Wykład I – 6-20.10.2015

1. Etykieta – definicja, geneza.

Etykieta to zbiór norm zachowania, obyczajów i form towarzyskich obowiązujących w określonej grupie społecznej lub w środowisku.

Jeszcze w 2500 r p.n.e. była wydana w Egipcie książka, która nazywała się instrukcja o zachowaniu.

Lietykieta powinien kształtować harmonijne stosunki między ludźmi, regulować zachowania człowieka w różnych sytuacjach życiowych.

Arystoteles pisał o 3 rodzajach uprzejmości:
*obchodzenie (jak zwracamy się do innych)
*kiedy pomagamy potrzebującym
*kiedy jesteśmy goszczącymi ucztujących/biesiadników

1530 – Erazm z Rotterdamu napisał książkę pod tytułem „O grzeczności wśród dzieci”. Wprowadził genezę manier przy stole i nadał im odpowiednie znaczenie.

Rewolucja październikowa (1917) w Rosji doprowadziła do nihilizmu kulturowego.

Etykieta dzisiaj to składowa część kultury społecznej. Jest to zbiór reguł zachowania dotyczących przejazdu zewnętrznego stosunków ludzkich.

WNIOSEK!
Słowo etykieta pochodzenia francuskiego oznacza etykietę w biznesie i zarządzaniu i w zwykłych stosunkach międzyludzkich jak jest to procedura ceremonii. Zasady etykiety są ugodowe, zdają się sugerować; to porozumienie w sprawie tego co nie jest akceptowane. W związku z tym istnieje niezwykła różnorodność etykiety wśród różnych ze względu na warunki ich rozwoju historycznego. Teoretyczną i metodologiczną podstawą etykiety jest etyka (biznesu, zarządzania).

Etykieta jest formą społecznej kontroli zachowań poszczególnych osób, jej naruszenie powoduje pewne sankcję. Każdy wykształcony człowiek powinien nie tylko znać i przestrzegać podstawowe zasady etykiety, ale także zrozumieć potrzeby pewnych zasad relacji między ludźmi jest bardzo ważne. Łatwiej jest nawiązywać kontakty, tworzyć dobre relacje. Nasza odpowiedzialność za własne zachowanie jest wzbogacona o szeroki i aktywny rozwój kontaktów międzynarodowych. W tej sytuacji jesteśmy postrzegani jako przedstawiciele swego kraju a nasze działania na tej podstawie oceniane, więc trzeba nauczyć się zasad postępowania przyjętych przez wszystkie kraje.

1. Zawód menadżera.

Zawód to zbiór umiejętności i związany z nim zasób wiedzy oraz kompetencji powstały w wyniku specjalizacji społecznego podziału pracy wykonywanej stale, okresowo lub dorywczo. Stanowi podstawowe źródło utrzymania jednostki i jej rodziny.

Menedżer to osoba, która zarządza i odpowiada za proces zarządzania w oparciu o autorytet formalny (nominacje). Wspólną cechą wszystkich menadżerów jest to, że zarządzają.

1. Funkcje menadżera.

Funkcję menadżera to:
a)planowanie – określanie celów działania i optymalnych sposobów ich osiągnięcia.
b)organizowanie – wykorzystywanie wszystkich dostępnych zasobów ludzkich, rzeczowych, informacyjnych do realizacji celów.
c)motywowanie – mobilizacja podległego personelu do realizacji celu.
d)kontrolowanie – weryfikacja realizacji celu, ewentualna korekta i w końcu sprawdzenie efektywności działania.

W strukturze zarządzania występują 3 stopnie:
a)strategiczny (najwyższy)
b)taktyczny (średni)
c)operacyjny (podstawowy)

WNIOSEK!
Zarządzanie ma służyć realizacji podstawowych celów działalności przedsiębiorstwa bądź instytucji przy zachowaniu zasad racjonalnego zachowania.

1. Cechy skutecznego menadżera.

Umiejętności merytoryczne skutecznego menedżera analityczno-diagnostyczne i prognostyczno-decyzyjne powinny pozwolić zbudować nowatorską wizję przedsiębiorstwa, przełożyć wizję na strategię, wdrożyć plan działania od systemu operacyjnego zarządzania.

