TKANKA - zespół kom o zbliżonej charakterystyce strukturalnej i funkcjonalnej, z reguły pochodzących z 1 listka zarodkowego.

TKANKA NABŁONKOWA z kom ściśle przylegających do siebie, spoczywających na błonie podstawnej i wytw niewielką ilość subst międzykom. Tkanki nabłonkowe pochodzą ze wszystkich listków zarodkowych: nabłonek jednowarstwowy walcowaty – endoderma, nabłonek przejściowy – mezoderma, Naskórek (nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący) – ektoderma

funkcje : pokrywowo-ochronna – ochrona głębiej położonych tkanek przed uszkodzeniem mechanicznym, chemicznym, lub termicznym, np. nabłonek wielowarstwowy płaski

resorpcyjna – wchłanianie różnych substancji, np. nabłonek jednowarstwowy , wydzielnicza – produkcja i wydzielanie różnych substancji – nabłonki gruczołowe, barierowa – reguluje transport substancji pomiędzy przestrzeniami oddzielonymi nabłonkiem np. nabłonek jelita, naczyń krwionośnych zmysłowa – odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego np. kubki smakowe

błona podstawna Nabłonki występują na podłożu tk łącznej właściwej z którą łączą się za pośrednictwem błony podstawnej ( blaszki postawnej) będącej zorganizowaną formą substancji międzykomórkowej wytwarzanej przez komórki nabłonka

Poprzez błonę podstawną nabł łączy się z podłożem mechanicznie, transportuje subst odżywcze i metabolity oraz zachowuje kształt i Błona podstawna składa się z 3 warstw: blaszki jasnej – zawierającej lamininę, nidogen łączący lamininę z kolagenem IV, białko BM-40, fibulinę, perkelan i agryny blaszki ciemnej – składającej się głównie z kolagenu IV, wśród którego obecne są włókniste cząsteczki kolagenu typu VII zwane włókienkami kotwiczącymi

warstwy włókienek( włóknisto-siatkowatej) zbudowanej głównie z włókien retikulinowych

połączenia międzykomórkowe - są stałym elementem występującym na bocznych powierzchniach komórek

3 typy połączeń: zamykające – mające na celu uszczelnienie przestrzeni międzykomórkowych

zwierające – mające na celu mechaniczne powiązanie ze sobą sąsiadujących komórek

jonowo-metaboliczne – ułatwiające przekazywanie jonów i substancji niskocząsteczkowych pomiędzy komórkami

twory powierzchniowe Na wolnej powierzchni komórek nabłonka występują wyspecjalizowane twory umożliwiające spełnianie funkcji charakterystycznych dla danego rodzaju nabłonka

GLIKOKALIS- występuje jako warstwa na powierzchni wszystkich komórek. Składa się z oligosacharydów związanych z białkami i lipidami błony komórkowej. Zjonizowane grupy karboksylowe i siarczano wielocukrów nadają pow kom ujemny ład elektryczny

MIKROKOSMKI- są wypustkami cytoplazmatycznymi pełniącymi funkcję wchłaniania i wydzielania. Pojedynczy mikrokosmek otacza błona komórkowa, jego rdzeń jest utworzony z pęczka ok. 30 równoległych wobec siebie i ułożonych wzdłuż osi kosmku filamentów aktynowych oraz kompleksów miozyny I kalmoduliny, wiążących filamenty aktynowe z błoną komórkową i białek waliny i fimbryny łączących filamenty aktynowe między sobą.

RĄBEK LUB BRZEŻEK- są to równe, sztywno ułożone gęsto obok siebie mikrokosmki, znacznie zwiększające powierzchnię wymiany metabolicznej, np. rąbek prążkowany na pow enterocytów czy brzeżek szczoteczk w nabł kanal proksymalnych nerek.

NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY – KLASYFIKACJA MORFOLOGICZNA

nabłonek jednowarstwowy płaski (D),nabłonek jednowarstwowy sześcienny (G)nabłonek jednowarstwowy walcowaty (A)

nabłonek wielorzędowy (wieloszeregowy) (F), ....nabłonek przejściowy..... (E)

NABŁONKI WIELOWARSTWOWE: nabłonek wielowarstwowy płaski (C), rogowaciejący i nierogowaciejący

nabłonek wielowarstwowy sześcienny, nabłonek wielowarstwowy walcowaty ....nabłonek przejściowy....(E)

NABŁONEK GRUCZOŁOWY – SPOSOBY I DROGI WYDZIELANIA: merokrynowe – gruczoły endokrynowe, ślinianki, potowe, apokrynowe – gruczoł mlekowy, potowy wonny, holokrynowe – gruczoł łojowy

DROGI WYDZIELANIA: zewnętrzne( egzokrynowe) – ślinianka, trzustka, wątroba , wewnętrzne( endokrynowe) – przysadka, tarczyca, nadnercza, parakrynowe( do płynu tkankowego) – wyspy Langerhansa w trzustce , autokrynowe – komórki nerwowe, granulocyty, makrofagi itp.

TKANKA ŁĄCZNA - zbudowana komórek i istoty międzykomórkowej, na którą składają się włókna i substancja podstawowa( macierz ). Tkanka łączna powstaje z mezenchymy, która wywodzi się z mezodermy

Komórki: właściwe: fibroblasty, makrofagi( w tym histiocyty), mastocyty, plazmocyty, tłuszczowe( żółte i brunatne), barwnikowe, niezróżnicowane, komórki napływowe: granulocyty, limfocyty, monocyty

Włókna: kolagenowe, sprężyste, retikulinowe, fibronektyna, oksytalanowe, elauninowe

Istota podstawowa: proteoglikany, glikozoaminoglikany

funkcje: tworzy zrąb (stroma) narządów (np. tkanka łączna siateczkowata) , stanowi szkielet organizmu( np. chrzęści i kości)

stanowi ochronę mechaniczną dla narządów( np. torebki łącznotkankowe), magazyn substancji zapasowych( np. tk łączn tł zbita)

udział w transp subst odżywczych i prod metabolizmu, udział w obronie organizmu przed obcymi zw chem i obcymi organizmami

bierze udział w termoregulacji – tkanka tłuszczowa brunatna w 1szych miesiącach życia

Fibroblasty są najmniejszymi komórkami tkanki łącznej właściwej. Syntezują i wydzielają prekursory włókien oraz GAG. Najczęściej przyjmują kształt wrzecionowaty lub gwiaździsty. Posiadają okrągłe lub owalne jądro z wyraźnie zaznaczonym jąderkiem. W cytoplazmie obficie występuje szorstka siateczka śródplazmatyczna. Wydzielają między innymi kolagenazę i stromelizynę. Dobrze rozwinięty cytoszkielet umożliwia komórkom poruszanie się w istocie międzykomórkowej

Fibrocyty – dojrzała, mniej aktywna forma fibroblastów. Komórki mniejsze z jądrami o upakowanej, zbitej chromatynie

Miofibroblasty – komórki rozgałęzione o dużej zaw kurczliwych kompl aktynowo-miozynowych, posiadają właściwości kurczliwe

włókna kolagenowe- (klejodajne) zbudowane są z fibrylarnego białka kolagenu. Kolagen jest najczęściej występującym białkiem organizmu człowieka (ok. 25% białek)

włókna sprężyste mają średnicę 0,2-1,0µm i zbudowane są z glikoproteiny – elastyny – i zatopionych w niej włókienek mikrofibryliny. Włókna sprężyste wytwarzają liczne rozgałęzienia i są rozciągliwe nawet do 150% pierwotnej długości. W aparacie Golgiego powstaje prekursor włókna tropoelastyna, która jest wydzielana poza komórkę. W przestrzeni pozakomórkowej cząsteczki tropoelastyny tworzą liczne wiązania krzyżowe tworząc elastynę.

pozostałe włókna: Włókna siateczkowate – (retikulinowe, kratkowe, srebrochłonne, argentofilne) zbudowane są z tropokolagenu w którego skład wchodzi głównie kolagen typu III; tworzą one włókienka o grubości od 0,5 do 2µm i wchodzą w skład zrębu narządów

Włókna oksytalanowe – odmiana włókien mających zdol rozciąg się, są oporne na działanie hydrolaz, występują np. w ścięgnach i miazdze zrębu Włókna elauninowe –młoda forma włókien sprężystych, występują np. w gruczołach potowych.

Przykłady proteoglikanów: agrekan, betaglikan, perlekan, agryna, serglicyna itp.

