FIZJOLOGIA – wykład 5:
FIZJOLOGIA UKŁADU KRĄŻENIA:
Pompa sodowo potasowa
- różnica potencjałów pomiędzy wnętrzem a powierzchnia i otoczeniem komórki, utrzymywana jest przez enzymatyczną pompę jonową sodowo-potasową
- pompa ta wbrew potencjałom ładunków elektrycznych oraz wbrew gradientowi stężeń wydala z komórki jony sodu a wprowadza do niej jony potasu w proporcji 3Na2K
Potencjał czynnościowy
Faza 0 – szybka depolaryzacja zależy od szybkiego dośrodkowego prądu Na+
Faza 1 – wczesna repolaryzacja przesunięcie jonów Cl do wnętrza, a K+ do przestrzeni zewnątrzkomórkowej
Faza 2 – faza plateau równowaga miedzy wolnym dośrodkowym prądem Ca-Na, a odśrodkowymi prądami K+
Faza 3 – końcowa repolaryzacja przewaga odśrodkowego prądu K+ nad wygasającym dośrodkowym prądem Ca-Na. Pod koniec tej fazy rozpoczyna pracę pompa jonowa
Faza 4 – potencjał spoczynkowy stan polaryzacji utrzymywany dzięki aktywności pompy sodowo potasowej
Serce kurczy się zgodnie z prawem „wszystko albo nic” (nie ma zależności od natężenia bodźca a siłą skurczu) i zawsze jest to skurcz pojedynczy!
Okres refrakcji bezwzględnej obejmuje fazy 0,1 2 potencjału czynnościowego
Okres refrakcji względnej to faza 3
Pełny cykl skurczowo-rozkurczowy mięśnia sercowego nazywa się rozwinięciem serca i obejmuje:
Skurcz przedsionków
Skurcz izowolumetryczny komór faza w skurczu komór serca kręgowców w trakcie której zwiększa się napięcie mięśnia sercowego bez zmian jego długości, co generuje wzrost siły mięśnia i ciśnienia krwi w obrębie komór ( przy zamkniętych zastawkach głównych) i półksiężycowatych); gdy ciśnienie krwi w komorach przewyższy ciśnienie w tętnicach, otwierają się zastawki półksiężycowate i kończy faza s, i, a rozpoczyna się okres wyrzutu krwi
Skurcz izotoniczny komór (krew wtłaczana do naczyń tętniczych)
Rozkurcz przedsionków
Rozkurcz komór
Układ przewodzący serca
węzeł zatokowo-przedsionkowy – rozrusznik serca
węzeł przedsionkowo- komorowy
pęczek przedsionkowo komorowy
włókna Purkinjego
Prawidłowy rytm serca – zatokowy:
Kon 38/min
Pies 90/min
Królik 130/min
Człowiek 72/min
Zwolnienie akcji – BRADYKARDIA
Przyspieszenie akcji – TACHYKARDIA
Zjawiska patologiczne:
Trzepotanie do 300 uderzeń na minutę
Migotanie powyżej 300 uderzeń na minutę
Porażenia prądem
Silne uszkodzenia toksyczne
Schorzenia naczyń włosowatych
Niemiarowość oddechowa = arytmia zatokowa
- przyśpieszenie rytmu serca w czasie wdechu zwolnienie podczas wydechu. Amplituda zmian zależy od tonicznego napięcia gałązek dosercowych n. błędnych
- przyczyna – hamowanie tonicznej aktywności nerwów błędnych przez neurony wdechowe
Cechy mięśnia sercowego
Batmotropizm – pobudliwość
Inotropizm – kurczliwość
Chronotropizm – rytmiczność pobudzeni
Dromotropizm – przewodnictwo
Ośrodek przywspółczulny (zwalniający pracę) – jądro grzbietowe nerwu błędnego w rdzeniu przedłużonym
|
| włókna przedzwojowe
\/
Przywspółczulne zwoje nerwowe na terenie przedsionków
|
| włókna zazwojowe
\/
Głównie węzeł zatokowo-przedsionkowy i przedsionkowo-komorowy oraz mięsień przedsionkowy
ACETYLOCHOLINA (receptor muskarynowy M2)
- zwiększenie przepuszczalności sarkolemy dla K
- hamowanie aktywacji kanałów wapniowych
- hamowanie wydzielania adrenaliny na zakończeniach włókien współczulnych poprzez receptor M
- rozprężenie receptorów Beta-adrenergicznych i cyklazy aderylowej
Efekt działania acetylocholiny
- ujemnie działanie chronotropowe
- ujemne działanie dromotropowe
- ujemne działanie inotropowe
Ośrodek współczulny ( przyspieszający pracę – rogi boczne piersiowego od. Rdzenia kręgowego
|
| włókna przedzwojowe
\/
Zwoje współczulne podkręgowe, szyjne przednie środkowe i tylne
|
| włókna zazwojowe
\/
Serce
NORADRENALINA (receptor beta1-adrenergiczny)
Aktywacja
- fosfokinaz białek strukturalnych sarkolemy (kanały)
- kinazy lekkiego łańcuch miozyny
- kinazy podjednostki C troponiny
- pobudzenie glikogenolizy w wewnątrzkomórkowej lipolizy
Efekt działania noradrenaliny
- dodatnie działanie chronotropowe
- dodatnie działanie inotropowe
-dodatnie działanie dromotropowe
-dodatnie działanie batmotropowe
Skurcz dodatkowy (ekstrasystol)
Występuje przy
-niedotlenianiu
- zatruciach
- nadpobudliwości nerwowej
EKG (Elektrokardiografia) – metoda obrazowania zmienności potencjału elektrycznego wytwarzanego przez serce (elektryczna aktywność serca)
