6. Opisz funkcję i rolę organizacji pozarządowych w stosunkach międzynarodowych.
Organizacje pozarządowe pełnią różne funkcje i odgrywają rożne role w stosunkach międzynarodowych. Działają jako orędownicy konkretnych sposobów postępowania i oferują alternatywne metody uczestnictwa w polityce( tak jak to zrobiła Amnesty International w swojej kampanii pisania listów w imieniu ofiar naruszania praw człowieka). Mobilizują publiczność masową, tak jak to zrobił Greenpeace w kampanii na rzecz ratowania wielorybów, a także zmuszając do znakowania „zielonych” produktów w Europie i Kanadze. Zapewniają pomoc ofiarom katastrof czy uchodźcom, tak jak Lekarze Bez Granic, Światowa Rada Katolicka i OXFAM zrobiły to w Somalii, Jugosławii czy Rwandzie. Są też głównymi obserwatorami przestrzegania praw człowieka i przepisów dotyczących ochrony środowiska, a także ostrzegają przed możliwością ich naruszenia (Human Rights Watch).
Funkcje organizacji pozarządowych w stosunkach międzynarodowych w dużej mierze zależą od profilu działalności organizacji. W jednych organizacjach dominuje czynnik kształtowania opinii publicznej, inne są nastawione na ułatwianie kontaktów pomiędzy określonymi grupami społecznymi i profesjami. Niektóre organizacje są potężnymi siłami nacisku na rządy poszczególnych państw, jeszcze inne –wspierają działalność rządów lub rządowych organizacji międzynarodowych w określonych dziedzinach lub torują drogę nowym pionierskim ideom i poglądom. Działalność organizacji pozarządowych stanowi często nieoficjalną stronę stosunków międzypaństwowych, przy czym ta rola wykazuje tendencje wzrostu.
Organizacje pozarządowe są to też także główni aktorzy mobilizujący jednostki do działania na najniższym szczeblu. Poprzez upublicznianie konkretnych niedociągnięć (np. Protokołu Montrealskiego ONZ z 1987 roku za brak ostrzejszych przepisów), organizacje pozarządowe wymuszają dyskusje zarówno w granicach konkretnych państw jak i na forum międzynarodowym.
Wpływ organizacji międzynarodowych był bardzo silnie odczuwalny na konferencji OZN dotyczącej problemów środowiska i rozwoju, która odbyła się w Rio de Janeiro w 1992 roku. Organizacje pozarządowe odegrały kluczową rolę zarówno w konferencjach przygotowawczych, jak i samej konferencji, wpływając na poszerzenie kręgu reprezentowanych na niej środowisk oraz jej otwartość (i przejrzystość). Wyrazem tego sukcesu była Agenda 21, oficjalny dokument przyjęty na tej konferencji, który uznał jedyne w swoim rodzaju możliwości takich organizacji i rekomendował ich udział we wszystkich etapach: począwszy od formułowania zasad realizowanej polityki, przez etap podejmowania decyzji i wprowadzania ich w życie.
Organizacje pozarządowe odgrywają niepowtarzalne role także na poziomie narodowym. W kilki nietypowych przypadkach zajmują one miejsce państwa bądź wykonują zadania, których niekompetentny lub skorumpowany rząd nie wykonuje, bądź zastępują państwo w ogóle.(działalność Bractwa Muzułmańskiego)
Coraz częściej organizacje pozarządowe dzięki swoim kontaktom z innymi organizacjami tego typu tworzą regionalne i globalne sieci jak np. Kobieca Organizacja Środowiska i Rozwoju, która zrzesza 283 organizacje członkowskie z całego świata.
Należy też zaznaczyć iż organizacje pozarządowe mogą powstawać dla celów przestępczych np. mafia, międzynarodowe kartele handlarzy narkotyków czy nawet Al-Kaida. Cechę wspólną tych organizacji stanowią luźne siatki działające ponad granicami państw, handlujące nielegalnymi usługami i towarami na skalę międzynarodową. Przywództwo w nich jest rozproszone a cele ciągle się zmieniają, tak więc ich działania są wyjątkowo trudne do powstrzymania. Al-Kaidę również można ująć jako taki typ organizacji: rozproszonej, zdecentralizowanej, składającej się z jednostek całkowicie oddanej sprawie, które podejmują działania niezależne od władzy centralnej.
Rolę organizacji międzynarodowych zwiększa fakt, że są politycznie niezależne od państw i mogą ustalać i wprowadzać własną politykę międzynarodową szybko i bezpośrednio. Mogą wpływać na politykę państw przez inicjowanie formalnych działań, wywieranie nacisku na władze w celu nakładania sankcji, prowadzenie niezależnych śledztw. Stąd też wynika wzrastająca rola organizacji pozarządowych jako aktora na arenie międzynarodowej.
Jednak należy wspomnieć że wpływ organizacji pozarządowych jest ograniczony kilkoma czynnikami m.in. różnorodnością i liczebnością organizacji, działalność na rzecz krzyżujących się celów, brak jednego programu, istnienie skrajnych stanowisk, niewystarczające fundusze, rywalizacja o stronników i pieniądze. Dodatkowo zagrożenie dla legitymizacji organizacji może stanowić brak odpowiedzialności i przejrzystości z ich strony.
Wśród prób usystematyzowania funkcji spełnianych przez pozarządowe organizacje wymienia się cztery kierunki oddziaływania tych organizacji na stosunki międzynarodowe i politykę poszczególnych państw: a)działalność na rzecz promocji i ochrony praw człowieka b)wpływ na rozwój prawa międzynarodowego c)wpływ na rozwój współpracy naukowej d)działalność na rzecz pokoju. W rzeczywistości często oddziaływanie to przybiera różne formy i wykracza daleko poza wymienione kierunki.