Wady, urazy, choroby narządów

wzroku i słuchu.

Wady wzroku

Dla oka ludzkiego najzdrowsza jest praca przy świetle dziennym, jasnym i rozproszonym. Jednak zbyt silny słoneczny blask, np. odbity przez śnieg, przez książkę czytaną w słońcu, może oślepić siatkówkę, a także powodować obrzęki spojówek oraz łzawienie oka. Jest wskazane, aby w wymienionych przypadkach stosować okulary zaciemniające. Oczy męczy też światło migające (często stosowane w dyskotekach). Wywołuje ono także bóle głowy oraz zmniejsza ostrość widzenia.

Dla wzroku niezwykle szkodliwe jest pisanie i czytanie podczas zapadania zmroku. Z powodu niedoświetlenia oko zmuszone jest do dużego wysiłku, szczególnie narażony jest mięsień rzęskowy odpowiedzialny za akomodację. Jego nadmierna eksploatacja prowadzi z czasem do krótkowzroczności.

W czasie pracy, która zagraża gałki oczne na uszkodzenia należy używać osłon ochronnych lub okularów.

W młodości wzrok męczy się szczególnie szybko, jest też wtedy bardziej podatny na uszkodzenia.

Najczęstsze wady wzroku to: krótkowzroczność, dalekowzroczność, daltonizm i astygmatyzm. Poza daltonizmem wady te można leczyć przy pomocy okularów korekcyjnych.

W prawidłowym oku biegnące równolegle promienie świetlne załamują się w rogówce oraz soczewce i skupiają na siatkówce, gdzie powstaje wyraźny obraz oglądanego przedmiotu. Aby zjawisko to mogło powstać, wszystkie części oka, przez które biegną promienie świetlne, muszą być prawidłowe, a ponadto musi istnieć prawidłowy stosunek między długością oka a siłą łamiącą jego układu optycznego. Oko takie nazywamy miarowym.

Oko nadwzroczne

Nadwzroczność, zwana błędnie dalekowzrocznością, polega na tym, że oko ma zbyt krótki wymiar przednio-tylny lub za słaby układ łamiący. Obraz świata zewnętrznego nie powstaje wtedy na siatkówce, ale poza nią i człowiek widzi niewyraźnie. Aby wyrównać tę wadę układu łamiącego oka, czyli wadę refrakcji, stosujemy szkła okularowe skupiające, które zwiększają załamywanie światła, uzupełniając niedobór układu optycznego oka.

Oko krótkowzroczne

Jeśli wymiary przednio-tylne oka są zbyt duże lub siła łamiąca układu optycznego zbyt wielka, to obraz przedmiotu powstaje przed siatkówką i widzenie w dal jest niewyraźne. Aby zobaczyć dobrze przedmiot z bliska, trzeba przysunąć go blisko oczu (stąd nazwa krótkowidz). Wadę tę wyrównuje się szkłami okularowymi (ze znakiem –), które rozpraszają promienie świetlne.

Niezborność rogówkowa (astygmatyzm)

U niektórych osób krzywizna powierzchni rogówki, załamująca światło, jest rozmaita w różnych południkach. Powoduje to niejednakowe załamywanie promieni świetlnych i powstawanie niewyraźnego obrazu na siatkówce. Niezborność łączy się zwykle z nadwzrocznością lub krótkowzrocznością. Wyrównuje się ją specjalnymi szkłami, tzw. cylindrycznymi, dodawanymi do szkieł sferycznych, korygujących nadwzroczność i krótkowzroczność.

Istnieją dwa rodzaje astygmatyzmu:

- astygmatyzm regularny – oku można przypisać dwie osie optyczne, wadę można skorygować okularami ze szkłami cylindrycznymi, które są wyraźnie droższe od soczewek wykorzystywanych w innych wadach wzroku,

- astygmatyzm nieregularny – rogówka jest uszkodzona na skutek np. wypadku, osi optycznych jest wiele, wadę można skorygować żelami nakładanymi na rogówkę lub szkłami kontaktowymi.

- PRZYCZYNY- Może być konsekwencją uszkodzenia rogówki, na której pojawiły się blizny. Zdarza się, że do jego powstania przyczynia się tzw. stożek rogówki- chorobliwe stożkowate uwypuklenie rogówki.

-OBJAWY- Dorośli powinni udać się do lekarza okulisty zawsze wtedy, gdy zauważą, że pogarsza się u nich ostrość widzenia oraz gdy męczącym staje się dla nich oglądanie przedmiotów z bliska, a także czytanie i pisanie.

-KORYGOWANIE – nieostre widzenie spowodowane jest często równoczesnym wystąpieniem astygmatyzmu z nadwzrocznością lub krótkowzroczności. Istnieją także formy mieszane –tzn. takie, kiedy w jednym oku na różnych płaszczyznach rogówki występuje zarówno krótkowzroczność jak i nadwzroczność. Lekką niezborność koryguje się szkłami cylindrycznymi. Są one tak szlifowane, aby padające światło załamywało się pod kątem i umożliwiło punktowe odbicie obrazu na siatkówce. Jeżeli wada jest bardzo silna i nie pomagają szkła korekcyjne, jedynym wyjściem jest transplantacja rogówki. Pobiera się wtedy od dawcy [osoby zmarłej] fragment rogówki wielkości około 4-5 milimetrów i umieszcza oku pacjenta. Odpowiedni „materiał” można znaleźć w „Banku Dawców”.

Trudno mówić o typowym przebiegu tej choroby, ale jedno jest pewne; im wcześniej zostanie ona rozpoznana, tym lepsze są możliwości korekcji wzroku. Niestety, nawet nosząc okulary można z czasem odczuć pogorszenie widzenia, szczególnie przy astygmatyzmie nieregularnym.