Jako grupa społeczna w USA, Europie Zachodniej a także w Japonii menedżerowi pojawili się początkiem lat 80. XX wiek. Menedżerowie jako osobna grupa społeczna są:
a)są wysoko płatnymi pracownikami zatrudnionymi najczęściej na podstawie umowy o pracę.
b) na ogół nie posiadają praw własności w zarządzanej przez nich firmie.
c) posiadają prawo do podejmowania decyzji operacyjnych, taktycznych a czasami nawet strategicznych.

Odpowiedzialność menedżera jest trzystopniowa:
a) przed właścicielem (rozliczani są z zysku)
b) przed grupami wewnętrznymi (personelem, kolegami)
c) przed grupami zewnętrznymi (władze lokalne, banki, dostawcy)

WNIOSEK!
W ogólnym rozumieniu pojęcie menedżera może być stosowane po pierwsze w stosunku do osoby stopnia kierowniczego i po drugie w stosunku do wysokiej klasy samodzielnego specjalisty wypełniającego zadania zawodowe w instytucji lub przedsiębiorstwie. W konsekwencji nie każdy menedżer to kierownik a każdy kierownik to menedżer.

Można stwierdzić z pewnością, że skuteczny menedżer to osoba posiadająca następujące cechy:
*ponadprzeciętna inteligencja,
*wysoki stopień fachowości (odpowiednie wykształcenie i zdobyte doświadczenie zawodowe),
*wysoki stopień kultury osobistej (stosowanie zasad etyki i odpowiednie maniery towarzyskie),
*zdolności organizatorskie
*umiejętność komunikowania się (z podwładnymi),
*kreatywność (aspiracje i wizję rozwoju – chęć tworzenia),
*skuteczność i efektywność działania (bazujące na motywacji, przewidywalności i umiejętności podejmowania decyzji),
*rozwaga, obiektywizm i odpowiedzialność oraz troska o wspólne interesy,
*uczciwość i pracowitość,
*umiejętność rozwiązywania konfliktów,
*prowadzenie negocjacji z klientem.

WNIOSEK!
Większość z powyżej przedstawionych pożądanych cech menedżerskich ma źródło w cechach charakteru, wrodzonej inteligencji i nabytej wiedzy – te trzy elementy powinni menedżerowie ze sobą łączyć gdyż ich wypadkową jest określony stopień kultury osobistej. Tak więc skuteczny polski menedżer powinien charakteryzować się wysokim poziomem intelektualnym, wysokimi kwalifikacjami zawodowymi i wysokim stopniem kultury osobistej. Prawość charakteru w ujęciu teorii zarządzania amerykańskiego to odpowiedzialność, odwaga, rzetelność w podejmowaniu ważnych decyzji.

Jednak każdy menedżer w firmie czy instytucji jest przede wszystkim pracownikiem a dopiero później kierownikiem określonego szczebla. Chodzi o to, aby w razie potrzeby menedżer sam mógł wykonać jakąś pracę z poza jego obecnych obowiązków a swoich współpracowników traktować po koleżeńsku dając w ten sposób przykład fachowości – nawet dyrektor czy prezes cały czas buduje swój autorytet w otoczeniu wewnętrznym czy zewnętrznym doskonaląc swoją wiedzę fachową i zdolności interpersonalne.

Nieetyczne cechy menedżera:
*bezwzględność w dążeniu do celu,
*umiejętność manipulowania ludźmi,
*bezpardonowość.

Postawy polskich menedżerów:
*makiawelistyczna (cynizm, nieufność, skłonność do manipulacji),
*narcyzm (nadmiernie rozdmuchane ego),
*psychopata (emocjonalny chłód, brak leków, obojętność na los innych, ignorowanie norm społecznych, impulsywność, podążanie za przyjemnościami niezależnie od kosztów, brak poczucia winy i wyrzutów sumienia, tendencja do traktowania innych instrumentalnie).

