Teoria wychowania w obrębie nauk pedagogicznych

1. Początek pedagogiki

• Nauki społeczne wywodzą się z filozofii, która w centrum zainteresowania stawiała człowieka:

• Określenie jego istoty (kim jest człowiek)

• Sens istnienia człowieka

• Uwarunkowania funkcjonowania człowieka w otaczającej go rzeczywistości

• W XVIII wieku z filozofii wyłoniła się pedagogika (już w XVI wieku powstawały pierwsze opracowania dotyczące wychowania)

1. Kryteria, na mocy których można wyodrębnić subdyscypliny pedagogiczne:

1. Kryterium uwzględniające celową działalność wychowawczą – wychowanie w tym kontekście traktuje się jako intencjonalną działalność wychowawcy zorientowaną na wychowanka, a więc kształtowanie określonych cech i właściwości osobowości – cele wychowania.

• Teoria wychowania wraz ze szczegółowymi teoriami wychowania (np. moralne, estetyczne, zdrowotne, religijne, patriotyczne, seksualne, etc.)

• Dydaktyka (teoria nauczania) – proces nauczania – uczenia się; wypracowywanie podstaw dla realizacji celów nauczania – uczenia się w ramach określonego procesu, np.:

• Dydaktyki szczegółowe (dydaktyki przedmiotowe) np. j.polskiego, historii, matematyki

• Dydaktyka szkoły wyższej

• Dydaktyka naukowa

1. Kryterium metodologiczne – odnosi się do procesu poznania naukowego, a więc sposobów gromadzenia informacji w obrębie przedmiotu zainteresowania (określonej dyscypliny naukowej)

• Pedagogika ogólna – zajmująca się wszelkimi uwarunkowaniami szeroko rozumianego wychowania

• Pedagogika społeczna – zajmująca się środowiskowym kontekstem wychowania, bada wpływ środowiska na wychowanie

1. Kryterium Instytucjonalne – dotyczy konkretnej działalności wychowawczej specyficznej dla określonej instytucji, np.:

• Pedagogika przedszkolna

• Pedagogika szkolna

• Pedagogika szkoły wyższej

• Pedagogika wojskowa

1. Kryterium rozwojowe – dotyczy etapów rozwoju psychofizycznego człowieka

• Pedagogika okresu żłobkowego (do 3 r.ż.)

• Pedagogika okresu wczesnoszkolnego

• Pedagogika dzieci i młodzieży

• Andragogika

• Gerontopedagogika

1. Kryterium uwzględniające rodzaj działalności jednostkowej i grupowej

• Pedagogika pracy

• Pedagogika czasu wolnego

• Pedagogika sportu

• Pedagogika rekreacji

• Pedagogika obronna

1. Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych – dotyczy odbiegania od norm, upośledzeń i uszkodzeń

• Pedagogika specjalna

• Dewiacja

• Resocjalizacja - zajmuje się korygowaniem zachowań i ponownym przystosowaniem osoby do życia w społeczeństwie

• Pedagogika penitencjarna - system działania w zakładach karnych

• Pedagogika postpenitencjarna - zajmuje się osobami opuszczającymi zakład karny

• Defekty rozwojowe

• Pedagogika rewalidacyjna

• Oligofrenopedagogika - zajmuje się osobami upośledzonymi umysłowo

• Surdopedagogika - zajmuje się osobami głuchymi i niedosłyszącymi

• Tyflopedagogika - zajmuje sie osobami ślepymi i niedowidzącymi

1. Kryterium problemowe – dotyczy zjawisk, uwarunkowań aktualnie dynamizujących wychowanie

• Pedeutologia – nauka o nauczaniu

• Deontologia pedagogiczna – nauka o obowiązkach i powinnościach nauczyciela i pedagoga

• Polityka oświatowa