Wady wzroku, zwłaszcza krótkowzroczność i niezborność oraz bezsoczewkowość, można obecnie leczyć wykonując różnego typu zabiegi operacyjne na rogówce. Jednakże często powodują one skutki uboczne, dlatego wskazania do takiego zabiegu muszą być ściśle ustalone, a sam zabieg wykonany przez doświadczonego okulistę chirurga. Jest to tzw. chirurgia refrakcyjna

Tolerancja soczewek kontaktowych jest różna. Niektóre osoby mogą je nosić przez cały czas, inne tylko kilka godzin, gdyż soczewka wywołuje podrażnienie oka. W ostatnich latach dzięki nowym tworzywom wytwarza się soczewki, które można nosić bez zdejmowania przez wiele dni. Aby móc korzystać z soczewek kontaktowych, trzeba nauczyć się ich zakładania i zdejmowania oraz oczyszczania i przechowywania. Brak wprawy oraz nieprzestrzeganie zasad higieny mogą spowodować poważną chorobę rogówki.

.

Zez

Ruchem oka kieruje sześć mięśni znajdujących się w oczodole. Nieprawidłowe ich działanie może być przyczyną między innymi zeza. Zez polega na tym, że przy patrzeniu w dal osie widzenia nie są ustawione równolegle, a przy patrzeniu na punkt bliski nie przecinają się w tym punkcie. W medycynie wyróżnia się kilka rodzajów zeza; utajony lub pozorny, występujący zazwyczaj przejściowo, który może się jednak przekształcić w wadę stałą. Kolejny to zez jednooczny, dotyczący tylko jednego oka, zez obuoczny oraz towarzyszący, przy którym oko zezujące towarzyszy ruchom zdrowego oka.

PRZYCZYNA- w pierwszych miesiącach życia zezowanie występuje u niemal wszystkich dzieci. Dopiero w wieku 5 lat, pewne ośrodki mózgowe są już na tyle rozwinięte, że potrafią koordynować nadesłane obrazy. Tego rodzaju zez u dzieci znika zazwyczaj sam. Jest jednak pewna forma wrodzona zeza. Polega ona na tym, że mózg, aby nie otrzymywać stale podwójnego obrazu, jakby wyłącza funkcje jednego oka. Skutkiem tego jest osłabienie zdolności widzenia jednego oka lub nawet całkowita jej utrata. Przyczyną zeza w starszym wieku są najczęściej choroby oczu takie jak na przykład zapalenie, uszkodzenie mięśni oka.

OBJAWY- to niesymetryczne ustawienie gałek ocznych, krzywe ułożenie głowy oraz zderzanie się jedną stroną ciała z przedmiotami.

KORYGOWANIE- im wcześniej zostanie rozpoczęta terapia, tym większe są szanse na wyleczenie. Wadę tę można usunąć tylko w określonej, krótkiej fazie jej rozwoju. Dotyczy to również niemowląt, u których zaobserwowano zbyt częste lub stałe zezowanie. Najlepsze wyniki w leczeniu otrzymuje się, gdy dziecko nie ukończyło sześciu lat. Zeza koryguje się za pomocą specjalnych ćwiczeń wzrokowych. Jeśli doszło już do osłabienia wzroku, stosuje się metodę przysłonięcia okularem zdrowego oka, przez co zmusza się chore oko do pracy. Jeżeli te środki nie pomagają wówczas stosuje się zabiegi chirurgiczne mające na celu naprężenie lub rozluźnienie odpowiednich mięśni oka. Wprowadzono również nową bezoperacyjną metodę leczenia zeza. Polega ona na wstrzykiwaniu toksyny botulinowej A, tzw. „Oculinum” do mięśni zewnętrznych oka. Metoda ta jest bezpieczna i wygodna dla pacjenta, ponieważ nie wymaga hospitalizacji.

Nie leczony zez jest przyczyną upośledzenia zdolności widzenia, co w wieku dorosłym utrudnia na przykład podjęcie pracy w wielu zawodach oraz wykonywanie czynności wymagających widzenia przestrzennego. Oprócz tego może powodować skrzywienie kręgu szyjnego i nieprawidłowe ustawienie głowy

Ślepota zmierzchowa

Popularnie zwana Kurzą ślepotą i niedowidzeniem zmierzchowym. Najważniejszą zdolnością ludzkiego oka jest umiejętność dostosowania się do różnych stopni natężenia światła. Na siatkówce umieszczone są komórki światłoczułe dwojakiego rodzaju- czopki i pręciki.

Czopki odpowiadają za widzenie w świetle dziennym, zawierają trzy rodzaje pigmentów wzrokowych [substancje wrażliwe na światło], natomiast pręciki tylko jeden – czerwień wzrokową [rodopsynę]. Substancja ta umożliwia widzenie o zmroku i w ciemności. Jeżeli oko nie dysponuje odpowiednią ilością rodopsyny [pigment z pręcika], to o zmierzchu i ciemności zaczyna brakować wzrokowi bystrości, co może prowadzić do całkowitej ślepoty.