TKANKA ŁĄCZNA – KLASYFIKACJA (!!!)

Tkanki łączne właściwe: tk łącz mezenchematyczna (galaretowata, niedojrzała), tk łącz galaretowata dojrzała

tkłączna siateczkowata, tk łączna włóknista : ( tk łącz włóknista wiotka, tk łącz włóknista zbita o układzie regularnym, tk łącz włóknista zbita o układzie nieregularnym)

tkanka łączna tłuszczowa: tkanka łączna tłuszczowa zółta, tkanka łączna tłuszczowa brunatna

Tkanki łączne oporowe : tkanka chrzęstna (chrząstka): chrząstka szklista, chrząstka sprężysta, chrząstka włóknista

tkanka kostna(kość): kości zbite, kości gąbczaste

TKANKA MIĘŚNIOWA: zespołem wydłużających się komórek otoczonych błoną podstawną, charakteryzujących się kurczliwością i pobudliwością na bodźce nerwowe, hormonalne, mechaniczne. Jest pochodzenia mezenchymatycznego

Tk mięśniową gładką, Tk mięśniową poprzecznie prążkowaną szkieletową , Tk mięśniową poprzecznie prążkowaną serca

BIAŁKA BIORĄCE UDZIAŁ W SKURCZU : AKTYNA- jest białkiem globularnym( aktyna G), polimeryzując tworzy łańcuch polipeptydowy aktyny fibrylarnej(aktyna F). Dwa łańcuchy polipeptydowe okręcone dookoła siebie tworzą mikrofilament cienki, o średnicy ok. 5nm. Każda cząsteczka aktyny G ma miejsce wiążące aktynę

TROPOMIOZYNA- jest białkiem fibrylarnym, tworz helisę o długości ok. 40 nm i średnicy 2nm, jest opleciona wzdłuż aktyny F

TROPONINA- jest kompleksem białek globularnych związanych z troponiną i miofilamentami cienkimi. Kompleks składa się z trzech jednostek: C- wiążącej jony wapniowe, I- hamującej wiązanie aktyna-miozyna, T- wiążącej z tropomiozyną

MIOZYNA II- jest białkiem którego makrocząsteczka ma długość ok. 200nm i średnicę ok. 3nm. Składa się z dwóch łańcuchów ciężkich, które tworzą helisę i dwóch łańcuchów lekkich mających charakter globularny, będących kofaktorem ATP-azy. Makrocząsteczki miozyny II w mięśniach szkieletowych i mięśniu sercowym układają się w regularne pęczki tworząc mikrofilamenty grube, o średnicy ok. 15nm. W innych komórkach mięśniowych i pozamięśniowych mikrofilamenty grube mogą występować przejściowo lub na stałe, są jednak mniejsze

M POPRZECZNIE PRĄŻKOWANY – budowa składa się z zespołu linii komórkowych zwaych również włóknami, długość do kilkudziesięciu centymetrów i średnicy od 10 do 100µm. Włókno mięśniowe jest polikariocytarne (ok. 75jąder/mm) jądra ułożone są na obwodzie pod sarkolemmą a całość otoczona jest blaszką podstawną grubości 30nm.

Czynność tych komórek jest zależna od woli(CUN) z nielicznymi wyjątkami, jak np. m. ucha środkowego, kulszowo-jamisty, opuszkowo-gąbczasty, niektóre komórki mięśni oddechowych i przełyku

M POPRZ PRĄŻKOWANY SERCA – budowa -z kom roboczy( kardiomiocytów) mających śr ok. 12µm i długość do 200µm. Komórki te posiadają 1 lub 2 jądra ułożone centralnie. Kardiomiocyty, łączące się ze wstawkami, ułożone są w szeregi.

GŁADKA: z miocytów kształtu wrzecionowatego o średnicy 5-10µm w naczyniach krwionośnych, do 500µm w ciężarnej macicy

wydłużone, pałeczkowate jądro- centralne części komórki, Miofilamenty cienkie zakotwiczone są do błony kom w obrębie płytek gęstych (alfa-aktynina), a w cytoplazmie w miejscu ich skrzyżowania powstają ciałka gęste

W sarkolemmie występują liczne dołeczki zwane kaweolami(caveolae) oraz płytki zwane tratwami

TKANKA NERWOWA : składa się z komórek nerwowych wykazujących cechy pobudliwości i przewodnictwa, ich wypustek z wyspecjalizowanymi zakończeniami (synapsami) oraz komórek glejowych.

