Konspekt lekcji.
Temat: Ukąszenia, użądlenia i pogryzienia.
Przedmiot: Dydaktyka Ratownictwa.
Prowadzący: Jacek Nawarenko
Czas trwania: 20min.
Ilość osób: 25
Audytorium: II semestr TWP
Główne cele zajęć:
- postępowanie w przypadku ukąszenia, użądlenia i pogryzienia;
- doskonalenie umiejętności udzielania pierwszej pomocy w w/w przypadkach;
- kształtowanie wrażliwości na potrzeby innych.
Cele szczegółowe:
a. dziedzina poznawcza:
zapoznanie uczniów:
- z objawami i sposobami postępowania przy ukąszeniu przez żmiję
- ze sposobami postępowania przy ranach zadanych przez zwierzęta
- ze sposobami postępowania przy użądleniach przez owady
b. dziedzina psychoruchowa:
uczeń powinien :
- umieć postępować z poszkodowanym: pogryzionym, ukąszonym lub użądlonym.
- umieć zabezpieczyć sobie i poszkodowanemu bezpieczeństwo
- znać potrzebę udzielania pomocy przedmedycznej
c. dziedzina afektywna:
uczeń powinien potrafić:
- współpracować z poszkodowanym,
- podejmować trafne decyzje w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia poszkodowanego
- odpowiednio dobrać materiały i środki pierwszej pomocy i je wykorzystać.
Metody:
- pogadanka
-pokaz
Tok lekcji:
Powitanie uczniów i przedstawienie się.
Wprowadzenie w zagadnienie ukąszenia, użądlenia i pogryzienia:
Na dzisiejszej lekcji omówimy objawy i sposoby postępowania przy ukąszeniach, użądleniach i pogryzieniach.
Następstwem ukąszeń, użądleń i pogryzień są rany kąsane lub zatrute. Obrażenia te -choć zazwyczaj niewielkie -stanowią niebezpieczeństwo ze względu na możliwość łatwego zakażenia przez bakterie lub jady, które wnikają do rany. Czasami wymagają szybkiej pomocy specjalistycznej, przeważnie trudno się goją i wiążą się z dramatycznymi przeżyciami poszkodowanych(pogryzienie przez dzikie zwierzęta, użądlenie przez owady). Użądlenia w okolicy jamy ustnej, policzków, szyi mogą doprowadzić do niedrożności górnych dróg oddechowych(szczególnie u osób uczulonych na jady owadów). Najczęściej tego typu obrażeniom ulegają dzieci.
Omówienie objawów i sposobów postępowania przy uką.użąd. i pogr.
Pierwsza pomoc przy ukąszeniach
Jedynym jadowitym wężem żyjącym na wolności na terenie całej Polski jest żmija zygzakowata. Inne jadowite węże mogą występować w naszym kraju tylko jako zwierzęta domowe.
Żmija zygzakowata to jadowity wąż, o długości do 75 cm i zabarwieniu brunatnym lub brunatno-czarnym z rysunkiem zygzaków wzdłuż grzbietu; żywi się drobnymi ssakami, pospolita w całym kraju, zwłaszcza na podmokłych łąkach leśnych.
Najczęstszym miejscem ukąszenia przez węże jest stopa lub łydka.
Objawy ukąszenia:
---> dwie punktowe rany (miejsca ukąszenia)
---> obrzęk, zaczerwienienie, bolesność w miejscu ukąszenia
---> pocenie się
---> uczucie śmiertelnego lęku
---> drgawki
---> przyspieszenie tętna i oddechu
---> nudności, wymioty
---> ogólne osłabienie
Pierwsza pomoc przy ukąszeniu przez węża:
1. Oceń sytuację i bezpieczeństwo (zapamiętaj wygląd węża lub zapytaj o jego wygląd poszkodowanego, zanotuj czas ukąszenia).
2. Wezwij pomoc specjalistyczną.
3. Uspokój poszkodowanego (podzczas całej akcji ratunkowej poszkodowany powinien leżeć nieruchomo z kończynami poniżej poziomu serca - w celu zwolnienia rozprzestrzeniania się jadu w organizmie).
4. Wykonaj ponad miejscem ukąszenia kilka obwojów kolistych szerokim bandażem lub zastosuj chustę trójkątną (obwój może zaciskać tylko powierzchowne naczynia krwionośne i chłonne - droga przenoszenia się jadu do tkanek).
5. Przemyj starannie ranę wodą z mydłem.
6. Rozetnij ranę(skalpelem z apteczki) podłużnie do osi kończyny na głębokość około 1 cm(zapewnia to swobodny wypływ wydzieliny z rany).
PAMIĘTAJ : Nie wolno wysysać krwi ustami!
7. Unieruchom kończynę, tak aby znajdowała się poniżej poziomu serca.
8. Spprawdzaj okresowo czynności życiowe poszkodowanego.
9. Okryj ciepło poszkodowanego i zapewnij mu wsparcie psychiczne.
Pierwsza pomoc przy użądleniach
Pojedyncze użądlenia owadów (pszczoły, osy, szerszenia) nie są niebezpieczne. Trzeba jednak pamiętać o tym, że wrażliwość na jad owadów jest zróżnicowana(niektóre osoby są na niego uczulone). Wielokrotne użądlenia mogą doprowadzić do niebezpiecznej kumulacji substancji toksycznych. Szczególnie niebezpieczne są użądlenia w okolicy szyi, języka, gardła oraz policzków. Mogą one powodować obrzęk błony śluzowej, krtani i zatkanie dróg oddechowych.