-PRZYCZYNĄ ślepoty zmierzchowej- czerwień wzrokowa pręcików składa się z ciała białkowatego [opsyny] i substancji pokrewnej karotynie i witaminie A [retyniny]. Pod wpływem światła rodopsyna na drodze licznych reakcji, w trakcie, których powstaje impuls nerwowy, ulega rozkładowi na opsynę i retyninę. Aby bodźce wzrokowe mogły być ponownie odebrane, musi dojść do ponownej regeneracji rodopsyny. Jeżeli występuje brak witaminy A lub jej ilość jest niewystarczająca, ponowne złożenie czerwieni wzrokowej zostaje zahamowane. Dochodzi do ślepoty zmierzchowej. Przyczyny niedoboru witaminy A są bardzo różne. Ślepota zmierzchowa jest też uwarunkowana genetycznie, może być także następstwem niewłaściwego odżywiania. Dochodzi również do niej wtedy, kiedy przyswajanie witaminy A jest zakłócone i gdy ma miejsce przewlekły nieżyt żołądka lub przewlekłe schorzenia wątroby. Przytrafia się także przy okazji wielu innych chorób oczu.

- OBJAWY- pierwszym z objawów jest złe widzenie o zmroku i w ciemności, później pełna ślepota, wysychanie skóry i jej rogowacenie w niektórych częściach ciała, np.: na ramionach, udach i pośladkach, plecach czy brzuchu oraz skłonność do biegunek.

-KORYGOWANIE-ślepotę zmierzchową nie zawsze da się wyleczyć lub ograniczyć to schorzenie. Ogólnie rzecz biorąc leczenie polega jedynie na dostarczeniu organizmowi odpowiedniej dawki witaminy A. Dokonuje się tego za pomocą leczenia podstawowych dolegliwości [np. schorzeń żołądkowo-jelitowych] lub dzięki preparatom witaminy. Dostarczenie witaminy A czy prowitaminy karotyny działa często zaskakująco szybko.

Daltonizm

Oko człowieka odbiera fale światła widzialnego w postaci różnych kolorów. Łącząc barwy podstawowe tj. czerwoną, zieloną i niebieską można otrzymać różnorodne odcienie kolorów. Za odbiór kolorów odpowiadają czopki znajdujące się na siatkówce oka. Trzem podstawowym barwom przypisane są trzy rodzaje czopków, które rozróżniają różne długości fal. Widzenie barwne jest możliwe tylko w oświetleniu. Z widzenie w ciemności, tzw. widzenie czarno-białe odpowiadają, pręciki, które rozróżniają tylko stopień natężenia jasności.

-PRZYCZYNY- źródłem zaburzeń w rozpoznawaniu barw jest najczęściej defekt genetyczny np. w przypadku ślepoty na barwę zieloną [Deuteranopia]-uszkodzenie chromosomu X. Daltonizm jest najczęściej uwarunkowany genetycznie, natomiast jako wada nabyta powstaje wskutek procesów degeneracyjnych plamki żółtej.

-OBJAWY- to zmęczenie oczu pod wpływem barwnych bodźców.

Choroby wzroku

Jaskra

To choroba, przy której dochodzi do niebezpiecznego zwiększenia ciśnienia we wnętrzu gałki ocznej. Skutkiem tego jest uszkodzenie nerwów wzrokowych oraz zmniejszenie pola widzenia. Jaskra może występować w postaci przewlekłej i ostrej. W postaci ostrej jaskra atakuje zazwyczaj tylko jedno oko. Ciśnienie bardzo szybko wzrasta, pojawia się ból i zaczerwienienie oka. Jaskra przewlekła z początku jest prawie niezauważalna. Zdolność widzenia obojga oczu zmniejsza się stopniowo w miarę upływu czasu, a proces ten trwa przez wiele lat. Pierwszym zauważalnym objawem jest pojawienie się przezroczystej mgiełki w oku. Nienaturalnie powiększa się też tzw. Ślepy punkt, czyli obszar, którego oko nie obejmuje swoim zasięgiem. W przedniej komorze oka, leżącej przed soczewką, dochodzi do wzrostu ciśnienia. Znajduje się tutaj wodnista, uboga w białko ciecz, którą oczy ciągle wydzielają do swoich komór. Aby uniknąć wzrostu ciśnienia w oku, nadmierna jej ilość jest odprowadzana z oka maleńkimi kanalikami.

-PRZYCZYNA- prawdopodobną przyczyną jaskry jest niedostateczny dopływ wodnistej cieczy, przez co wzrasta ciśnienie w oku. Dochodzi wówczas do uszkodzenia nerwów wzrokowych, a nawet do ich obumierania.

-OBJAWY- jako jeden z pierwszych to ograniczenie pola widzenia, „luki” w obrazach odbieranych przez oko, bóle głowy i oczu, łzawienie oczu, widzenie jakby przez mgłę, nudności oraz widzenie kolorowych pierścieni przy patrzeniu w kierunku światła.

-JAK LECZYĆ JASKRĘ? Podczas leczenia pacjent otrzymuje leki, które zmniejszają lub wydzielanie wodnistej cieczy lub zwiększają proces jej odpływu z oka. W przypadku jaskry przewlekłej chory musi przyjmować leki do końca swego życia. Czasem w celu usunięcia jaskry konieczny jest zabieg operacyjny. Polega on na wykonaniu niewielkiego nacięcia tęczówki, co umożliwia odpływ wodnistej cieczy. Na szczęście w większości przypadków wystarcza zażywanie odpowiednich leków obniżających ciśnienie cieczy. Nie można jej zapobiec, a nieleczona może być przyczyną utraty wzroku. Rozpoczęcie leczenia we wczesnym etapie jej rozwoju zazwyczaj przynosi całkowite wyleczenie.

Mroczki w polu widzenia

Są typowym, wczesnym symptomem jaskry, ale i innych chorób takich jak na przykład: nowotwory mózgu. Pole widzenia to obszar widziany nieporuszającym się okiem podczas patrzenia na wprost. Zwężenie pola widzenia może wystąpić tylko w jednym oku i wtedy zawęża się w określonych miejscach, podczas gdy oko zdrowe widzi cały obszar. Zwężenie pola widzenia może ograniczyć się tylko do określonych kolorów i wtedy pacjent w pewnym obszarze nie widzi np. barwy zielonej.