1. Podstawowe obowiązki menadżera.

Podstawowe zadania menedżera koncentrują się wokół funkcji zarządzania. Wykonując określone zadania wewnątrz firmy menedżer kieruje konkretnym zespołem pracowników, aby realizować wyznaczone cele uczestniczy w różnego rodzaju spotkaniach, naradach, negocjuje i wygłasza przemówienia. Obowiązki zewnętrzne menedżera obejmują kontakty z różnymi środowiskami nie tylko w kraju ale również zagranicą, wszelkiego typu spotkania w tym również z reprezentantami różnych kultur i wyznań. Podczas zarządzania i wykonywania swoich obowiązków uwaga menedżera skoncentrowana jest zawsze na realizacji wyznaczonych celów i jednoczesnej trosce o odpowiednie relacje interpersonalne oraz kreowaniu przyjemnej i w miarę bezstresowej atmosfery pracy. Inspirując i motywując pracowników do działania menedżer musi być odpowiedzialny za swoje słowa, czyny i decyzje. Dlatego pożądanymi cechami przy wykonywaniu obowiązków menedżera są prawość, mądrość, duma, przebojowość, elastyczność i pewność, skuteczność i efektywność. Menedżer musi wiedzieć jak się zachować w określonym środowisku, miejscu i czasie a ponad to powinien wzbudzać zaufanie i sympatie – im wyższe stanowisko tym wyższe wymagania w zakresie etykiety.

Wykład II – 4.11.2015

1. Definicje etykiety – aspekt interdyscyplinarny

2. Etykieta a etyka biznesu.

Etykieta i etyka mimo iż często mylone ze sobą nie są pojęciami tożsamymi. W niektórych sytuacjach zasady etykiety mają uzasadnienie etyczne. Etykę i etykietę łączy kodeksowy charakter. Jednak główną różnicą jest to, że etyka jest jedna i wszechobecna, kodeksów natomiast jest wiele. Charakter etyki (moralności) jest bardziej umowny niż w przypadku etykiety. Zasady etykiety nie podlegają dyskusji. Etyka i moralność posiadają zdecydowanie szerszy charakter – nie da się ich zawrzeć w zapisach kodeksu etykiety.

Strukturalnie etyka dzieli się na:
a) etykę opisową zajmującą się wyjaśnianiem zjawiska moralności, opisywaniem różnych jej systemów i historii.
b) etykę normatywną zajmującą się konstruowaniem i uzasadnianiem systemów moralnych, które uczeni uważają za słuszne. Jest to refleksja nad wartościami, normami i wzorcami z których buduje się zgodny wewnętrznie system etykiety. Ona znajduje się blisko etykiety.
c) metaetyka – zajmująca się analizą języka etyki i jej metodologią.

Etyka biznesu jest na ogół dyscypliną zajmującą się formułowaniem analizy reguł etycznych w świecie gospodarczym. Etyka biznesowa ma głównie charakter normalizowany gdyż ma ona na celu budowanie ogólnych standardów działań w świecie biznesu i zarządzania.

Za symboliczny początek etyki biznesu uznaje się rok 1870 w którym Pius IX wydał encyklikę „Vix pervenit”. Od tego okresu do współczesności można wyróżnić 5 okresów rozwoju tej nauki:
1. Od 1870 do 1960 – to jest okres pionierski gdzie etyka biznesu jeszcze nie istniała jako odrębna dziedzina wiedzy, pojawiają się pojedyncze prace ekonomistów, filozofów i teologów zwłaszcza protestanckich.
2. Od 1960 do 1970 – powstawanie pewnych form ochrony interesów społecznych, pierwsze kwestie odpowiedzialności (prawnej) menedżerów i przedsiębiorstw.
3. Od 1971 do 1980 – wyodrębnienie etyki biznesu jako dziedziny badawczej.
4. Od 1981 do 1985 – powstawanie placówek badawczych, wprowadzenie kierunków studiów z zakresu etyki biznesu i zarządzania, pierwsze kursy etykiety.
5. Od 1986 do dzisiaj – okres systematyzacji, budowania podstaw metodologicznych, określenie miejsca etyki wśród innych działań wiedzy w tym również etykiety.

WNIOSEK!
Pełnienie funkcji kierowniczych (w biznesie i zarządzaniu) w związku z ich złożonością powoduje, że rola społeczna i etyczna kierownictwa odgrywana obok zawodowej też staje się zawodem. W zarządzaniu nie tylko incydentalnie mamy do czynienia z wymiarem etycznym odnoszącym się do zawodu związanego z pełnieniem funkcji kierowniczych w organizacji i instytucji, czuli współczesnych menedżerów.

1. Etykieta przywódcy – koncepcje pragmatyczne.

Profesjonalizm w zarządzaniu łączy w sobie zasady etyki zarządzania i etykiety zarządcy w odróżnieniu od instrumentalnego – przedmiotowego traktowania ludzi przez menedżerów polega na traktowaniu współpracowników podmiotowo.

