Międzynarodowa migracja siły roboczej
Migracja - przemieszczanie się ludzi na znaczne dystanse i długie okresy
długookresowa - zmiana kraju głównego miejsca zamieszkania na okres min. rok w tym na stałe
krótkookresowa - zmiana miejsca głównego zamieszkania na okres poniżej roku
Emigracja - opuszczenie dotychczasowego kraju zamieszkania i osiedlenie się w innym
Imigracja - przyjazd do obcego kraju w celu osiedlenia się na stałe lub dłuższy czas
Reemigracja - powrót emigrantów do dawnego miejsca zamieszkania
Repatriacja - zorganizowana forma reemigracji najczęściej związana ze zmianą granic państwa lub zmianami politycznymi
Uchodźstwo - ucieczka z kraju zamieszkania ze względu na prześladowania na tle religijnym, rasowym, narodowościowym (wojna, terroryzm), czy politycznym
Przyczyny:
ekonomiczne
- wyższe zarobki, poprawa jakości życia
- dalszy rozwój zawodowy, prowadzenie badań naukowych, dostęp do najnowszych osiągnięć w danej dziedzinie
ludzie uciekają od biedy i braku perspektyw
pozaekonomiczne
- prześladowania
- autorytarne władze ograniczają podstawowe swobody, obywatelskie formy prześladowań jako metodę walki politycznej
Bariery o charakterze:
administracyjnym
polityka ograniczania imigracji przez kraje bogate
ekonomicznym
koszty przejazdu
społecznym
język, zwyczaje
Skutki emigracji:
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady |
|---|---|
- zmniejszenie bezrobocia - zmniejszenie wydatków budżetowych - brak napięć i konfliktów społecznych - wzrost wynagrodzeń - cyrkulacja mózgów - rynki etniczne - transfer zarobków, pieniądze przekazywane przez emigrantów podnoszą poziom życia, zwiększają konsumpcję, przyczyniają się do wzrostu gospodarczego - źródło kapitału - poprawa bilansu płatniczego, wpływy z eksportu - rozwój współpracy handlowej, inwestycyjnej, naukowej |
- utrata zasobów kapitału ludzkiego, wykwalifikowanej siły roboczej ,,drenaż mózgów" - odpływ studentów, starta kosztów wykształcenia - malejąca baza podatkowa - przekazy od emigrantów wpływają na rosnącą wartość pieniądza krajowego utrudniającą rozwój eksportu, zaostrza konkurencję ze strony dóbr importowanych - wyłudzanie świadczeń zdrowotnych - rozpad małżeństw, eurosieroctwo - zmniejszanie podaży na rynku pracy |
Skutki imigracji:
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady |
|---|---|
- możliwość zatrudnienia na stanowiskach w dziedzinach pracochłonnych i mało wydajnych gdzie nie są zatrudnieni obywatele - imigranci są często niżej wynagradzani od obywateli - imigranci są bardziej mobilni - młodzi ludzie nie korzystają z nauki i oświaty, za to pracują na podatki (emerytury, kształcenie dzieci, opieka zdrowotna - będą korzystać w przyszłości) - dostęp do unikatowych kwalifikacji (restauracje chińskie), postępu technicznego - wzrasta konsumpcja - właściciele firm dają szansę zatrudniania - zwiększanie kapitału ludzkiego |
- wzrost wydatków państwa, koszty związane z nauką języka, edukacją, opieką medyczną, pomocą socjalną - adaptacja ludzi różnych kultur do życia w jednej ojczyźnie, włączenie w system wartości, instytucji społecznych i politycznych, tolerancja dla odrębności w kwestii zwyczajów, tradycji, wartości, religii - imigranci niewykwalifikowani przyczyniają się do spadku płac realnych i są konkurencją dla miejscowej siły roboczej |
W Polsce: 10% emigrantów dobrowolnie opuszcza ojczyznę w poszukiwaniu atrakcyjniejszej pracy w celu poprawy warunków życia.