Tkanka nerwowa pochodzi z neuroektodermy. Stanowi ona wyspecjalizowaną część zewnętrznego listka zarodkowego(ektodermy) pokrywającego grzbietową powierzchnię zarodka. W procesie rozwoju neuroektoderma wytwarza kolejno blaszkę, rynienkę i cewę nerwową oraz dogłowowo pierwotne a następnie wtórne pęcherzyki mózgowe.

Składniki utkania O.U.N stanowią produkt rozmnażania, różnicowania i dojrzewania autochtonicznych komórek cewy nerwowej oraz napływających do niej elementów łącznotkankowych

Obwodowy układ nerwowy powstaje z komórek neuroektodermalnych opuszczających cewę nerwową

KOMÓRKA NERWOWA – składa się z ciała komórkowego (perykariony) oraz wypustek – często licznych dendrytów (wypustek protoplazmatycznych) i zawsze pojedynczego neurytu( aksonu)

Tigroid (ciałka Nissla) – zasadochłonne grudki, niteczki lub ziarenka wypełniające perykarion i dendryty w pobliżu ciała komórkowego, są to fragmenty szorstkiej siateczki śródplazmatycznej oraz wolne rybosomy

Neurofibryle – srebrochłonne włókienka występujące w perykarionie pod postacią sieci oraz w obu rodzajach wypustek w formie podłużnych wiązek, są to mikrotubule (neurotubule) i filamenty pośrednie (neurofilamenty)

włókna w obwodowym ukł nerw: bezosłonkowe – włókna węchowe, jednoosłonkowe – osłonka Schwanna, neurolemma – włókna bezrdzeniowe, włókna bezmielinowe, dwuosłonkowe – osł mielin powstała z komórek Shwanna – włókna rdzeniowe

NARZĄD- Jednostka stanowiąca całość anatomiczną i funkcjonalną, zbudowany jest zwykle z tkanki zasadniczej wykonującej czynność właściwą narządów i tkanek pomocniczych, zespalających narząd w całości; do każdego narządu wnikają naczynia i nerwy

UKŁAD - Zespół narządów lub tkanek o podobnej strukturze, spełniających określoną funkcję fizjologiczną

ukł kostny, ukł mięśniwy, ukł pokarmowy, ukł krążenia, ukł limfatyczny, ukł oddechowy, ukł moczowo-płciowy

ukł dokrewny, ukł nerwowy, ukł powłok ciała

ORGANIZM - ustrój, każda istota żywa, jedno lub wielokomórkowa, charakteryzująca się przemianą materii, pobudliwością, wzrostem i rozmnażaniem, stanowiąca samoistną jednostkę należącą do określonego cyklu ewolucyjnego.

KOMÓRKA: stanowi najmniejszą zorganizowaną jednostkę materii żywej, zdolna do niezależnego istnienia w nieożywionej materii stanowiącej jej środowisko i może wymieniać z nim substancje, w razie potrzeby syntetyzuje nowe składniki ze związków pochodzących z otoczenia „Komórka jest najmniejszą jednostką zdolną do samodzielnego życia”

BŁONY KOMÓRKI składają się: błona komórkowa stanowiąca ok. 2-5%, która otacza komórkę oddzielając ją od środowiska zewnętrznego oraz błony wewnątrzkomórkowe stanowiące 95-98%,

GŁADKA SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA - obficie w komórkach wysoko wyspecjalizowanych np. mięśniowych, hepatocytach itp. Zbudowana jest z błony biologicznej zawierającej liczne białka receptorowe, kanałowe i enzymatyczne

Czynność: metabolizm tłuszczów, detoksykacja szkodliwych metabolitów oraz ksenobiotyków, gromadz i magazynowanie Ca

Informator II łączy się receptorami rianodynowymi, co prowadzi do przedostawania się jonów do cytosolu i uruchomienia szeregu funkcji wewnątrz komórki