Uzasadnianie zarządzania rozumianego i uprawianego jako przywództwo dostarcza duński socjolog F. Kirkeby wskazujący czym się różni przywództwo od zwykłego zarządzania. Przywództwo jest sposobem działania stanowiącym autentyczne, ludzkie zjawisko a nie rezultatem przefiltrowania przez funkcjonalność zarządzania. Stawia to bardzo wysokie wymagania liderowi w zakresie osobistej uczciwości, rozumienia cnót oraz uwrażliwienia na nie. Przywódca musi być świadom obowiązków wobec poszczególnych ludzi i całego społeczeństwa.

WNIOSEK!
Tak rozumiany przywódca jako typ idealny, różni się od idealnego typu menedżera rodzajem relacji zachodzącej między nim a podwładnymi. Typ idealny menedżera charakteryzuje relacja asymetryczna – podmiotowy menedżer jest przeciwstawiany przedmiotowemu podwładnemu. W typie idealnego przywódcy podmiot będący przywódcą korzysta z nadwyżki władzy, wiedzy i informacji otrzymywanej jako swego rodzaju uznaniowy grant przekazywany przez przedmiotowego współpracownika będącego współrządzącym, ze względu na wzajemność obowiązku na którym opiera się stosunek podmiot-podmiot a relacja jest symetryczna.

Autentyzm tej relacji wyraża się tym, że jest ona przypisana co określa ideał przywództwa. Kirkeby wykazuje 6 cnót etycznych menedżera-przywódcy opatrując je nazwami greckimi ze względu na bogactwo kontekstu:
1. Eubolia – to umiejętność rozważania spraw praktycznych odnoszących się do zarówno życia prywatnego, jak i do spraw publicznych. Jest to zdolność do ujmowania spraw społecznych zarówno w mowie jak i w działaniach. Jest to cnota złożona, stanowiąca syntezę kilku cnót szczegółowych. Wiążę się ona z oikonomią (umiejętność zarządzania gospodarstwem domowym), sophią (idealna forma wiedzy, mądrością praktyczną.
2. Enthusiasmus i euphoria odnoszą się do zaangażowania do poręczenia siebie w sprawie, do całkowitego oddania siebie. Enthusiasmus odnosi się do takiego zaangażowania, które szanując istnienie samego siebie, własnej osobowości. Euphoria jest stanem umysłu, które powoduje, że oddajemy się z łatwością nawet czemuś, co samo w sobie nie jest przyjemne.
3. Hypomone to cnota cierpliwości aktywnej, nie pasywnej, pewnego rodzaju odwagi, wigoru, odwagi, wytrzymałości. Wiąże się z nią zdolność lidera do wpływania na innych by byli wytrzymali i cierpliwi. Jest ona przeciwieństwem oportunizmu.
4. Prolepsis to antycypacja (wyprzedzanie). Jest to cnota o charakterze poznawczym. W kształtowaniu tej cnoty służy introspekcja/syntetyzm. Jako cnota prolepsis odpowiada zdolności do wzbogacania potocznej wiedzy o to czego dostarcza, własnego doświadczenia i jest ukierunkowana na nową wiedzę.
5. Epibole to intuicja. Wiąże się z nią pojęcie pathos – intensywne emocje powstałe w stosunkach między współrządzącymi ludźmi, nastrój. Przywódca powinien sobie zdawać sprawę z tego co może się stać.
6. Maiutike to sztuka akuszerii (zachęcania innych do dążenia do prawdy, do tego co dobre a nie co złe, co prawe a nie błędne). Maiutike to cecha prawdziwego lidera, jego umiejętność dodawania współrządzącemu możliwości znalezienia samemu zgodnie z jego własnym rozumem powodu dla którego czy to co czyni i zamierza czynić. Umiejętność umożliwienia współrządzącemu wybrania czy zaakceptować program lidera i pójść za nim zgodnie z własną wolną wolą czy też program ten odrzucić.

Wykład III – 15.12.2015

Temat: Religijne źródła etykiety menedżerskiej

1. Judaizm

Judaizm jako pojęcie po raz pierwszy pojawiło się w literaturze żydowskiej, ale w języku greckim w I wieku p.n.e. Podstawę etykiety judaistycznej mieszczą się w Torze (doktryna/nauka/ pouczenie). Ogólnie termin Judaizm określa religię, tradycję, obyczaje oraz etykietę.

