WYDOLNOŚĆ UKŁADU KRĄŻENIA
4.1 Jakie zmiany zachodzą w czynności serca pod wpływem pracy?
Podczas pracy wszystkie parametry charakteryzujące pracę serca ulegają nasileniu w zależności od intensywności pracy, poziomu wytrenowania, płci i wieku.
Rozpoczęcie wysiłku fizycznego powoduje zwiększenie objętości minutowej serca (Q), która następnie wolniej się zwiększa, aż do poziomu odpowiadającego intensywności fizycznej.
Podczas wysiłków o niewielkiej intensywności Q osiąga wartość odpowiadającą mocy wysiłku w ciągu 3-6 minut, podczas ciężkiej pracy okres adaptacji może trwać dłużej, do 7-8 minut.
Opóźnienie przystosowania Q do wzrostu zapotrzebowania na tlen z chwilą rozpoczęcia wysiłku fiz. jest przede wszystkim odpowiedzialne za powstanie deficytu tlenowego. Po upływie kilku minut od rozpoczęcia pracy Q stabilizuje się na poziomie odpowiadającym intensywności wysiłku i utrzymuje na tym poziomie, jeżeli wysiłek nie trwa długo.
Zwiększenie Q podczas wysiłku fiz. zwiększa dopływ tlenu do pracujących mięśni. Aby pochłanianie tlenu przez organizm podczas wysiłków fiz. wzrosło o 1 l/min, Q musi zwiększyć się o około 6 l/min.
Zmiany pojemności minutowej wynoszą w pracy umiarkowanej 10-15 l/min, w większej 20 l/min, przy wysiłkach maksymalnych 26-30 l/min.
Częstość skurczów serca (HR) zwiększa się szybko natychmiast po rozpoczęciu wysiłku fiz., następnie nieco wolniej już narasta, aż osiągnie poziom odpowiadający intensywności wysiłku. Czas potrzebny do osiągnięcia stabilizacji HR na poziomie odpowiadającym obciążeniu wysiłkowemu jest tym dłuższy, im większa jest intensywność pracy.
Podczas wysiłków o małej intensywności czas ten wynosi 2-3 min.
Podczas cięższych wysiłków 5-7 min. i rzadko do 10 min. Często HR po upływie 15-30 min. ze stałym obciążeniem zwiększa się ponownie, stabilizując znowu na nieco wyższym poziomie.
Podczas stopniowych wysiłków fiz. HR zwiększa się proporcjonalnie do zwiększenia zapotrzebowania ustroju na tlen. Zapotrzebowanie to jest z kolei proporcjonalne do obciążenia wysiłkowego.
Na HR podczas submaksymalnych wysiłków fiz. wpływają takie czynniki poboczne jak emocje, hałas i inne. HR podczas wysiłków submaymalnych modyfikuje temperatura otoczenia oraz zmiany ciśnienia parcjalnego tlenu we wdychanym powietrzu.
Objętość wyrzutowa serca (SV) podczas wysiłków zależy od pozycji ciała. SV w pozycji leżącej jest znacznie większe niż w pozycji wyprostowanej.
W pozycji leżącej z chwilą rozpoczęcia wysiłku SV zwiększa się mniej więcej o 10 % u ludzi młodych oraz o 15 % u ludzi starszych i nie zmienia się już przy zwiększeniu obciążenia.
W pozycji wyprostowanej SV z chwilą rozpoczęcia wysiłku zwiększa się bardziej niż w pozycji leżącej. To zwiększenie może wynosić 50 % u ludzi młodych i 30 % u ludzi starych.
W miarę zwiększania obciążenia podczas wysiłków SV zwiększa się dalej aż do osiągnięcia 40-50 % obciążenia max. Dalszemu zwiększeniu obciążenia nie towarzyszy już dalsze zwiększenie SV w stanie bezczynnym, po przerwaniu wysiłku, występuje gwałtowne zmniejszenie się HR, SV i Q.
Pojemność skurczowa serca powiększa się do 120-160 ml.
