach, zwraca uwagę na antropologiczne aspekty postrzegania świata i ludzi.

PROKSEMIKA- terytorialne zachowania ludzi i zwierząt [wpływ wzajemnych relacji przestrzennych między dwoma jednostkami lub jednostką i otoczeniem, na zachowania ludzi, sposób komunikacji itp. a także badanie różnic w relacjach odmiennych kultur (np. wpływ sposobu budowania miast, rozmieszczenia parków, organizacji osiedli na zachowania ludzi)]

Ludzie są istotami terytorialnymi. Tworzą wokół siebie granice. Podobnie jak w przypadku zwierząt, przekroczenie pewnej granicy bez zezwolenia spotyka się na ogół z agresją lub ucieczką. Grupa rozmawiających osób zwykle tworzy okrąg lub półokrąg. Przestrzeń wewnątrz tego kręgu jest postrzegana jako własność tej grupy. Obce osoby starają się nie przechodzić pomiędzy rozmawiającymi, nie naruszyć terytorium. W przypadku naruszenia tej przestrzeni intruz może być postrzegany jak agresor.

Edward Hall, amerykański etnolog uważany za twórcę proksemiki, twierdzi, że u ludzi tworzą się granice odległości, w których komunikują się z sobą.

Hall zauważa istnienie kilku stref, w zależności od stopnia znajomości osób.

`Najbardziej odległą jest strefa publiczna wynosząca powyżej 3,5 metra. Z takiej odległości występujemy zazwyczaj publicznie, kontakty są oficjalne i formalne (nie widać już szczegółów wyglądu poszczególnych osób)

` Drugą strefą jest strefa społeczna. Jej zakres terytorialny wynosi między 1,2 metra a 3,5 metra i jest przeznaczony dla kontaktów nieosobistych, czyli załatwiania formalnych spraw. W takiej odległości rozmawiamy na ogół w urzędzie, z przełożonym, z podwładnym.

` Kolejne granice otaczają strefę osobistą. Zakreśla ona pas między 45 centymetrem a 1,2 metra. Jest ona na ogół zarezerwowana dla przyjaciół i osób bliskich. Wpuszczenie drugiej osoby w tę strefę jest oznaką zaufania i pozytywnego stosunku emocjonalnego.

`Ostatnia jest strefa intymna, poniżej 45 centymetrów. W takiej odległości komunikujemy się z najbliższymi osobami, a przekroczenie jej wywołuje objawy fizjologiczne w postaci podwyższonego tętna i oporności skóry.

` Warto dodać, że strefa ta jest mniejsza w przypadku kontaktów z boku i jeszcze mniejsza z tyłu. Właśnie dlatego ludzie jadący w zatłoczonym autobusie ustawiają się do siebie tyłem.

`Granice są umowne i podlegają modyfikacjom. Poszczególne strefy są mniejsze u dzieci. Mężczyźni mają na ogół szersze strefy niż kobiety. To samo dotyczy osób wysokich w porównaniu z niższymi.

KULTURA WYSOKIEGO KONTEKSTU

` zawiera wiele elementów kontekstowych, które pomagają ludziom zrozumieć zasady panujące w obrębie danej zbiorowości

` ludzie koncentrują się w danym czasie tylko na jednym zadaniu, przykładają wagę do punktualności, a czas jest dzielony na małe jednostki

` kultura wieloznaczna

` najważniejsze informacje przekazu zawarte są między wierszami, gdzie większość informacji zawiera się w kontekście, bądź jest zakodowana w rozmówcy

` często przedstawiciele takiego typu kultury wyraźnie oddzielają swoich od obcych (np. Japonia)

` zwraca się szczególną uwagę na zagadnienia związane z pozycją zawodową czy społeczną

` rytualizacja sposobów komunikacji międzyludzkiej

` nie polegają tak bardzo na przekazie werbalnym, a koncentrują się na sugerowanych czy implikowanych przez kontekst zasobach informacyjnych

` preferują komunikowanie niewerbalne; gest, mimikę i okoliczności

` wykorzystują kontekst sytuacyjny i obyczajowy jako źródło informacji

` znaczące są takie elementy, jak kto, kiedy i w jakim kontekście wypowiedział dane słowa, co pozwala wyciągnąć wnioski, co do znaczenia przekazu

` korzystają z rozwiniętych sieci informacyjnych i kontaktów

` są przyzwyczajone do wtrętów, przerywania, dygresji w trakcie komunikowania.

Kultury oznaczane jako wysoki kontekst obejmują kraje takie jak Chiny, Japonia, Korea. Również kultura Stanów Zjednoczonych, ze swoją obrazkowością i wizualnością, jest kulturą o wysokim kontekście

KULTURA NISKIEGO KONTEKSTU

` niewiele spraw jest branych za pewnik

` wiele terminów wymaga wyjaśnienia, co pomaga w uniknięciu niektórych nieporozumień

` większą uwagę przywiązuje się do relacji międzyludzkich niż terminarzy

` w jednym czasie zajmują się wieloma zadaniami, akceptują przerwy czy spóźnienia

` kultury jednoznaczne - to, co na myśli, to i na języku

` zorientowane na bezpośredni, jasny, przekaz słowny

` nie zwracają szczególnej uwagi na element pozawerbalne, sytuacyjne i okolicznościowe;

` wymagają uszczegółowienia tła i źródła informacji

` mają tendencję do segmentowania i organizowania informacji

` oczekują wyraźnych instrukcji od osoby kompetentnej i zorientowanej w sprawie.

Do państw niskiego kontekstu można zaliczyć Szwajcarię, Niemcy, kraje skandynawskie.

CZAS MONOCHORNICZNY

` czas Amerykanów lub czas północnoeuropejski określany jest jako monochroniczny

` osoby żyjące w kulturze monochromicznej czują wewnętrzny przymus robienia rzeczy po kolei, według ustalonego wcześniej harmonogramu

` ważna jest punktualność i przestrzeganie harmonogramów

` harmonogramy i terminy uważa się najczęściej za sztywne

` umówione spotkania nie są przerywane

` akcentuje plany, segmentację i dokładność

` czas ma charakter linearny i podzielony jest na odcinki niczym droga lub wstęga wybiegająca w przyszłość i cofająca się w przeszłość

` mówią o nim jako o zaoszczędzonym, opóźnionym, zmarnowanym, straconym, nadrobionym, przyspieszonym, opóźnionym, wlokącym się lub uciekającym - metafory te należy traktować bardzo poważnie, ponieważ wyraża podstawowy sposób przedstawiania czasu jako umykającego świadomości wyznacznika lub jako ramy, w którą wszystko inne jest wpisane

` arbitralny i narzucany jak obowiązek, innymi słowy – wyuczony

CZAS POLICHORNICZNY

` zaobserwowany przez Halla w Hiszpanii, krajach latynoamerykańskich i na Bliskim Wschodzie

` opiera się na interakcjach z ludźmi i dokonywaniu transakcji, nieuznających harmonogramów

` pozwala na swobodne wykonywanie kilku czynności naraz

` kładzie się nacisk nie na realizację założonych planów, ale na zaangażowanie ludzi i zakończenie przedsięwzięć

` najważniejszy jest człowiek i zdarzenie

` umówione spotkanie może się opóźnić w zależności od ilości spotkanych po drodze ludzi oraz od zdarzeń nieprzewidzianych

` nie ma czasu straconego, ponieważ jeśli na jednym poziomie akcja się opóźniła, na drugim trwa