FIZJOLOGIA UKŁADU KRĄŻENIA
Układ krążenia - zamknięty system w którym płynie krew napędzona przez serce.
Serce - pompa ssąco-tłocząca: ssąca - do jam serca; tłocząca - do dużego i małego obiegu nadając prędkość.
Wielkość serca: 270-300 gram. Wyróżnia się 2 połowy: prawą i lewą; 4 jamy serca - 2 komory, 2 przedsionki.
3 warstwy płatów: 1) nasierdzie powleka serce (w prawej jest grubsza warstwa), 2) mięsień sercowy, 3) wsierdzie.
W lewej - krew utlenowana; w prawej - krew odtlenowana.
Atomatyzm serca.
Aby serce mogło pracować musi wytwarzać skurcze. Kurczy się z zasadą `wszystko albo nic' pod wpływem bodźca (stały skurcz) - skurcz maksymalny, odpowiednia siła bodźca.
Skurcze powstałe pod wpływem pewnych impulsów. Są pobudzane, generowane przez ośrodki automatyzmu znajdujące się w sercu. Tworzą rozrusznik mięśnia sercowego. Są to grupy komórek posiadające właściwości bodźcotwórcze, mogą generować - wywoływać, przewozić impulsy.
3 piętra układu bodźco-przewodzącego (ukł zorganizowany piętrowo):
* węzeł zatokowo-przedsionkowy (SA) - najwyższe. W prawym przedsionku przy ujściu żyły głównej górnej, jest to tzw główny rozrusznik serca, powstające bodźce rozprzestrzeniają się najpierw na przedsionki później na komory, narzuca on rytm pozostałym, komórki najszybciej się depolaryzują, pobudzają. Generuje impulsy z częstością 60-80 razy na minutę. Elementem, który wpływa na kontrolę to AUN.
* węzeł przedsionkowo-komorowy. Przejmuje funkcję ośrodka bodźco-twórczego. Zlokalizowany jest w przegrodzie przedsionkowo-komorowej, przejmuje funkcje wytwarzania bodźców. Pobudza serce z częstością 50-60 razy na minutę.
* pęczek przedsionkowo-komorowy (najniższe) - wraz z odgałęzieniami Hissa. Dzieli się na odnogę prawą i lewą. Dzielą się na mniejsze włókna, dochodzą do każdej komórki i dochodzą do prawej i lewej komory. Te odgałęzienia nazywamy włóknami Purkiniego. Pobudza serce z częstością 30-45 razy na minutę.
Potencjał rozrusznika - proces depolaryzacji w węźle zatokowo-przedsionkowym (inicjowanie i generowanie częstości ).
Cykl pracy serca.
Serce pracuje cyklicznie (powtarzający się ruch w czasie). Wyróżniamy 3 fazy:
* Faza skurczu przedsionków - dochodzi tuż po przejściu fali depolaryzacji przechodzi przez przedsionki. Dochodzi do wyciśnięcia krwi z przedsionków do komór przez zastawki komorowo-przedsionkowe (3-dzielne). Pod koniec skurczu wzrasta ciśnienie w komorach, spada w przedsionku. Zamykają się płatki zastawek przedsionkowo-komorowych.
* Faza skurczu komór - ciśnienie wzrasta w komorach, skurcz komór silniejszy niż w przedsionkach - otwarcie zastawek aorty i pnia płucnego. Krew z komór wypychana do dużych pni tętniczych, zaczyna spadać ciśnienie, zamykają się zastawki półksieżycowate aorty i pnia płucnego.
* Faza spoczynku - pauzy. Krótki okres, mięśniówka wiotczeje.
Tętno - rytmiczne podnoszenie i zapadanie się ścian tętnicy spowodowane wypełnieniem się tętnicy krwią wyrzucona podczas skurczu komór. Szybkość rozchodzenia się tętna - 9m/s, fala rozchodzenia się prądu krwi - 0,5m/s.
Cechy tętna:
Częstość tętna - liczba uderzeń tętna na min, liczba różna w zależności od wieku: u płodu - 140-160 uderzeń na min; u noworodka - 130-140; 1r.ż. - 110-100; pow 3 r.ż. - 80-90; u dorosłego - 66-75. Częstość tętna ulega przyspieszeniu po: wysiłku fizycznym, po jedzeniu, po używkach, w czasie strachu. Częstość ulega zwolnieniu podczas snu, odpoczynku.
Miarowość tętna - jednakowa odległość w takim samym czasie.
Napięcie, siła - odzwierciedla ciśnienie tętnicze krwi.
Szybkość.
Ciśnienie tętnicze krwi waha się od fazy pracy serca. Mamy ciśnienie *skurczowe: osiąga najwyższą wartość. Powstaje w fazie skurczu serca (nie powinno przewyższać 140); *rozkurczowe: związane z fazą rozkurczu serca (nie powinno przekraczać 90). Prawidłowa wartość serca wynosi: RR 120/80. Im bardziej elastyczne są tętnice, to ciśnienie jest prawidłowe. Jeżeli tętnice będą twarde (np. miażdżyca) to będą stawiać opór i cisnienie będzie wyższe.
Czynność elektryczna serca. Jest to czynność zwiazana z wytworzeniem potencjału czynnościowego i spoczynkowego w kom m sercowego. Elektrokardiogram - jest to zapis czynności elektrycznej serca (EKG). Elektrokardiograf - jest to urządzenie, które odbiera, wzmacnia i rejestruje sygnały elektryczne serca jako całości za pośrednictwem zewnątrzkomórkowych elektrod umieszczonych w pewnej odległości od serca. Zapis EKG uzyskujemy poprzez rejestrację różnicy potencjałów pomiędzy elektrodami umieszczonymi na kończynach i na klatce piersiowej. Ta różnica manifestuje się odpowiednimi wychyleniami zapisów (załamki). Między załamkami są odcinki - linie izoelektryczne, a załamek + odcinek to jest odstęp.
Czynność mechaniczna.
Objętość wyrzutowa serca - jest to ilość krwi wtłoczona przez komory podczas skurczu do odpowiedniego zbiornika tętniczego. U osoby dorosłej - 75ml. Objętość krwi zalegającej - objętość krwi w sercu podczas skurczu - 30-40ml. Pojemność minutowa serca - jest to ilość krwi przepływającej przez serce w ciągu jednej min. Wynosi ona ok. 5,4l. Czynniki wpływające na pojemność minutową serca: czynniki nerwowe, hormonalne, zaburzenia pracy ukł bodźco-przewodzącego.
Czynność akustyczna serca. Pracy serca towarzyszą pewne drgania - tony serca. Są to dźwięki o niejednorodnej i niskiej częstotliwości. Są to zjawiska fizjologiczne. Występują też szmery serca - powstają w różnych procesach patologicznych.
Mamy 3 tony serca:
Ton skurczowy - ton koniuszkowy: *powstaje on na początku skurczu serca, *zamknięcie zastawek przeds-komor; nagły wzrost cisn wewnątrzkomorowego; *otwarcie zastawek półksiężycowatych.
Ton rozkurczowy - powstaje on w wyniku nast. Zjawisk: zamykanie się zastawek półksięzycowatych aorty i pnia płucnego. Jest on najlepiej słyszalny na podstawą serca.
Ton powstający w momencie wypełniania się komór krwią (trudny do usłyszenia).