RYNEK PRACY

1.Wśród osób w wieku produkcyjnym (mężczyźni 18-64/67, kobiety 18-59/67) wyróżniamy osoby:

- aktywne zawodowo (pracujące i bezrobotne)

- bierne zawodowo (renciści, emeryci)

2. W ostatnich latach zmieniła się struktura zatrudnienia:

- rośnie zatrudnienie w sektorze usług a spada w przemyśle i rolnictwie

- wśród zatrudnionych zwiększa się ilość kobiet

3. W krajach o gospodarce rynkowej przeobrażenia w strukturze zatrudnienia są czynnikiem 3 zjawisk:

- postępu technicznego ( zwiększa się zapotrzebowanie na pracowników wykwalifikowanych, a użycie maszyn redukuje zatrudnienie)

- zmiany sposobu życia, czyli wzrasta zamożność społeczeństwa i pojawia się zapotrzebowanie na usługi związane z wypoczynkiem i rozrywką

- zmiany w świadomości społecznych następuje zmiana modelu rodziny, emancypacja kobiet spowodowała wzrost udziału kobiet w zatrudnieniu.

4. Czynniki wpływające na zarobki:

a) rynkowe: podaż, popyt, kwalifikacje

b) pozarynkowe:

- zarobki pracowników wykonujących tę samą pracę w różnych częściach kraju różnią się, co sprawia, że pracownicy przemieszczają się

- prestiż społeczny jakim cieszą się niektóre zawody rekompensuje im niższe stawki; satysfakcja z wykonywanej pracy, atmosfera w pracy

5. Ustawodawstwo państwowe, czyli przepisy określające wynagrodzenia i zatrudnienia pracowników, które dotyczą:

- płacy minimalnej, jaką może wypłacać pracodawca

- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych

- dopuszczalnej liczby przepracowanych godzin w miesiącu

- zatrudnienia młodzieży

6. Związki zawodowe są stowarzyszeniami pracowników, które starają się reprezentować interesy swoich członków.

7. Prawo pracy – dziedzina prawa regulująca zasady obowiązujące na rynku pracy.

8. Stosunek pracy – jest to podstawowe pojęcie w prawie pracy, które cechuje:

- dobrowolność jego nawiązania

- odpowiedzialność zatrudnionego za staranne wywiązanie się z umowy o pracę.

- pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę i nie może być ono niższe od minimalnego ustalonego przez państwo.

9. Kodeks pracy: reguluje istotne kwestie wynikające ze stosunku pracy i określa zasady dotyczące:

- nawiązywania i rozwiązywania umów o pracę

- ustalenia wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających z umowy o pracę

- obowiązków pracownika i pracodawcy

- czasu pracy

- urlopów wypoczynkowych bezpłatnych i okolicznościowych

- ochrony pracy kobiet

- bezpieczeństwa i higieny pracy

- zatrudnienia młodocianych

10. Prawo pracy określa prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy.

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spół dzielnej umowy o pracę.

Pracodawcą jest każda jednostka organizacyjna, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Obowiązkiem każdego pracodawcy (z wyjątkiem firm zatrudniających mniej niż 5 osób i objętych układem zbiorowym) jest opracowanie regulaminu pracy.

Regulamin pracy jest podstawowym aktem prawa pracy o charakterze porządkowo-organizacyjnym u konkretnego pracodawcy, ustala m.in. organizację pracy, system i rozkład czasu pracy oraz termin, miejsce i czas wypłaty wynagrodzeń.

11. Obowiązki pracodawcy:

- poszanowanie godności i dóbr osobistych pracownika

- jednakowe traktowanie pracowników bez względu na płeć, wiek, rasę, narodowość, przekonania, zwłaszcza polityczne i religijne

- zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

- ułatwienie podnoszenia kwalifikacji pracownikom

- w wypadku wygaśnięcia lub rozwiązania umowy o pracę, wydanie świadectwa pracy zawierającego informacje dotyczącą okresu, rodzaju pracy zajmowanego stanowiska.

12. Obowiązki pracownika:

- sumienne i staranne wykonywanie pracy oraz stosowanie się do poleceń przełożonych

- przestrzeganie ustalonego w zakładzie czasu pracy oraz regulaminu

- przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych

- dbanie o dobro zakładu, ochrona jego mienia

- zachowanie w tajemnicy informacji, które mogłyby narazić pracodawcę na szkodę

13. Prawa pracownika obejmują:

- prawo do terminowego otrzymywania wynagrodzenia

- równe traktowanie kobiet i mężczyzn

- prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze uzależnionym od stażu pracy

- tworzenie organizacji powołanych w celu ochrony praw pracowniczych (związków zawodowych) i przynależności do nich

- prawo do świadczeń socjalnych i do ubezpieczenia emerytalnego, zdrowotnego.