Zmiany czynności układu krążenia podczas treningów długotrwałych:
zapotrzebowanie mięśni na tlen i jego pochłanianie pozostaje takie samo
Q (pojemność minutowa serca) nie zmienia się
HR (częstość skurczu serca) zwiększa się stopniowo
SV (pojemność wyrzutowa serca) zmniejsza się
BP (ciśnienie tętnicze) zmniejsza się w ciągu godziny zwykle o 6-10 mmHg
Na zmiany czynności ukł. krwionośnego podczas wysiłków długotrwałych składają się : - termoregulacyjne zmiany rozmieszczenia krwi w organizmie
- zmniejszenie napięcia naczyń pojemnościowych nóg
zmiany właściwości mięśnia sercowego
4.2 Jakie zmiany zachodzą w budowie i funkcji układu krążenia pod wpływem długoletniego treningu?
Serce powiększa się proporcjonalnie do całej masy mięśniowej. Przerost fizjologiczny mięśnia sercowego jest wyrazem przystosowania się i warunkuje między innymi możliwość wykonywania długotrwałych wysiłków typu wytrzymałościowego.
Z przerostem mięśnia sercowego wiąże się proporcjonalne powiększenie pojemności skurczowej serca, a także większa pojemność minutowa serca (z 25 l/min do 35-40 l/min podczas prac), która świadczy o większych możliwościach osobników wytrenowanych w zaopatrywaniu pracujących tkanek w składniki odżywcze, w tlen a także sprawniejszym usuwaniu produktów przemian tkankowych.
Trening powoduje wyraźną obniżkę tętna, z 70-80/min do 60-70/min. Wolne tętno przy powiększeniu pojemności minutowej nie zmniejsza pojemności minutowej serca.
Zmiany czynności układu krążenia u osób wytrenowanych:
zapotrzebowanie mięśni na tlen i jego pochłanianie pozostaje takie samo
Q (pojemność minutowa serca) nie zmienia się lub rośnie podczas wysiłku
HR (częstość skurczu serca) zmniejsza się
SV (pojemność wyrzutowa serca) zwiększa się
- zwiększa się objętość, waga i masa serca w związku z treningiem wytrzymałościowym i siłowym
↑ kurczliwość i elastyczność m. sercowego, co powoduje ↑ pojemności skurczowej
↑ objętości minutowej, wiąże się ze ↑ VO2max. i szybszym usuwaniem metabolitów.
Bradykardia, które wyrazem jest ↓ HR. Również ciśnienie może ulec zmniejszeniu
↑ ilość krwi krążącej, ↑ czerwonych krwinek poprzez stymulację erytropoezy
↑ wysycenia krwi hemoglobiną
↑ ilości zasad buforowych zwłaszcza u sprinterów
↓ obwodowy opór naczyniowy, co spowodowane jest większą elastycznością naczyń.
4.3 Co to jest objętość minutowa serca i jak zmienia się w czasie pracy?
Q l/min = HR uderzeń/min x SV l/uderzenie
Q - objętość minutowa serca
HR - częstość Skórczów serca
SV - pojemność wyrzutowa serca
W spoczynku wynosi 4-5 l/min.
Podczas wysiłku fizycznego:
Rozpoczęci wysiłku fizycznego powoduje zwiększenie objętości minutowej serca (Q) , która następnie wolniej się zwiększa, aż do poziomu odpowiadającego intensywności fizycznej.
Podczas wysiłków o niewielkiej intensywności Q osiąga wartość odpowiadającą mocy wysiłku w ciągu 3-6 minut, podczas ciężkiej pracy okres adaptacji może trwać dłużej, do 7-8 minut.
Opóźnienie przystosowania Q do wzrostu zapotrzebowania na tlen z chwilą rozpoczęcia wysiłku fiz. jest przede wszystkim odpowiedzialne za powstanie deficytu tlenowego. Po upływie kilku minut od rozpoczęcia pracy Q stabilizuje się na poziomie odpowiadającym intensywności wysiłku i utrzymuje na tym poziomie, jeżeli wysiłek nie trwa długo.