SZORSTKA SIATECZKA - we wszystkich kom mających jądra oprócz plemników. Szczególnie dużo RER występuje w kom syntetyzujących białka na „eksport” np. w komórkach plazmatycznych i kom pęcherzyka trzustki

na powierzchni rybosomy związane przez ryboflawinęRYBOSOMY: zbudz rybosomalnego RNA i białek. Każdy rybosom zbud z 2 podjednostek: małej(40S) i dużej(60S). miejsce syntezy białek. Jeżeli początkowy odc syntetyzowanego peptydu posiada tzw. odcinek sygnałowy, to rybosom jest wiązany z siateczką śródplazmatyczną, a powstające białko jest białkiem wydzielniczym, białkiem lizosomalnym lub białkiem integralnym wchodzącym w skład błon biologicznych. Jeżeli rybosom nie zostaje związany z błoną biologiczną powstają grupy zwane polirybosomami, które syntezują białka występujące w jądrze komórkowym i płynnej frakcji cytoplazmy, białka strukturalne cytoszkieletu, mitochondrialne i zawarte w peroksysomach

MITOCHONDRIA: we wszystkich kom z jądrem. budowa: błony zewnętrznej – pełniącej rolę sita molekularnego; oksydaza monoaminowa(MAO), 0 przestrzeni międzybłonowej – poszerzonej tylko w okresie nasilonej fosforylacji oksydatywnej; kinaza adenilowa, błony wewnętrznej – zaw charakterystyczny lipid kardiolipinę i trzy główne grupy białek: transportujących przez błonę; enzymatycznych łańcucha oddechowego i kompleksu enzymatyczego syntetazy ATP (grzybki); dehydrogenaza bursztynianowa lub oksydaza cytochromowa

macierzy – zawiera ciałka gęste, rybosomy mitochondrialne, nić mDNA, bardzo licze enzymy; dehydrogenaza izocytrynianowa

APARAT GOLGIEGO – błoniasty, w poblizu jądra, 6-30 spłaszczonych woreczkow ( zbiorników) i połączonych rurek i pęcherzyków. Układ ten nazywamy diktiosomem. W diktiosomie wyróżnia się powierzchnię syntezy(cis) i dojrzewania(trans)

czynność: modyfikuje struktury makrocząsteczek, segreguje makrocząsteczki (grupuje wg budowy chemicznej)

przebudowuje błony z podobnych do siateczki śródplazmatycznej do podobnych błonie komórkowej

kieruje przepływem makrocząsteczek – ku endosomom późnym lub lizosomom albo ku błonie komórkowej

LIZOSOMY: Są to pęcherzyki, wewnątrz których zachodzi proces rozkładu(lizy) wielkocząsteczkowych substratów, katalizowany przez zawarte w nich enzymy.

Pojedyncza błona lizosomalna zawiera pompę H+ zapewniającą pH ok. 5.0 i szereg białek transportowych umożli dyfuzję drobnocząsteczkowych produktów trawienia

Wewnątrz lizosomów znajdują się enzymy zaliczane do grupy kwaśnych hydrolaz, a wśród nich: esterazy( kwaśna fosfataza, lipaza, DNAza, RNAza), glikozydazy( glikuronidaza), peptydazy( katepsyna, kolagenaza)

Lizosomy dzilimy na: autolizosomy i heterolizosomy. Nie straw skła ulegają w nieakt lizosomach zwanych ciałkami resztkowymi

PEROKSYSOMY - pęcherzyki, śr 0,15 – 0,5 um otoczone pojedn błoną, często zaw parakrystaliczny rdzen ( oksydaza moczanowa) i enzymy o charakterze oksydaz

Rola: rozkłprzez katalazę nadtlenku wodoru, utl szeregu substancji, np. pochodnych puryn, beta-oksydacji kw.tł

syntezie niektórych lipidów np. eterolipidów, udział w metabolizmie cholesterolu i kwasów żółciowych

PROTEASOMY- związene z pozalizosomową proteolizą białek, występują w jądrze kom i cytoplaźmie. ok 20 jedn polipept – agregują w kompleks o stałej sedyment 20 lub 26S. Proteasomy niszczą białka: o nieprawidłowej konformacji, regulatorowe, antygenowe, w czasie głodzenia

CYTOSZKIELET- system białk filamentów ( włokien) i mikrotubul które zapew kształt, ruch, organizacje kom.

skład : filamenty cienkie (aktynowe mikrofilamenty), aktyna G i , -filamenty grube (miozynowe)

-filamenty pośrednie (keratynowe, wimentylowe, desminowe, neurofilamenty) -mikrotubule (tubulina, MAP2)

Ponadto białka dodatkowe, które wpływają na procesy polimeryzacji filamentów (ABP, kinaza, dyneina)

WTRĘTY CYTOPLAZMATYCZNE „zbiornik dodatkowy”. Zbudowane są z deutoplazmy( tłuszcz żółty), posiada funkcje zapas.

