Marszalska

Średniowiecze określa się mianem: posępnej i groźnej epoki, pełne kontrastów okrucieństwa i namiętności. Obraz skrajnie różny od poglądów XIX wiecznych romantyków, którzy uważali że był to czas wielu barw, różnorodności i blasku. Dzieję się tak dlatego że nasz zmysł postrzegania przeszłości skupia się na wizualizacji w wyrazach sztuki jak, malarstwo i rzeźba. Dlatego dostrzegamy głównie jego piękno. Dopiero jeśli sięgniemy do źródeł pisanych możemy zauważyć jak bardzo forma pisana różni się od naszych wyobrażeń. Niestety po za przykładami sztuki sakralnej, zachowało się bardzo niewiele elementów świeckich. W każdym zamówieniu na dzieło sztuki krył się jakiś cel praktyczny, nie myślano wtedy o ty co pozostanie za 100 czy 200 lat. Kultura francusko-burgundzka chciała swoim przepychem zepchnąć na dalszy tor piękno. Panuje horror vacui czyli dążenie do zmiany z czystej formy piękna sztuki do przesadnych ornamentów, ozdób zagłuszających treść dzieła. Przeładowanie widać szczególnie w modzie późnego średniowiecza- nadmiar tkanin, kolorów, klejnotów. Jednak pełne przepychu uroczystości dworskie były także wyrazem kultury objawiającą się najwyższą radością życia i poczuciem wspólnoty. Prawdopodobnie takie życie pełne przepychu było wyrazem bardzo pesymistycznego wieku XV, pełnego zła, chorób, wojen, czarownic. Bardzo charakterystyczna stała się sztuka nagrobkowa. Żaden realistyczny efekt nie był zbyt przesadzony.

Prekursorami i „profesorami” średniowiecznej formy byli bracia van Eyck, Roger Van der Weyden oraz Memling pod rękę z rzeźbiarzem Sluterem tworzyli widzialny nam współczesnym obraz epoki.

Wrażliwość estetyczna

Człowiek XV wieku nie doceniał jeszcze estetyki i piękna dzieł swojej epoki. Chodziło mu głównie o kontakt z wyższym dobrem, z Bogiem. Piękno sprowadzano do kategorii: proporcji, blasku i doskonałości. Według Tomasza z Akwinu piękno musiało spełnić 3 warunki: pełnia rzeczy tworząca doskonałość ( to co ma braki jest od razu brzydkie); właściwa proporcja czyli harmonia rzeczy i blask, przez który przedmioty błyszczą stając się piękne. Według relacji Dionizego, piękno jest elementem boskim stającym naprzeciwko brzydocie grzechu. W swoich dziełach nie wspomina wiele o estetyce, jednak uważał że doskonałym wyrazem piękna jest muzyka organowa. Choć i ta niosła według niego próżne zadowolenie prowadzące do grzechu…

Odwołując się do kryterium blasku w wyrazie piękna, szczególnie zauważamy to w malarskie i wspomnianej wcześniej modzie pełnej przepychu. Prawdopodobnie dla tego właśnie szaty pozłacano i zdobiono kamieniami, aby te jeszcze bardziej błyszczały i stawały się po prostu piękne. Zupełnie nowego znaczenia nabiera symbolika barw. Jednak inaczej postrzegano barwy noszone podczas uroczystości a inaczej w życiu codziennym.

Obraz i słowo

XV wieczna literatura francuska domaga się nowych bodźców, jednak wciąż tkwi w przestarzałej tezie. Wyczerpanie tematu sprawia że powstają tylko nowe wariacje oklepanego już tematu. Wciąż bano się zmian w rytmie, dźwięku, obrazie.. Literatura wciąż opiera się na tej samej symbolice, na utartych alegoriach i dogłębnemu wypracowania szczegółów każdej tematyki. Zakładało opracowanie wszystkich możliwych wątków z tego samego fragmentu testu. Literatura pełna jest przerysowanych i dokładnych dialogów, które miały za zadanie oddać ulotność chwili i dziejów jednak ostatecznie sprawiają wrażenie monotonnych i rozpraszających uwagę od głównego wątku.

Jeśli chodzi o poezję sprawa ma się zupełnie na odwrót w zobrazowaniu głównego przedmiotu autor ma wolną rękę, nawet sięga po nowe środki. Dlatego uważano że poeta musi być większy duchem od malarza który jest ograniczony przez płótno i jego wypełnienie.

W XV wiecznej sztuce literatura nie zawsze ustępowała malarstwu czy rzeźbie. Doskonałym przykładem jest np.: szyderstwo.

Jak się okazuje sztuka malarska i piśmiennicza tego okresu doskonale się uzupełniają. I choć daleko im do formy znanej jako renesansowej, stanowią doskonały obraz dziejów, np.: obraz przedstawiający żebraka, pokazuje tylko jego cechy zewnętrzne, natomiast słowo pisane dodaje do ogólnego odczucia emocje, przedstawia sytuację, poniża, wyśmiewa lub wspiera danego człowieka…