-PRZYCZYNY- Siatkówka wyściełająca wnętrze gałki ocznej jest zaopatrzona w czopki i pręciki [wyspecjalizowane nerwy-receptory], które przejmują obraz z zewnątrz i przekazują go poprzez nerw wzrokowy do mózgu. U osób starszych dochodzi do odwarstwienia siatkówki. Oderwany obszar jest bezużyteczny i dlatego pole zwęża się, występują mroczki przed okiem i „migotanie” przedmiotów. Choroba ta występuje najczęściej u krótkowidza. Odwarstwienia siatkówki mogą towarzyszyć również takim chorobą jak; powodującym uszkodzenie naczyń krwionośnych np. cukrzyca lub nadciśnienie. Również urazy oka, jaskra, nowotwory a także zaburzenia pracy nerwu wzrokowego.

-OBJAWY- pewne obszary, które wcześniej znajdowały się w polu widzenia, teraz są niewidoczne lub widoczne jak przez mgłę.

-KORYGOWANIE- Przy leczeniu mroczków w polu widzenia stosuje się głównie metody operacyjne, polegające na zmniejszeniu gałki ocznej tak, aby wyściełająca ją siatkówka skleiła się z podstawą. W tym celu stosuje się także leczenie laserem. W przypadku nowotworów mózgu powodujących mroczki w polu widzenia leczenie jest przede wszystkim skierowane na usunięciu guza.

Retinopatia barwnikowa (łac. retinitis pigmentosa)

Choroba rozpoczynająca się w środku okresie młodzieńczym, związana spośród odkładaniem się barwnika w środku siatkówce oka, spośród wtórnymi aż do tego procesu zaburzeniami krążenia w środku obrębie siatkówki a postępującym pogorszeniem wzroku, związanym ze zmianami zanikowymi siatkówki a utratą komórek siatkówki. Początkowo zmiany zanikowe dotyczą owszem fotoreceptorów a nabłonka barwnikowego siatkówki, tudzież w środku późniejszych fazach choroby także komórek warstw wewnętrznych Choroba ma profil dziedziczny, postępujący. Pierwszym jej objawem jest zmiana na gorsze widzenia w środku ciemności tudzież periodycznie wręcz ślepota nocna (nyktalopia). W tym etapie choroby może negacja logiczna być żadnych obiektywnych objawów choroby które można stwierdzić w środku badaniach dodatkowych (np. fundoskopia). W późniejszym okresie pojawiają się brunatne komórki barwnikowe (tzw. ciałka kostne), początkowo w środku okolicy "równikowej" siatkówki obejmując ją spośród pewną taką nieśmiałością całą. Sukcesywnie pogarsza się widzenie, zaburzeniu ulega widzenie obwodowe, które może doprowadzić aż do tzw. widzenia lunetowego czyli: ograniczenia pola widzenia obwodowego tak, że zostaje zachowane owszem widzenie centralne, które można porównać aż do widzenia poprzez lunetę bądź lornetkę.W dalszym etapie dołączają się zmiany w środku obrębie tarczy nerwu wzrokowego – tarcza spośród pewną taką nieśmiałością traci różowy zabarwienie na temat woskowego, co związane jest spośród zanikiem nerwu wzrokowego. Na tym etapie choroby pojawia się ślepota.Nie znane są metody skutecznego leczenia tej choroby Istnieją próby leczenia spośród lekami rozszerzającymi naczynia, dużymi dawkami witaminę A a witaminę E, bFGF (basic fibroblat growth factor – element wzrostu fibroblastów).Pewne nadzieje wiąże się spośród terapią genową, próbami modyfikacji apoptozy owo znaczy transplantacją siatkówki.

Zwyrodnienie spojówek:

Skrzydlik

Zmiana chorobowa oka polegająca na zgrubieniu spojówki gałkowej w obrębie szpary powiekowej, w kształcie trójkąta zwróconego wierzchołkiem do rogówki.

Nie ma w pełni udokumentowanego wytłumaczenia przyczyn powstawania skrzydlika. Najczęściej pojawia się on u osób, które wiele czasu spędzają na otwartej przestrzeni, a szczególnie w słonecznym klimacie. Długotrwała ekspozycja na światło słoneczne, a specjalnie promieniowanie ultrafioletowe oraz przewlekłe drażnienie oczu przez suche, zapylone środowisko wydają się grać ważną rolę jako przyczyna powstawania skrzydlika.

W przypadku zaczerwienienia i podrażnienia skrzydlika stosuje się miejscowe leczenie kroplami lub maściami do oczu, w celu zlikwidowania stanu zapalnego. Jeżeli skrzydlik jest bardzo duży, tak, że upośledza widzenie lub oko wygląda brzydko, wtedy może być usunięty chirurgicznie.

Pomimo prawidłowo przeprowadzonego zabiegu usunięcia skrzydlika, może on nawrócić w tym samym miejscu. Czasami naświetlanie, przymrażanie lub miejscowe leczenie po zabiegu, mogą zapobiec ponownemu wzrostowi skrzydlika.

Ochrona przed nadmiarem promieniowania ultrafioletowego za pomocą właściwych szkieł przeciwsłonecznych oraz unikanie suchego, zapylonego środowiska mogą także zapobiec nawrotom lub powstawaniu skrzydlika.

Tłuszczyk

Jest to szarawo-żółtawe wzniesienie na spojówce gałkowej, zlokalizowane najczęściej po stronie nosowej w obrębie szpary powiekowej. Zwyrodnienie to leczy się operacyjnie.