JĄDRO KOMÓRKOWE częśc komórki, w której znajduje się ponad 99% jej materiału genetycznego, w postaci DNA

Wielkość jądra zależy od zawartości i kondensacji DNA. Jądro komórek diploidalnych (podwójna ilość DNA w stosunku do kom płciowej) ma przed syntezą (G1) 6pg DNA a po syntezie (G2) 12pg DNA o długości cząsteczek odpowiednio 2 i 4m. Jądra komórek aktywnie dzielących się lub młodych są najczęściej okrągłe lub owalne, jądra komórek dojrzałych, wysoko zróżnicowanych mogą mieć inny kształt.

CYKL KOMÓRKOWY : Cykl komórkowy jest to powtarzająca się sekwencja procesów biochemicznych i morfologicznych obejmująca przygotowanie komórki do podziału (interfaza) i jej podział (mitoza)

INTERFAZA – okres między podziałami, składa się z:

Fazy G1 – trwa zazwyczaj kilka-kilkanaście godzin i w tym czasie zachodzi intensywna synteza makrocząsteczek i odbudowa organelli. W tej fazie poprzez aktywację kinazy białkowej cdk (p34) komórka podejmuje decyzję o podziale i przejściu do:

Fazy S – synteza DNA, synteza kwasu przebiega ze stałą szybkością 0,5µm/min i w związku z tym w ludzkich komórkach diploidalnych wynosi ok. 8 godzin

Faza G2 – trwa kilka godzin i obejmuje okres syntezy tubulin, nadprodukcję składników błony komórkowej, podwojenie liczby mitochondriów i peroksysomów

faza G0 - Faza G0 jest to stan w którym komórka zaprzestaje przygotowań do podziału. Przejście do fazy G0 dokonuje się z fazy G1 lub G2 przy czym pod wpływem odpowiednich bodźców komórki mogą powrócić do cyklu po kilku miesiącach lub latach, a nawet pozostawać na tym etapie przez dziesiątki lat. W tej fazie komórki często ulegają wysokiej specjalizacji.

APOPTOZA -Apoptoza jest śmiercią komórki zach w następstwie uaktywniania genów prowadzących do rozpadu komórki.

Do apoptozy dochodzi np. kiedy w komórce nastąpiły nieodwracalne uszkodzenia DNA lub nieprawidłowy podział chromosomów. programy uaktywniające apoptozę: -zewnętrzny poprzez receptor błonowy (białko FAS) -wewnętrzny poprzez receptor mitochondrialny (cytochrom C). Następnie uaktywniane są kaspazy rozkładające białka i nukleazy rozkładające DNA.

MITOZA proces podziału kom macierzystej na 2 kom potomne. W przebiegu mitozy wyróżniamy podział jądra( kariokinezę) i podział cytoplazmy (cytokinezę). Kariokinezę tradycyjnie dzielimy na 4 etapy(subfazy): profazę, metafazę, anafazę i telofazę

FAZY MITOZY : PROFAZA -Jest to pierwszy etap podziału komórki eukariotycznej. następuje kondensacja chromatyny , chromosomy zaczynają być widoczne , ujawnia się struktura chromosomu , chromatydy ulegają pogrubieniu, widać miejsce ich złączenia (centromer) formuje się wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne) , zanik jąderka , zanika otoczka jądrowa

METAFAZA - rozpad błony jądrowej (w tym momencie rozpoczyna się metafaza) , przyczepienie wrzeciona podziałowego do centromerów

chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki, tworząc płytkę metafazową.