14. URLOP- wypoczynkowy: wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi :

- 20 dni , jeżeli pracownik zatrudniony jest mniej niż 10 lat

- 26 dni jeżeli pracownik zatrudniony jest co najmniej 10 lat

-pracownikowi przysługuje prawo do corocznego nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego zwanego urlopem

-pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu

-pracownik podejmujący pracę po raz 1. w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.

UMOWY O PRACĘ :
1. UMOWA O DZIEŁO-umowa cywilno prawna określona Kodem Cywilnym . Zakres tej umowy określa, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła a zamawiający do zapłaty, wynagrodzenia.
Umowa o dzieło jest umową:

-zobowiązującą

–odpłatną

–wzajemną

–konsensualną

Wysokość wynagrodzenia - powinna być określona w umowie .

Prawnicy „zlecenie” nazywają „umową starannego działania’’ a „dzieło’’ „umową rezultaty”. Celem tej umowy jest osiągnięcie określonego w jej treści rezultatu podczas, gdy celem zlecenia jest samo działanie (praca), które nie musi doprowadzać do osiągnięcia określonego rezultatu. Rozliczenie-w przypadku wykonywania dzieła przez os. nieposiadającą działalności gosp. na rzecz zleceniodawcy, który ją ma, płatnikiem staje się zamawiający i to on odprowadza podatek.
2. UMOWA NA OKRES PROBNY - to umowa terminowa, mająca na celu zapoznanie się z możliwościami jakie daje zatrudnienie określonej os. na danym stanowisku pracy. Umowa ta powinna być zawarta w formie pisemnej z wyraźnym wskazaniem jej rodzaju. Należy w niej określić m.in. rodzaj pracy, miejsce jej wykonania, termin rozpoczęcia, przysługujące pracownikowi wynagrodzenia. Minimalny czas trwania okresu próby nie został zdefiniowany w KP. Ale przyjmuje się, że musi być on dłuższy niż krótszy okres wypowiedzenia zawartej umowy, wynoszący 3 dni. Umowa tego typu nie może być zawarta dłużej niż 3 m-ce.

3. UMOWA W CELU PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO-pracodawca może zatrudnić pracownika młodocianego w celu przygotowania do zawodu. Zawiera z takim pracownikiem umowę o pracę na czas nieokreślony. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności:

- rodzaj przygotowania zawodowego(nauka zawodu lub przyuczenie do wyk. określonej pracy)

- czas i miejsce odbywania przygotowania zawodowego

- sposób dokształcania teoretycznego

- wysokość wynagrodzenia

Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko, gdy nastąpi:

- niewypełnianie się obowiązków wynikających z umowy o pracę

- ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy

- stwierdzenie nieprzydatności młodocianego do pracy w zakresie, której odbywa przygotowanie zawodowe.

4. UMOWA NA CZAS NIEOKREŚLONY :

a) umowa zawiera: • rodzaj pracy• miejsce wykonywanej pracy• wynagrodzenie za pracę • wymiar czasu pracy• termin rozpoczęcia pracy

b) umowę zawiera się na piśmie.

c) Trzy sposoby rozwiązania umowy na czas nieokreślony:

- za porozumieniem stron

- za wypowiedzeniem

- może być wypowiedziana przez pracownika lub pracodawcę.

Okresy wypowiedzenia są uzależnione od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynoszą:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy

- miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy

- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
4. UMOWA NA CZAS OKREŚLONY - przy ustalaniu tej umowy pracodawca i pracownik ustalają okres na jaki będzie ona zawarta. W chwili zatrudnienia pracownik wie, na jaki maksymalnie długi okres zostaje przyjęty do pracy.
Umowa o pracę wygasa z upływem terminu na jaki została zawarta.
Warunki rozwiązania umowy o pracę na czas określony:

- umowa zawarta jest na czas zamknięty dłuższy niż 6 miesięcy
- możliwość rozwiązania umowy za 2 tygodniowym wypowiedzeniem strony przewidziały przy jej zawarciu.
Nie można wypowiedzieć umowy na czas określony gdy:

- zawarta jest ona na czas krótszy niż 6 miesięcy

- zawarta jest na okres zamknięty dłuższy niż 6 miesięcy, jednak nie zawiera klauzuli zezwalającej na rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem, przewidzianej w art. 36 Kodeksu Pracy

5. UMOWA NA ZASTĘPSTWO-jest to odmiana umowy na czas określony. Pracodawca ma prawo zatrudnić na stanowisko nieobecnego pracownika z powodów usprawiedliwionych innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony-zwaną umową o pracę na czas zastępstwa.
Urlop wypoczynkowy- wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:
-20 dni, jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat

-26 dni, jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Ochrona kobiet w ciąży : umowa na zastępstwo nie chroni pracownicy w ciąży przed rozwiązaniem stosunku pracy.