Z punktu widzenia etykiety judaizmu dążenie do materialnego bogactwa jest uprawomocnione a nawet jest zasadniczym warunkiem istnienia i dobrobytu rasy ludzkiej. Zachłanność jednak była korupcyjną siłą, która może doprowadzić do rozpowszechnienia postaw, które nie odpowiadają etykiecie oraz do zaniku poczucia przyzwoitości w interesach co z kolei prowadzi do niesprawiedliwości i ucisku.

Źródło bogactwa nakazuje by nie było ono zdobywane w sposób niemoralny lub niesprawiedliwy. Tora mówi, że jeśli te sposoby są w jakiś sposób zalegalizowane to wyzysk, nadużycia władzy, nieujawnione sprzeczności interesu oraz ucisk spowodowany zatajeniem informacji nie mogą być w zgodzie z danym od Boga poczuciem moralności.

Z punktu widzenia etykiety judaistycznej grabież rozpatruje się niezależnie od przemocy, jaką ona zwykle ze sobą pociąga i włącza się do niej takie działania jak odmowa spłaty długu oraz opóźnienie wypłaty płac.

Według Tory bogactwo chociaż ma głównie służyć zaspokajaniu potrzeb prywatnego posiadacza, jest także środkiem mającym zaspokajać potrzeby biednych i niezaradnych a nawet leniwych.

Tak więc społeczeństwo nabywa prawa własności wobec dóbr jednostki po to by poprze przymus podatkowy móc wyjść naprzeciw społecznym i filantropijnym potrzebą swoich członków. Adekwatnymi pojęciami są tu tsedaka, czyli miłosierdzie tsedek, czyli sprawiedliwość.

Wniosek!

Dobrowolne dzielenie się swoim bogactwem z biednymi i słabymi jest miłosierdziem, lecz obowiązkowe uczestnictwo we wspólnym funduszu mającym na celu zaspokojenie potrzeb tych ludzi jest aktem sprawiedliwości. Odmowa uczestnictwa staje się równoznaczna z kradzieżą zarówno wobec beneficjentów obu funduszy jak i wobec tych, których udział w finansowaniu funduszy musi w wyniku tego wzrosnąć. Tora jako etykieta twierdzi, że boski nakaz wykorzystania części swojego osobistego bogactwa do zaspokajania potrzeb innych uświęca te pieniądze a także stawia wymaganie by nie były one nigdy marnowane ani źle wykorzystywane.

1. Buddyzm

Buddyzm pojawił się na Półwyspie Indyjskim na terenie obecnego Nepalu i został zapoczątkowany 400 p.n.e. przez Buddę. Budda poszukiwał ostatecznego celu życia. Odnalazł go w nirwanie, czyli w uwalnianiu człowieka od cierpień.

Buddyzm jest szeroko zakrojonym systemem myślenia a także etykiety. Składają się na nią 4 prawdy:
a) cierpienie – wszystkie istoty żyjące cierpią – jest to podstawowy pogląd buddyzmu na życie doczesne.
b) przyczynowość – wszelkie cierpienie jest spowodowane naszymi pragnieniami i złudzeniami.
c) zbawienie – królestwem wolnym od cierpienia jest nirwana, czyli prawdziwy cel ostateczny naszej drogi życia. W nirwanie ludzie osiągają wyzwolenie od cierpień.
d) postępowanie – jedyną drogą prowadzącą ku nirwanie jest postępowanie zgodnie z buddyjskimi zaleceniami.

Mówiąc w skrócie etykieta buddyzmu uważa doczesne życie ludzkie za pełne cierpienia i stara się dać ludziom mądrość dzięki której mogą odnaleźć drogę wyzwolenia nie wpadając w pułapkę przywiązania do tego świata.