ANAFAZA- następuje rozdzielenie chromatyd siostrzanych, powstają chromosomy potomne (jest to właściwym początkiem anafazy) , chromosomy potomne wędrują do przeciwległych biegunów komórki , podział organelli na równe zespoły

TELOFAZA- wokół skupisk chromosomów powstaje błona jądrowa, wyodrębniają się jądra potomne identyczne z jądrem rodzicielskim

chromosomy ulegają despiralizacji do chromatyny , dochodzi do cytokinezy (czasami proces ten dokonuje się już w anafazie)

powstają dwie diploidalne komórki potomne

MEJOZA - proces podziału jądra komórkowego. Polega na podziale jądra komórkowego, z którego powstają 4 jądra o połowie chromosomów (po jednym z każdej pary) komórki macierzystej. Podziałowi mejotycznemu ulegają komórki generatywne zwierząt oraz niektóre komórki somatyczne roślin (komórki macierzyste zarodników). W przypadku królestwa protista wyróżnia się 2 rodzaje mejozy: mejozę pregamiczną (poprzedzającą powstanie gamet) oraz mejozę postgamiczną (następującą po powstaniu gamet). Pierwszy podział mejotyczny nazywany jest podziałem redukcyjnym (mejoza I), drugi zaś podziałem zachowawczym, czyli ekwacyjnym (mejoza II).

PROFAZA I - wykształcenie się włókienka podziałowego (kariokinetycznego), kondensacja chromatyny do chromosomów jest długa i składa się z 5 stadiów: leptoten - chromosomy wyodrębniają się jako pojedyncze cienkie nici zygoten - chromosomy homologiczne układają się w pary (koniugują ze sobą), tworząc biwalenty, liczba biwalentów stanowi połowę liczby chromosomów z leptotenu Na tym etapie kończy się mejoza u ssaków niepłodnych, np. u muła ze względu na brak chromosomów homologicznych (jest on krzyżówką międzygatunkową)

pachyten - chromosomy skręcają się i grubieją; - tworzą się tetrady (cztery chromatydy) . diploten - pary chromatyd chromosomów siostrzanych rozchodzą się, ale pozostają złączone w punktach zwanych chiazmami. Rozdzielenie chromosomów homologicznych tzw. desynapsis następuje w wyniku rozpuszczenia kompleksu synaptonemalnego. Następuje intensywna synteza RNA i dekondensacja chromosomów. Może zachodzić crossing-over, czyli wymiana odcinków chromatyd chromosomów homologicznych

diakineza - zanika otoczka jądrowa i jąderka, zachodzi maksymalna spiralizacja chromosomów w biwalentach, tworzą się włókna wrzeciona kariokinetycznego chromosomy homologiczne połączone są chiazmami

Zmniejszenie syntezy RNA, kondensacja chromosomów (grubieją i oddalają się od otoczki jądrowej). Kinetochory każdego z dwóch chromosomów tworzących biwalent zlewają się ze sobą. Mikrotubule łączą kinetochor tylko z jednym centromerem. Chromatydy niesiostrzane pozostają połączone w chiazmach, których liczba systematycznie maleje.

METAFAZA I - Biwalenty ustawione w płaszczyźnie równikowej (gwiazda macierzysta), mikrotubule wrzeciona kariokinetycznego połączone z nimi poprzez kinetochory. Wrzeciono gotowe.

ANAFAZA I -Włókna wrzeciona skracają się i odciągają chromosomy do biegunów komórki – następuje redukcja liczby chromosomów.

TELOFAZA I - Odtwarzanie się otoczek jądrowych. Chromosomy częściowo ulegają despiralizacji, następuje cytokineza i powstają dwie komórki potomne, które mają o połowę mniej chromosomów niż komórka macierzysta.

MEJOZA II - PROFAZA II -Formowanie nowego wrzeciona podziałowego, zanika otoczka jądrowa.

METAFAZA II -Kończy się tworzenie wrzeciona podziałowego. Centromery chromosomów ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki. Nici białkowe wrzeciona łączą się z centromerami.

ANAFAZA II - Wrzeciono podziałowe kurczy się, centromery pękają, czego skutkiem jest oddzielenie się chromatyd.

TELOFAZA II - Odtworzenie otoczki jądrowej wokoło skupisk chromosomów potomnych - wyodrębnienie się jąder potomnych, despiralizacja chromosomów do chromatyny.

Cytokineza - Podział cytoplazmy.

W rezultacie mejozy I tworzą się 2 komórki haploidalne(1n), a kolejny podział, już bez redukcji materiału genetycznego, sprawia, że w wyniku całej mejozy z jednej komórki diploidalnej powstają 4 komórki haploidalne.