Stany zapalne powiek:

Są wywoływane zakażeniem bakteryjnym, któremu towarzyszy najczęściej obniżona odporność organizmu.

Jęczmień

W tarczkach powiekowych znajdują się gruczoły, których ujścia są widoczne w brzegu powieki. Jęczmień jest gronkowcowym, ropnym zapaleniem tych właśnie gruczołów. Wyróżniamy dwie odmiany jęczmienia: wewnętrzny i zewnętrzny.

· Jęczmień wewnętrzny - jest to ropne zapalenie gruczołu tarczkowego. Do objawów zaliczamy:

o zaczerwienienie,

o obrzęk i

o dużą bolesność tej części powieki, w której znajduje się zmieniony zapalnie gruczoł, w którym zbiera się treść ropna. Może ona samoistnie przebić się poprzez skórę na zewnątrz, lub poprzez tarczkę ku wewnętrznej części powieki.

Na ogół zapalenie mija samoistnie po kilku dniach, zdarza się jednak, że powstają powikłania w postaci ropnia powieki, lub nawet zapalenia oczodołu.

· Jęczmień zewnętrzny - jest zapaleniem ropnym gruczołu łojowego i rzęskowego. Objawy są mniej nasilone niż przy jęczmieniu wewnętrznym, a jeśli treść ropna wydostaje się na zewnątrz (wzdłuż rzęsy) - choroba zwykle ulega likwidacji. Czasem mogą ulec jednak zakażeniu sąsiednie mieszki włosowe.

Leczenie jęczmienia polega na stosowaniu okładów rozgrzewających, stosowanych na zamknięte powieki, oraz antybiotyków do worka spojówkowego. Nie wolno stosować leków zawierających kortykosteroidy. Gdy jęczmień jest duży, a objawy chorobowe nasilone, należy zwrócić po poradę do okulisty. Schorzenie to bowiem, uważane zwykle za banalne i niegroźne, może być przyczyną poważnych powikłań, np. zakrzepowego zapalenia żył oczodołu czy zatoki jamistej.

Gradówka

Jest przewlekłym stanem zapalnym gruczołu tarczkowego Meiboma. Do głównych objawów zalicza się ograniczone, niebolesne zgrubienie tarczki na brzegu powieki, które wypukla się pod skórą, lub - od wewnątrz - pod spojówkę powiek. Zdarza się również, że jęczmień wewnętrzny przechodzi w gradówkę. Gdy zastosowane leczenie (takie, jak w przypadku jęczmienia) nie odniesie skutku i gradówka nie cofnie się, należy ją usunąć operacyjnie. Jest to jednak tylko drobny zabieg wykonywany ambulatoryjnie w przychodniach i szpitalach okulistycznych.

Zapalenie brzegów powiek

Występuje zwykle z przewlekłym zapaleniem spojówek powiek. Brzegi powiek są stale zaczerwienione, zaczerwienienie to nasila się na wietrze, w atmosferze kurzu, pod wpływem działania promieni słonecznych. Przyczyn zapalenia brzegów powiek może być wiele: praca w pyle, kurzu, wady refrakcji (np. niezborność), ogniska zakażenia w migdałkach, zatokach, uczulenie. Choroba ta jest zwykle niegroźna, ale uporczywa i przykra dla chorego (głównie ze względów kosmetycznych).

Leczenie polega na usunięciu zasadniczej przyczyny (np. noszenie okularów ochronnych przy pracy w pyle, usunięcie ognisk zapalnych w zatokach nosowych), oraz stosowaniu okładów, smarowaniu specjalnymi maściami i podawaniu witamin.

Choroby wirusowe powiek:

Opryszczka zwykła powiek

Objawia się pojawieniem na skórze powieki drobnych przezroczystych pęcherzyków wypełnionych płynem surowicznym. W tym przypadku stosuje się leczenie miejscowe lekami przeciwwirusowymi.

Półpasiec oczny

Zmiany chorobowe występują najczęściej wzdłuż brzegu I gałązki nerwu trójdzielnego. Choroba ta objawia się silnym pieczeniem i bólem towarzyszącym pojawiającym się na skórze drobnych przezroczystych pęcherzyków wypełnionych płynem surowicznym. Leczenie odbywa się przy wykorzystaniu leków przeciwwirusowych, zespołów witaminy B oraz środków przeciwbólowych.

Ospica krowiankowa

Jest to przeniesienie na powieki uprzednio szczepionej ospy. Choroba objawia się:

· podwyższoną temperaturą ciała,

· obrzękiem zapalnym powiek,

· pojedynczymi pęcherzami z charakterystycznym zagłębieniem w części środkowej.

Przy tej chorobie możliwe są powikłania, takie jak zapalenie rogówki, zapalenie tkanek oczodołu, a nawet zapalenie mózgu. W leczeniu stosowane są antybiotyki w celu zapobieżenia wtórnemu zakażeniu, gamma - globulina, zespół witamin B, krowiankowa globulina odpornościowa.

Zapalenie spojówek:

Najczęstszą chorobą spojówek są jej stany zapalne. Rozwijają się one wskutek działania drobnoustrojów chorobotwórczych, takich jak gronkowce, paciorkowce, pneumokoki, wirusy, lub różnorodnych czynników zewnętrznych, np. złych warunków oświetleniowych, pyłu, kurzu, kosmetyków i dymu. Choroba może występować w postaci ortej lub przewlekłej.

Zapalenie ostre charakteryzuje się:

· silnym przekrwieniem spojówek powiekowych i gałkowych,

· światłowstrętem,

· swędzeniem i pieczeniem powiek,

· niekiedy następuje obrzęk limfatycznych węzłów przyuszniczych, podżuchwowych i szyjnych.