ELEKTROKARDIOGRAM – to graficzny zapis wielkości i kierunku zmian potencjału w czasie
EKG zapisuje:
elektryczną aktywność serca
aktywność innych mięśni (np. szkieletowych)
ELEKTROKARDIOGRAF – jest tak skonstruowany, żeby możliwie eliminować artefakty pochodzące z innych mięśni
Elektrody podłączamy do chorego (ek-lg.?):
czarna – prawa noga → elektroda stabilizująca
czerwona – prawa ręka → elektroda wiodąca
żółta – lewa ręka → elektroda wiodąca
zielona – lewa noga → elektroda wiodąca
V1 – V6 → elektrody na klatce piersiowej
Odprowadzenia dwubiegunowe w trójkącie Einthovena (wewnątrz jest mięsień sercowy) – złożony z elektrod wiodących
Na ich podstawie ustalamy:
rytm serca
częstotliwość akcji serca / miarowość
położenie serc
osie elektryczne serca
Zapis EKG – jest wypadkową potencjałów elektrycznych występujących w przestrzeniach miedzy elektrodami
- załamki – wychylenia (czas, amplituda, kształt, częstość)
- odcinki – linia izoelektryczna między załamkami
- odstępy – czas trwania załamków i odcinków
Załamek P – początek depolaryzacji przedsionków, wyprzedza skurcz przedsionków (100ms)
Załamek QRS – początek depolaryzacji komór, wyprzedza skurcz komór (90ms)
Załamek T – repolaryzacja komór (120ms)
Odcinek P – Q – przejście pobudzenia z węzła zatokowego, przez węzeł przedsionkowo-komorowy, pęczek q-R do mięśnia komór (50ms)
Odstęp R – R – cykl pracy serca (800ms)
Zjawiska akustyczne w sercu
Ton PIERWSZY (s1)
- niski o częstotliwości 25-45 Hz, trwa ~ 150 ms
- powstaje w momencie przepychania krwi z przedsionków do komór i pokonywaniu oporu zastawki dwu- i trójdzielnej
-najlepiej słyszalny nad okolicą lewej komory, zwłaszcza komórek serca
Ton DRUGI (s2)
- ma nieco wyższą tonogę?, częstotliwość ~ 50 Hz i trwa nieco krócej (~ 120 ms)
- spowodowany zamknięciem zastawki półksiężycowatych aorty i pnia płucnego na początku rozkurczu komór
- najlepiej słyszalny nad podstawą serca. W ?? zastawek półksiężycowatych aorty i pnia płucnego
- rozdwojenie lub rozszczepienie – odstęp: pomiędzy zamknięciem zastawek z uderzeniem krwi o ściany tętnic
Ton TRZECI (s3):
- miękki niski, słyszalny u ludzi do 30 roku życia
- występuje w rozkurczu w okresie wypełnienia komór krwią napływającą z przedsionków i spowodowany jest wibracją krwi wypełniającej jamy komór
- występuje wkrótce po s2 i kojarzony jest z nagłym wzrostem napięcia ściany komór pod koniec szybkiego wypełniania komór
Ton CZWARTY (s4):
- tylko u noworodków na zapisie fonograficznym
Zapis patologiczny – szmery
Wewnątrzsercowe:
- skurczowe
Niedomykalność zastawek 2 i 3-dzielnej
Zwężenie ujścia zastawki półksiężycowatej aorty lub tętnicy płucnej
- rozkurczowe
Zwężenie ujścia przedsionkowo-komorowego
Niedomykalność zastawek półksiężycowatych
Zewnątrzsercowe:
- tarcia lub pluskanie (płyn w worku osierdziowym lub włóknik na osierdziu)
TĘTNO – przesuwająca się fala krwi wraz z towarzyszącym jej odkształceniem ściany tętnicy
Mierzymy poprzez uciskanie tętnicy na podłożu kostnym. Zależy od:
- ilości odpływu i dopływu krwi
- siły skurczu
- elastyczność naczyń
- lepkość i objętość krwi
- wieku, płeć, stanu fizycznego i położenia organizmu
Ocenia się:
- częstość
- rytm
- jakość:
Wypełnienia (gr. tętnicy na podłożu kostnym)
Napięcie (siła potrzebna na przerwanie fali płynącej krwi)
Siła (wyczuwalna pod palcami)
Równość (wyczuwalny przepływ na tętnicach jednoimiennych – tylko u zwierząt)
Chybkość? (opadanie i podnoszenie się ścian tętnic)
Ciśnienie tętnicze
SKURCZOWE – wytwarzane w LK w fazie skurczu (120-180 mmHg), krew w aorcie wypchnięta z LK, rozciągająca ściany naczynia po pokonaniu oporu zastawki półksiężycowatej aorty (120-150)
ROZKURCZOWE – po zamknięciu zastawek półksiężycowatych, dzięki sprężystości ścian naczyń spada do 100-120 mmHg
CIŚNIENIE – siła skierowana bocznie na ścianę naczynia krwionośnego w przeliczeniu na jednostkę powierzchni, powstaje w momencie wyrzutu krwi z komór
Zależy od:
- dopływu i odpływu krwi ze zbiornika tętniczego
- lepkości i objętości krwi
- stanu naczyń krwionośnych
- wieku, płci, stanu fizjologicznego, położenia ciała, aktywności fizycznej
Powyżej serca spada, poniżej wzrasta o 0,77 mmHg na cm
Rodzaje ciśnienia
- chwilowe – okres w jakimkolwiek momencie pracy serca
- skurczowe – największe przy skurczu
- rozkurczowe – najmniejsza przy skurczu
- pulsowe – różnica pomiędzy skurczowym a rozkurczowym
Ciśnienie optymalne 140/90 mmHg