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady |
|---|---|
|
|
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie
- przepływ kapitału w formie środków rzeczowych i/lub finansowych w celu podjęcia długotrwałej działalności gospodarczej poza krajem pochodzenia, są ważnym elementem międzynarodowego przepływu kapitału:
inwestycje typu greenfield - uruchomienie od podstaw przedsiębiorstwa za granicą (nieruchomość)
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady |
|---|---|
-wybór technologii - wybór lokalizacji - wybór pracowników |
- czasochłonne wejście na rynek - konieczność budowania marki na rynku lokalnym - wysokie koszty budowy struktur dystrybucji od podstaw |
fuzje (dobrowolne połączenie) i przejęcia - nabycie kontrolnego pakietu akcji przez 1 podmiot w 2/lub wspólną decyzję 2 podmiotów o połączeniu działalności (podmioty są zlokalizowane w różnych krajach)
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady |
|---|---|
- szybkie wejście na nowy rynek - przejęcie kanałów dystrybucji - przejęcie rozpoznawalnej marki, klientów, technologii, struktury organizacyjnej |
- zadłużenie - przestarzałe technologie - niechęć pracowników |
Wartość zagranicznych bezpośrednich =
+ kapitał zakładowy
+ dopłaty do kapitału
+ reinwestowane zyski
+ kredyty inwestorów
Inwestycje bezpośrednie są kosztowne i kłopotliwe: nakłady na stworzenie/przejęcie przedsiębiorstwa, funkcjonowanie w obcym środowisku prawnym i kulturowym.
Przyczyny:
eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej (J.H.Dunning) okoliczności:
Własność (walory/aktywa niematerialne)
unikatowa technologia
potencjał badawczy
ceniona marka
stabilna pozycja na rynkach macierzystych (monopolistyczna)
duże zasoby kapitałowe
zasoby wykwalifikowanej siły roboczej
zasoby wysoko wykwalifikowanej kadry menedżerów
Lokalizacja
obniżenie kosztów produkcji w wyniku efektu skali produkcji
wykorzystywanie handlu do obniżenia kosztów
obniżenie kosztów transportu, ominięcie barier handlowych
obniżenie kosztów stałych
uniknięcie kosztów prawnej ochrony
możliwość manipulowania cenami transferowymi w celu uniknięcia/zmniejszenia podatków
Lokalizacja (korzyści/zagrożenia)
ceny czynników produkcji
jakość czynników produkcji
dostępność komunikacyjna i koszty transportu
ustawodawstwo regulujące dostępność kapitału obcego
wielkość rynku i możliwość lokowania na nim produktu
polityka handlowa prowadzona w kraju ewentualnej filii
stopień podobieństwa kulturowego
stosunek społeczeństwa do kapitału obcego
Internalizacja
ominięcie niedoskonałości rynku: związanych z zawarciem i wyegzekwowaniem warunków transakcji wykorzystania technologii, marki, licencji (np. tylko na rynku krajowym), zagrożenia: przecieki, nieskuteczna ochrona praw własności, zagrożenie pozycji rynkowej sprzedawcy
Kraje rozwinięte - fuzje i przejęcia - sektor usług
Bezpośredni inwestor zagraniczny wg OECD min. 10% udziału a wg Międzynarodowego Funduszu Walutowego 10-25% udziału.
Joint venture (wspólne przedsięwzięcia) to 100% udziału inwestora
Venture capital - kapitał wysokiego ryzyka, spekulant, Anioł Biznesu
CEL:
| Inwestycje portfelowe | Inwestycje zagraniczne | |
|---|---|---|
| Horyzont | Krótki | Długi |
| Pobudka inwestora | Walory, ceny, zysk | Wpływ na kształtowanie polityki |
Portret inwestora:
czynnik socjologiczno-psychologiczny
skłonność inwestora do ryzyka, zdolność adaptacji, otwarty stosunek do wartości/norm/zwyczajów
aspekt ekologiczny
przepisy restrykcyjne, podejście do ochrony środowiska (odpady, emisja szkodliwych substancji)
Skutki dla kraju importującego kapitał:
do kraju rozwijającego się
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady |
|---|---|
- napływ kapitału zwiększający wartość inwestycji ogółem, poziom aktywności gospodarczej i zatrudnienia - poprawa bilansu płatniczego, poprawa salda obrotów kapitałowych w krótkim okresie - w długim okresie wzrost eksportu filii zagranicę i spadek importu przez podjęcie produkcji przez filię - transfer technologii, podniesienie poziomu zaawansowania technicznego gospodarki - modernizacja gospodarki, zwiększenie konkurencji na rynku i efektywniejsze wykorzystywanie zasobów |