W zapaleniu przewlekłym:

· spojówka gałkowa jest przekrwiona,

· występuje wydzielina w kątach oka.

Zapalenie spojówek bakteryjne:

ZAPALENIE SPOJÓWEK OSTRE PNEUMOKOKOWE

Zapalenie to występuje zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, często razem z nieżytem górnych dróg oddechowych, gdyż wywoływane jest przez Gram - dodatnie dwoinki zapalenia płuc. Objawia się silnym przekrwieniem i obrzękiem powiek, rozpoczynając się najczęściej najpierw w jednym oku a następnie przechodząc do drugiego. Zapalenie to leczy się antybiotykami.

ZAPALENIE KĄTOWE SPOJÓWEK MORAXA - AXENFELDA –

Ta choroba wywoływana jest z kolei przez Gram - ujemny dwuprątek. Wśród objawów wymienić można:

· gromadzenie lepkiej wydzieliny w kątach powiek,

· silne swędzenie i pieczenie oczu,

· silne zaczerwienienie i wilgotnienie skóry w kątach powiek.

Leczenie zapalenia kątowego spojówek polega na stosowaniu do oczu 0,25% roztworu siarczanu cynku, będącego środkiem ściągającym.

ZAPALENIE SPOJÓWEK U NOWORODKÓW –

Wywoływane jest ono podczas porodu przez gronkowce złociste lub dwoinki rzeżączki. Stan zapalny cechuje silne ropienie obu oczu ze skłonnością przechodzenia na rogówkę. Leczenie polega na podawaniu antybiotyku do worka spojówkowego.

Zapalenie spojówek wirusowe:

NAGMINNE ZAPALENIE SPOJÓWEK I ROGÓWKI

Jest ono wywoływane przez adenowirus 8, a do objawów zalicza się:

· silne przekrwienie spojówek powiekowych i gałkowych,

· obfitą wydzielinę ropną w worku spojówkowym,

· zmiany w rogówce mogące pojawić się w parę dni od wystąpienia objawów spojówkowych.

Zapalenie to leczy się antybiotykami w celu zapobieżenia wtórnym zakażeniom oraz podając leki łagodzące objawy zapalne.

ZAPALENIE SPOJÓWEK WYWOŁANE WIRUSEM OPRYSZCZKI ZWYKŁEJ

Choroba ta występuje zwykle u dzieci i objawia się:

· ostrym, grudkowym zapaleniem spojówek,

· powiększeniem limfatycznych węzłów okolicy przyusznej,

· często dołączają się objawy zapalne ze strony rogówki: nacieki i ubytki nabłonka o kształcie drzewkowatym.

Leczenie w tym przypadku zależy od objawów klinicznych.

Urazy oczu

Urazy oczu zdarzają się często w grach sportowych i mogą spowodować dożywotnie kalectwo, gdyż poszkodowanemu grozi utrata wzroku. Kiedy masz wątpliwości w przypadku urazu oczu, udaj się niezwłocznie po pomoc medyczną.

Ciało obce w oku

Nawet drobne zanieczyszczenia typu ziarenka piasku, nasiona, opiłki mogą dostać się do oczu i spowodować duże podrażnienia, a nawet uszkodzenia. Czynności, jakie należy podjąć, aby usunąć takie ciało obce:

1. Nałożyć powiekę górną na dolną; w ten sposób, przez mechaniczne przesuwanie, można odkleić przedmiot od wewnętrznej strony powieki.

2. Trzymając powiekę, otwierać oko, łagodnie płukać ciepłą wodą.

3. Jeżeli ciało obce znajduje się pod dolną powieką, należy ją łagodnie odciągnąć i rogiem sterylnego gazika lub czystej chusteczki do nosa starać się wysunąć je na zewnątrz.

Urazy penetrujące oka:

Urazy penetrujące są skutkiem działania ostrego przedmiotu na gałkę oczną, którą uszkadzają, pozostając w niej.

Postępowanie w przypadku penetrującego urazu oka:

1. Unieruchomienie wbitych przedmiotów za pomocą jałowych kompresów lub gazy.

2. Zdrowe oko powinno być zamknięte.

3. Wykonanie telefonu po pomoc medyczną pod numer 112 lub 999.

Obrzęk gałki ocznej:

Obrzęk gałki ocznej może przybierać różne kolory: od sino-popielatego przez fioletowy do żółto-zielonego.

Oprócz zmian kolorystycznych dochodzi do obrzęku powieki.

Postępowanie w przypadku obrzęku gałki ocznej

1. Przyłóż lód lub opatrunek schładzający na ok.15-20 min.; spowoduje to zmniejszenie bólu i obrzęku. Nie przykładaj lodu lub opatrunku schładzającego bezpośrednio na gałkę oczną i nie naciskaj jej.

2. Poszukaj pomocy medycznej, jeżeli jest silny ból, zaburzenia widzenia.

Pierwsza pomoc

1. Uszkodzoną gałkę oczną przykryj jałowym kompresem lub gazą, ale nie stosuj ucisku.

2. Zabezpiecz opatrunek papierowym kapturkiem przyklejając go plastrem do skóry.

3. Zdrowe oko powinno pozostać zamknięte.

4. Zadzwoń po pomoc medyczną 112 lub 999.

Rany cięte oka:

Rany cięte oka wymagają bardzo delikatnego postępowania, aby przywrócić prawidłowy wygląd i funkcjonowanie gałki ocznej.