Zwiększenie Q podczas wysiłku fiz. zwiększ dopływ tlenu do pracujących mięśni. Aby pochłanianie tlenu przez organizm podczas wysiłków fiz. wzrosło o 1 l/min, Q musi zwiększyć się o około 6 l/min.
4.4 Co to jest EKG?
ELEKTROKARDIOGRAFIA SPOCZYNKOWA = EKG
Teoretyczne i techniczne podstawy badania:
Elektrokardiogram jest zapisem zmian napięć elektrycznych powstających w mięśniu sercowym. Źródłem tej energii elektrycznej jest każda żyjąca komórka mięśnia sercowego. Napięcie elektryczne w pojedynczej komórce mięśnia sercowego związane jest ze zmianami szybkości przenikania przez jej błonę jonów sodu, potasu i wapnia. Te "mikroprądy" powstające w mięśniu sercowym są przewodzone przez tkanki na powierzchnię skóry, gdzie przy pomocy elektrod można je zarejestrować w postaci elektrokardiogramu.
Czemu służy badanie?
Badanie to umożliwia w sposób nieinwazyjny rejestrację czynności elektrycznej serca. Umożliwia rejestrację rytmu i przewodnictwa, ocenę pracy rozrusznika serca oraz nieprawidłowości w ukrwieniu mięśnia sercowego. Jest również pomocne w ocenie zmian w sercu towarzyszących innym chorobom niż choroby serca.
Wskazania:
|
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
Opis badania:
Badany układa się rozebrany do połowy (górna połowa ciała) w pozycji na wznak na kozetce. Na jego kończynach górnych i dolnych oraz klatce piersiowej umieszczane są elektrody. Elektrody smarowane są zwykle specjalnym żelem zmniejszającym opór elektryczny skóry. Elektrody umocowane są do ciała za pomocą gumowych pasków, klamer lub specjalnych przyssawek, a następnie łączone z elektrokardiografem za pomocą odpowiednio oznakowanych kabli. Podczas wykonywania zapisu EKG badany powinien leżeć nieruchomo, nie napinając mięśni.
|
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu z dołączonymi wykresami (zapisem czynności elektrycznej serca).
Badanie trwa zwykle kilka minut
Informacje ważne przed badaniem:
|
W czasie badania: |
|
4.5 Jak regulowane jest ciśnienie tętnicze krwi?
Dopływ krwi do zbiornika tętniczego kontrolowany jest przede wszystkim przez ośrodek sercowy, a odpływ przez ośrodek naczynioruchowy. Oba ośrodki działają równocześnie, współdziałając ze sobą odbierając stałą czuciową (=aferentną) impulsację z baroreceptorów.
Baroreceptory są czułe na rozciąganie ścian naczyń krwionośnych i przedsionków serca przez napływającą krew, czyli każdy wzrost ciśnienia będzie powodował ich podrażnienie i nasilenie impulsacji aferentnej. Prowadzi to do:
Pobudzenia:
+ ośrodka zwalniającego pracę serca (jądro nerwu błędnego w rdzeniu przedłużonym)
+ części depresyjnej ośrodka naczynioruchowego (rogi boczne kręgów piersiowych i lędźwiowych)
Hamowania:
- ośrodka przyspieszającego pracę serca (rogi boczne kręgów piersiowych Th1-5)
- części presyjnej ośrodka naczynioruchowego (rogi boczne kręgów piersiowych i lędźwiowych)
Ciśnienie tętnicze wzrasta proporcjonalnie do obciążenia wysiłkowego zarówno w pozycji leżącej jak i wyprostowanej. BP osiągaìpoziom odpowiadający intensywności wysiłku zwykle już po 1-3 min od chwili rozpoczęcia i utrzymuje się na tym poziomie, ulegając tylko niewielkim wahaniom.
Podczas ciężkich wysiłków fiz. skurczowe ciśnienie tętnicze (BPs) może wzrastać do ilości 220-250 mmHg., ciśnienie zaś rozkurczowe (BPd) 100-110 mmHg.
BPs(mmHg)=147+0,334*W+0,31*wiek