Udział potencjału energetycznego anaerobowego i aerobowego
w wysiłkach fizycznych
Wśród czynników wpływających na uzyskanie wysokiego wyniku sportowego podstawową rolę odgrywa wysoki potencjał energetyczny wyzwalany w procesach biochemicznych podczas skurczów mięśni.
Zużycie energii jest proporcjonalne do intensywności wykonywanych wysiłków, a rodzaj wykorzystywanego źródła energetycznego (aerobowe lub anaerobowe) zależy również od czasu trwania wysiłku, stopnia wytrenowania zawodnika i innych czynników.
W krótkotrwałych wysiłkach o dużej intensywności energia czerpana jest przede wszystkim z anaerobowych procesów metabolicznych. Ilość energii jaka może być uwalniana podczas takiego wysiłku, określona jest zasobami wysokoenergetycznych związków fosforowych i glikogenu w mięśniach.
Natomiast w wysiłkach długotrwałych o stosunkowo mniejszej intensywności, energia pochodzi głównie z procesów tlenowych.
Poszczególne procesy metaboliczne w różny sposób włączają się podczas pracy. Procesy beztlenowe są głównym źródłem energii na początku każdego wysiłku i podczas wysiłków o maksymalnej intensywności.
Reakcja rozkładu wysokoenergetycznego związku, jakim jest fosfagen, osiąga maksimum w czasie kilku sekund. Glikoliza rozwija się wolniej; maksymalną intensywność uzyskuje w 1-2 minucie wysiłku. Procesy tlenowe rozwijają się dopiero w 3-5 minucie pracy. Przemiany anaerobowe prowadzą m.in. do wyczerpania wysokoenergetycznych związków fosforowych oraz nagromadzenia kwasu mlekowego. Powoduje to podwyższone zużycie tlenu w okresie po zakończeniu pracy (w porównaniu ze zużyciem spoczynkowym). Ten nadmiar tlenu zużywanego po zakończeniu pracy nazywany jest długiem tlenowym. Jest on miarą udziału reakcji anaerobowych w dostarczaniu energii dla skurczu mięśniowego. Natomiast o intensywności i udziale procesów aerobowych w określonym wysiłku można sądzić na podstawie zużycia tlenu podczas pracy.
Ilość tlenu dostarczanego do tkanek podczas pracy mięśniowej uwarunkowana jest m.in. maksymalną wentylacją płuc, pojemnością minutową serca, stopniem utylizacji tlenu w tkankach, tj. ogólnie wysoką sprawnością układów krążenia i oddychania. Decyduje ona w znacznej mierze o stanie wydolności aerobowej organizmu i jest podstawą osiągania sukcesów sportowych w pływaniu.
Korelacja HR do poziomu LA we krwi
Intensywność |
Poziom LA [mmol/l] |
Wartość HR [ud./min/] |
I |
< 2 |
110-140 |
II |
> 2 |
140-160 |
III |
2,5-3 |
160-180 |
IV |
04-06 |
> 180 |
V |
06-12 |
> 180 |