Pierwsza pomoc

1. Jeżeli gałka oczna jest przecięta, nie wolno stosować ucisku.

2. Jeżeli jest przecięta jedynie powieka, zastosować opatrunek z lekkim uciskiem.

3. Zdrowe oko powinno być zamknięte.

4. Poszukaj pomocy medycznej.

Chemiczne urazy gałki ocznej:

Oparzenia chemiczne oka są zwykle spowodowane kwasami lub zasadami. W takich przypadkach wymagana jest natychmiastowa pomoc, ponieważ nieodwracalne uszkodzenia gałki ocznej pojawiają się bardzo szybko (często po kilkunastu sekundach) i doprowadzają do trwałej utraty wzroku.

Pierwsza pomoc

1. Otworzyć szeroko oko i spłukiwać ciepłą wodą przez ok. 20 min. Strumieniem ciągłym i delikatnym. Oko należy przepłukiwać od strony nosa na zewnątrz, aby usuwany związek chemiczny nie wpłynął do drugiego oka.

2. Załóż luźny jałowy opatrunek.

3. Dzwoń po pomoc medyczną pod numer 112 lub 999.

Oparzenia oka światłem:

Oparzenia oka światłem są najczęściej rezultatem patrzenia bezpośrednio w strumień światła ultrafioletowego lub długiego patrzenia na śnieg w jasny słoneczny dzień. Ból pojawia się po kilku godzinach po wydarzeniu.

Pierwsza pomoc

1. Przykryj oczy wilgotnym, jałowym, chłodnym opatrunkiem. Nie wolno pozwalać poszkodowanemu na pocieranie uszkodzonego oka.

2. Udaj się po pomoc medyczną.

Wady słuchu

Wady narządu słuchu (wrodzone lub nabyte) są to uszkodzenia słuchu towarzyszące różnego rodzaju uszkodzeniom struktur przewodzących dźwięk. Schorzenia te mogą być genetycznie uwarunkowane, mogą być wynikiem uszkodzeń wystepujących w okresie życia płodowego i noszą wówczas nazwę niedosłuchów wrodzonych.

Druga grupą są wady słuchu pojawiające się po urodzeniu zwane niedosłuchami nabytymi. Pojawiają się one po urodzeniu (urazy, uszkodzenia toksyczne, infekcje), w okresie wczesnego dzieciństwa w przebiegu chorób zakaźnych (świnka, odra, płonica, półpasiec). Powstałe na skutek różnych przyczyn w okresie dorosłego życia. Najczęściej są one jednak wynikiem starzenia jako naturalnego procesu, podczas którego elementy naszego ucha ulegają stopniowemu zużywaniu. Na świecie obserwuje się stały wzrost odsetka ludzi w starszym wieku, u których bardzo często stwierdzany jest niedosłuch.

Wady słychu wrodzone

Według różnych statystyk znacznego stopnia uszkodzenie słuchu lub głuchotę stwierdza się średnio u 1 dziecka na 1000 urodzeń. Około połowa tych zaburzeń uwarunkowana jest genetycznie. Wrodzone wady słuchu mogą występować, jako niedosłuch lub głuchota dziedziczna i wady rozwojowe uwarunkowane genetycznie oraz jako niedosłuch lub głuchota wrodzona (czyli nie spowodowana wadą genetyczną odziedziczoną po przodkach).

Niedosłuchy dziedziczne występują, jako cechy dominujące lub recesywne. W przypadku cechy dominującej wszyscy potomkowie rodzica obciążonego tą cechą, będą miały niedosłuch, w przypadku cechy recesywnej wada może się nie ujawnić lub wystąpić w niepełnym zakresie.

Niedosłuch dziedziczny występuje, jako pojedyncza wada i jest wtedy nazywany niedosłuchem izolowanym lub bywa połączony z innymi nieprawidłowościami (występuje w zespole wad wrodzonych). Mogą to być różnego rodzaju zaburzenia metaboliczne, endokrynologiczne, zaburzenia wzroku, zaburzenia rozwojowe w obrębie twarzoczaszki i inne. Opisano wiele takich zespołów, które zazwyczaj nazywa się od nazwisk lekarzy i naukowców, którzy je opisali po raz pierwszy (np. zespół Ushera, zespół Waardenburga, itd.). Przyczynami wystąpienia głuchoty wrodzonej mogą być choroby matki w czasie ciąży, czynniki toksyczne działające w czasie ciąży oraz zaburzenia hormonalne. Najbardziej niebezpieczne są uszkodzenia, które wystąpią w 3 pierwszych miesiącach ciąży, są to najczęściej zakażenia wirusowe.

Jeżeli uszkodzenie wystąpi we wczesnym okresie życia płodowego, może dojść do niedorozwoju narządu słuchu, w przypadku uszkodzeń, które następują później może wystąpić uszkodzenie narządu słuchu już prawidłowo rozwiniętego. Wśród chorób wirusowych mogących negatywnie wpłynąć na narząd słuchu najczęściej wymieniane są opryszczka, półpasiec, ospa wietrzna, świnka, odra oraz najpoważniej uszkadzająca narząd słuchu - różyczka. Wśród chorób matki w okresie ciąży, które mogą potencjalnie doprowadzić do uszkodzenia słuchu płodu, należy wymienić cukrzycę oraz schorzenia nerek matki. Choroby te mogą doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych w narządzie słuchu dziecka.

Również czynniki toksyczne, z którymi matka ma kontakt podczas ciąży mogą być przyczyną uszkodzenia słuchu u dziecka. Należy do nich wiele leków, w tym pewne grupy antybiotyków, preparaty hormonalne, niedobór, ale również nadmiar witamin. Ogromne znaczenie ma także nikotyna i alkohol spożywane przez matkę w czasie ciąży.