- likwidacja krajowego przemysłu produkującego podobne dobra - niedopasowanie popytu do podaży, zbyt nowoczesna technologia - polityczne następstwa zdominowania gospodarki: sankcje ekonomiczne na kraje trzecie - nadmierna i sprzeczna z długookresowym interesem eksploatacja zasobów surowcowych (ropa naftowa) - ograniczanie udziału kapitału zagranicznego w przedsiębiorstwach: przepisy, opłaty za korzystanie z zasobów naturalnych |
do kraju rozwiniętego
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady |
|---|---|
- źródło transferu technologii - wzbogacenie istniejącej wiedzy na temat technologii - zwiększenie podaży środków kapitałowych niezbędnych do rozwoju regionów mniej zaawansowanych gospodarczo - normalizacja sytuacji rynkowej (zmniejszenie monopolizacji dziedziny wytwarzania) |
- likwidacja krajowego przemysłu produkującego podobne dobra - niedopasowanie popytu do podaży - polityczne następstwa zdominowania gospodarki: sankcje ekonomiczne na kraje trzecie - nadmierna i sprzeczna z długookresowym interesem eksploatacja zasobów surowcowych (ropa naftowa) - ograniczanie udziału kapitału zagranicznego w przedsiębiorstwach: przepisy, opłaty za korzystanie z zasobów naturalnych |
Skutki dla kraju eksportującego kapitał
| Pozytywne/zalety | Negatywne/wady | |
|---|---|---|
| Bilans płatniczy | Poprawa bilansu płatniczego w długim okresie gdy wygenerowany zysk napłynie do kraju pochodzenia kapitału | Pogorszenie w krótkim okresie, transfer środków za granicę na rozpoczęcie działalności od podstaw |
| Rynek pracy | Rośnie eksport, produkcja a więc zatrudnienie w długim okresie | Utrata potencjalnych miejsc pracy w wyniku wywozu kapitału zamiast zastosowania go w kraju na krótką metę |
| Eksport | Wzrost z wyniku zwiększenia produkcji w kraju za granicę w długim okresie | Wypieranie przedsiębiorstw eksportujących produkty i utrata miejsc pracy w długim okresie |
| Poziom rozwoju technologicznego | Zwiększenie zasobu technologicznego o nowe doświadczenia i umiejętności |
Co sprzyja zagranicznym inwestycjom bezpośrednim?
- postęp techniczny w przetwarzaniu i przesyłaniu informacji, sprawniejsze zarządzanie na odległość, łatwiejszy dostęp do informacji niezbędnych do podejmowania decyzji o rozszerzenie działalności za granicą
- procesy integracyjne, zniesienie barier w przepływie kapitału, wymuszenie na przedsiębiorcach spoza UE tworzenie filii na obszarze wspólnoty w celu sprostania konkurencji
- zmiany w polityce ekonomicznej, procesy prywatyzacji i deregulacji niektórych branż/gałęzi gospodarki
- dynamiczny rozwój korporacji transnarodowych, rosnąca konkurencja na rynku światowym wymusza na firmach krajowych obniżanie kosztów produkcji, podnoszenie jakości produktów, umiędzynarodowienie działalności gospodarczej tworząc kolejne filie za granicą
Motywy inwestycji:
- szukanie tanich źródeł surowców
- chłonny rynek wewn.
- tania siła robocza
- ulgi podatkowe
- zmniejszenie ryzyka walutowego
- ekspansja (zwiększenie przewagi konkurencyjnej, nowe rynki zbytu)
- omijanie przeszkód w handlu (cło, polityka handlowa)
- intensyfikacja B+R i działalności proinnowacyjnej
Klimat inwestycyjny:
ekonomiczny
a) sytuacja gospodarcza
b) infrastruktura materialna
społeczny
sytuacja na rynku pracy, pracownicy wykwalifikowani
administracyjny
polityka podatkowa państwa
polityczny
ryzyko polityczne, rola sektora publicznego w gospodarce
INDEX TRANSNARODOWOŚCI (TNI) UNCTAD
- udział kapitału obcego w przedsiębiorstwie
- udział sprzedaży za granicą w całości sprzedaży
- udział zatrudnienia za granicą w całości zatrudnienia
Zagraniczne inwestycje zagraniczne w Polsce:
warunki są niekorzystne: infrastruktura, energetyka, system szkolnictwa, niedopasowanie popytu i podaży, BHP, korupcja, częste zmiany w przepisach, brownfields - zdewastowane tereny nie mają zainteresowania.