Objawy użądlenia:
---> bolesność, pieczenie lub swędzenie, zaczerwienienie i obrzęk miejsca użądlenia
---> u osób uczulonych mogą wystąpić następujące objawy ogólne:
a) dreszcze
b) podwyższona temperatura ciała
c) bóle i zawroty głowy
d) przyspieszenie tętna
e) duszność i zaburzenia oddychania
PAMIĘTAJ:
1. Osa nie pozostawia w skórze żądła, w przeciwieństwie do pszczoły.
2. Zaczerwienienie i swędzenie w miejscach pokąsania przez komarzyce to następstwo wpompowania przez nie do włosowatych naczyń krwionośnych antykoagulantów, niepozwalających krwi na krzepnięcie.
3. Kleszcze potrafią znieczulić zakończenia nerwowe skóry do tego stopnia, że ich ukłócia są bezbolesne.
Cechy pierwszej pomocy przy użądleniach
1. Uspokojenie poszkodowanego
2. Wezwanie pomocy
3. Usunięcie żądła (pęsetą) w taki sposób, aby nie uszkodzić zbiorniczka z trucizną(chwyć żądło tuż przy powierzchni skóry)
4. Stosowanie zimnych okładów w celu złagoodzenia bólu i ograniczenia obrzęku (roztwór dwuwęglanu sodowego neutralizuje kwas mrówkowy znajdujący się w wydzielinie wstrzykniętej przez owada)
5. Podanie kostki lodu do ssania (lód zmniejsza obrzęk) w przypadku ukąszenia w obrębie jamy ustnej i szyi)
6. Usuwanie kleszcza powinno być wykonywane przez fachowy personel medyczny.
7. Zapewnienie poszkodowanemu dalszej pomocy.
PAMIĘTAJ:
1. Jeśli natychmiastowa pomoc lekarska jest niemożliwa kleszcza należy chwycić za odwłok bardzo blisko skóry i wyciągnąć zdecydowanym ruchem ku górze oraz w bok. Nie wolno go wyciskać i wykręcać oraz smarować tłuszczem lub spirytusem.
2. Kleszcze są nosicielami wirusów boreliozy i odkleszczowego zapalenia opon mózgowych.
3. Każde zaczerwienienie, spuchnięcie miejsca po ukąszeniu kleszcza wymaga konsultacji lekarskiej.
Pierwsza pomoc przy pogryzieniach
Pogryzienia są niebezpieczne ze względu na ogromne ryzyko zakażenia znajdującymi się w paszczy zwierzęcia licznymi bakteriami, które przenikają do rany. Szczególnie groźne jest zakażenie wścieklizną. Wygląd rany kąsanej zależy od gatunku zwierzęcia, które pogryzło. Długie i ostre zęby zwierząt powodują głębokie rany często z rozrywaniem okolicznych tkanek, co ułatwia im wnikanie bakterii. Ranom kąsanym towarzyszy ból i krwawienie(mniejsze lub większe -w zależności od ciężkości obrażenia). Także rany kąsane powstałe w wyniku ugryzienia przez człowieka łatwo ulegają zakażeniu z powodu przedostania się do nich bakterii występujących w jamie ustnej człowieka.
Cechy charakterystyczne udzielania pierwszej pomocy przy pogryzieniach to:
1. Uspokojenie poszkodowanego
2. Zebranie wywiadu o okolicznościach, zwłaszcza o gatunku zwierzęcia i czasie pogryzienia.
3. Wezwanie pomocy
4. Przemywanie rany wodą z mydłem przez 10-15 minut (można użyć też wody utlenionej)
5. Założenie na ranę jałowego opatrunku
6. Uniesienie i unieruchomienie kończyny
7. Ciepłe okrycie poszkodowanego i zapewnienie mu wsparcia psychicznego
8. Powiadomienie służb sanitarno-epidemiologicznych o pogryzieniu przez bezpańskie lub dzikie zwierzęta.
Podsumowanie.
Wielu ukąszeń, pogryzień lub użądleń można uniknąć. Zazwyczaj zwierzęta i owady nie atakują człowieka, jeśli nie zostaną w jakiś sposób sprowokowane lub zranione. Udzielając pierwszej pomocy w przypadku ran kąsanych lub zatrutych, ratownik zawsze powinien ocenić bezpieczeństwo poszkodowanego i własne(rój pszczół, obecność dzikiego zwierzęcia). Następnie wezwać pomoc i przystąpić do zaopatrywania rany w bezpiecznym miejscu. Rany kąsane i zatrute najłatwiej ulegają zakażeniu. Czasami mogą prowadzić do gwałtownych reakcji alergicznych u osób wrażliwych na toksyny, które wniknęły do rany. Ratownik powinien okresowo sprawdzać stan ogólny poszkodowanego i być przygotowany do rozpoczęcia czynności resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Powinien również zebrać informacje o okolicznościach powstania obrażenia.