Wady słuchu nabyte

Niedosłuchy lub głuchota nabyta w zależności od okresu, w którym powstało uszkodzenie opisywana jest, jako uszkodzenie okołoporodowe lub nabyte bezpośrednio po porodzie. Do tego rodzaju zaburzeń prowadzą zwykle urazy porodowe i niedotlenienie, które mogą być przyczyną znacznych uszkodzeń zarówno w obrębie mózgowia jak i ucha wewnętrznego.

Drugą grupą przyczyn nabytych wad słuchu są uszkodzenia powstałe w okresie wczesnego dzieciństwa w przebiegu chorób zakaźnych (świnka, odra, płonica, półpasiec) oraz jako powikłanie po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych (najczęstsza przyczyna głuchoty nabytej).

Kolejną przyczyną nabytych zaburzeń słuchu jest oddziaływanie związków ototoksycznych (uszkadzających słuch). Należą do nich antybiotyki ototoksyczne, chinina, arsen, sole metali ciężkich.

Znaczny odsetek przyczyn zaburzeń słuchu występujących u dzieci w wieku szkolnym stanowią choroby zapalne ucha środkowego, które nieodpowiednio leczone mogą doprowadzić do trwałych, czasem znacznych ubytków słuchu.Choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, zapalenie nerek, niedoczynność tarczycy mogą również wywierać niekorzystny wpływ na stan narządu słuchu. Dlatego w wybranych przypadkach, zgodnie z indywidualnymi sugestiami lekarza, należy monitorować jego stan czynnościowy.

Omawiając przyczyny niedosłuchów nabytych należy również wspomnieć o urazach czaszki, które w niektórych przypadkach mogą być przyczyną niedosłuchu, a nawet głuchoty.

Choroby prowadzące do ubytku słuchu

Przerost migdałka gardłowego

Migdałek gardłowy znajduje się w nosogardle, czyli górnej części gardła Migdałek gardłowy (zwany trzecim migdałkiem) występuje u dzieci i osiąga największe rozmiary pomiędzy 4 i 7 rokiem życia, po czym zaczyna zanikać i nie występuje u osób dorosłych. Nadmierny przerost migdałka gardłowego jest często spotykany u dzieci. powoduje Upośledzenie oddychania przez nos (dziecko oddycha ustami, chrapie w nocy) oraz występowanie przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Przerośnięty migdałek blokuje ujścia trąbek słuchowych i uniemożliwia lub ogranicza wentylowanie ucha środkowego, co sprawia że w jamie ucha środkowego gromadzi się płyn. W takim przypadku konieczne jest operacyjne usunięcie migdałka gardłowego.

Stany zapalne nosa i zatok ( przewlekłe, lub częste nawracające infekcje), alergia

Ze względu na zaleganie wydzieliny w jamach nosa i nosogardle oraz istnienie stanu zapalnego błony śluzowej powodują pogorszenie drożności nosa oraz upośledzenie drożności ujść trąbek słuchowych. W przypadku zapaleń konieczne jest leczenie przyczynowe (istnieje wiele przyczyn zapaleń), w przypadku alergii-leczenie przeciwalergiczne. Zastosowane leczenie powinno prowadzić do zmniejszenia stanu zapalnego i obrzęku śluzówki nosa i nosogardła i odblokowania ujść trąbek słuchowych.

Skrzywienie przegrody nosa - wrodzone lub nabyte (np. po urazie)

powoduje pogorszenie wentylacji jam nosa, sprzyja występowaniu stanów zapalnych nosa i zatok. Pogarsza funkcjonowanie trąbek słuchowych i sprzyja przewlekłemu zapaleniu ucha. W przypadku skrzywienia pogarszającego drożność jam nosa konieczna jest operacyjna korekta przegrody

Guzy nosogardła - złośliwe lub niezłośliwe

Obturują one ujścia trąbek słuchowych i pogarszają wentylację ucha środkowego. Występują przede wszystkim u osób dorosłych. Konieczne postępowanie onkologiczne lub operacyjne usunięcie (w zależności od rodzaju guza)

Wady wrodzone, np. rozszczepy podniebienia

Mięśnie podniebienia biorą udział w otwieraniu trąbki słuchowej. W przypadku wad podniebienia (np. rozszczepu) funkcja trąbki słuchowej jest również upośledzona. Konieczna chirurgiczna korekcja rozszczepu podniebienia i następnie usprawnianie mięśni podniebienia (elektrostymulacje, masaże, ćwiczenia logopedyczne)

niektóre wady genetyczne, np. zespół Downa (niedomoga mięśni m.in.trąbki słuchowej), zespół Crouzona, Aperta (wady czaszki i twarzoczaszki).

Choroby i stany prowadzące do ubytku słuchu typu zmysłowo-nerwowego:

wady genetyczne - niedosłuch pochodzenia genetycznego może być izolowany (tzn. oprócz niedosłuchu nie stwierdza się innych wad) lub być częścią wrodzonego zespołu wad (np. zespół Ushera, Waardenburga i in)

zamartwica w okresie okołoporodowym, niska masa urodzeniowa

wysoki poziom bilirubiny po urodzeniu (tzw. żółtaczka noworodków) przekraczający 20 mg%

bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

infekcje u matki w ciąży spowodowane przez drobnoustroje z grupy TORCH (toksoplazmoza, rożyczka, cytomegalia, opryszczka). Możliwa jest tu częściowo profilaktyka (badanie kobiet przed zajściem w ciążę oraz ciężarnych, szczepienia profilaktyczne przeciwko różyczce u dziewczynek)

inne choroby związane z występowaniem niedosłuchu (niektóre choroby ośrodkowego układu nerwowego)