Na pytanie kto może osiągnąć zbawienie i w jaki sposób etykieta buddyzmu daje dwie odpowiedzi:
a) buddyzm therawada – jest starszy i ma charakter bardziej konserwatywny. Objął on Płd. i Płd.-Wsch. Azję (Sri Lanka, Tajlandia, Birma). Praktykujący członkowie therawady starają się trzymać z dala od życia światowego. Uważają, że jedynie mnisi, którzy nie należą do tego świata mogą osiągnąć nirwanę całkowicie zrezygnowawszy z życia doczesnego i oddający się całkowicie praktykom religijnym.
b) buddyzm mahajama (np. Japonia) –według tego kierunku w buddyzmie nie tylko mnisi, ale wszystkie żyjące istoty które przestrzegają pewnych zasad mogą osiągnąć nirwanę. Podstawowym punktem etykiety mahajamy jest zaangażowanie w wytrwałą prace i nieustanne ponawianie wysiłku by traktować każde zajęcie jako prowadzące do samodoskonalenia.

Z perspektywy buddyzmu etykieta menedżerska obejmuje zróżnicowane obszary począwszy od obszaru mikro do poziomu światowego:
1) buddyzm uczy nas jako jednostki jak myśleć i zachowywać się w pracy i podczas konsumpcji. Powinniśmy traktować każdy rodzaj pracy i konsumpcji jako drogę do zbawienia. Poszczególne rodzaje pracy nie różnią się co do wartości dopóki ich rezultatem jest społeczna korzyść. Najważniejsze jest by pracować w duchu uczciwości z prawdziwą miłością do wszelkich istot nie tylko do ludzi a także do innych istot żywych, ale też do materii nieorganicznej.
2) na poziomie globalnym uważają buddyści, że główny nurt ekonomii i koncepcji zarządzania jest problematyczny. Dominują kryteria zysku i maksymalnej użyteczności. Etykieta buddyzmu pomaga w poszukiwaniu nowego systemu zarządzania gospodarki ekologicznej. Prowadzi nas w kierunku przekształcenia naszych wewnętrznych wartości tak, aby sprzyjały uchronieniu naszej planety od kryzysu.
3) na poziomie mikro przedsiębiorstwo według tej etykiety jako ścisła wspólnota powinno szanować wszystkich swoich członków w duchu prawidłowego miłosierdzia. Buddyzm jest religią nieagresywną. Skłania ludzi do autorefleksji, czyni ich przyjaznymi i pokojowo nastawionymi poprzez nakłanianie ich do widzenia rzeczy z altruistycznego punktu widzenia wykraczającego poza egoistyczne życie oraz wynikającego ze zrozumienia „pustki i nierealności” rzeczy.

1. Islam

Termin islam oznacza poddanie się a wyznawca tej religii to muzułmanin. Islam obejmuje całość życia jednostkowego i społecznego swoich wyznawców – stanowi jedność religii i państwa, prawa i moralności.

Ogólne podejście islamu wyraża się w takich podstawowych zasadach:
a) jedność Boga
b) jedność ludzkości
c) jedność religii

Etykieta islamu nazywa się szariat. Opiera się na Koranie. Uniwersalną zasadą etykiety zawiera werset koranu, który stawia muzułmaninowi wymaganie by zawsze i w każdych okolicznościach zachowywał się w sposób należyty i uczciwy oraz powstrzymywał się od czynienia zła. Zasadniczo etykieta islamu jest równoważna z podejściem wolnorynkowym gdzie konkurują przedsiębiorstwa z sektora prywatnego. Szariat uznaje prawo do własności prywatnej jednakże zysk nie może zaćmić takich zobowiązań jak braterstwo, solidarność, miłosierdzie i podlega zakiatowi, czyli podatkowi nałożonemu na muzułmanów i mający charakter obowiązkowej jałmużny. Szariat dzieli reguły zachowania na halal i haram, czyli na to co dozwolone i niedozwolone (np. riba – lichwa). Muzułmanin może zdobywać zyski jedynie poprzez pracę lub jeśli zaangażował swój kapitał. Zabroniony jest hazard jako niezasłużone czerpanie zysku z potrzeb lub nędzy innych.

Wniosek!

Wypełnienie zobowiązań menedżerskich obejmuje najpierw pojęcie prawości, które polega na odrzuceniu czerpania korzyści kosztem innych. Sprawiedliwość jest uważana zarówno za środek jak i za cel niezależnie od praktycznych okoliczności. Uczciwość zaś nie jest cnotą ale cechą, którą należy się spodziewać się po każdym muzułmaninie. W szariacie istnieje obowiązek prowadzenia świętej wojny – dżihad. Jest to wojna z niewiernymi – wyznawcy islamu wierzą, że ktokolwiek z nich zginie podczas świętej wojny idzie prosto do raju.

1. Katolicyzm