Teoria wychowania.

Dr Jacek Z. Górniakiewicz

Temat: Rozmaitość podejść badawczych.

1. Podejście pozytywistyczne i/kontra humanistyczne.

2. Orientacja życzeniowa i/kontra realistyczna.

3. Dwa modele prezentowania i wyjaśniania relacji wychowawczych.

4. Podstawowe terminy.

Wychowanie – czym jest ex definitione?

-zawsze celowe, intencjonalne, wczesniej zaplanowane,

-wywieranie wpływu na aktywność drugiego człowieka/ na grupy ludzi/ na zbiór ludzi,

-z zamiarem wywołania oczekiwanych zmian,

-w czyimś myśleniu, odczuwaniu, motywacji do zachowań, oraz samym zachowaniu,

-za pomocą przyjętych w danym środowisku form, metod, technik i środków,

Teoria wychowania, jako tradycyjna nauka o wychowaniu:

Pytania:

*Jakim ma stawać się wychowanek? *Jak zmieniać wychowanka na miarę swoich celów?

*Jaki jest wychowanek – co w nim można/warto zmienić?

*Jakie jest otoczenie, jak może *Jaką podstawę teoretyczną można/warto przyjąć?

pomóc zmieniać wychowanka?

Odpowiedzi:

*Projekty zmian w wychowanku, *Sposoby powodowania zamierzonych zmian.

w jego osobowości i zachowaniach.

*Określanie możliwości planowanych zmian/ stanu

dokonywania zmian.

*Opis możliwości zmian tkwiące *Przegląd podejść w refleksji nad wychowaniem.

w otoczeniu wychowanka.

Teoria wychowania – jej tradycyjne działy:

*Teleologia wychowania. *Technologia wychowania.

*Diagnoza wychowania.

*Środowisko wychowawcze. *Badania nad teorią wychowania.

Wychowanie pojmowane tradycyjnie = kształtowanie zachowań + dyspozycji psychicznych do tych zachowań.

Cechy kierunkowe:	Cechy instrumentalne:
Wartości	Wiedza
Potrzeby	Umiejętności
Postawy	Nawyki
Motywacje do zachowań	Zdolności

Wychowanie, czym BYWA?

• Powodowane zmiany w osobowości i zachowaniu wychowanka zwykle odbiegają od zaplanowanych;

• Obok wpływów regularnie wywieranych w imię dalekosiężnych planów zdarzają się wpływy incydentalne, niezbyt przemyślane;

• Wywierane wpływy mogą służyć tylko urabianiu/ socjalizowaniu wychowanka, ale mogą być to wpływy rozwojowe wspierające autentycznemu dojrzewaniu osoby;

Wychowanie, czym JEST? / tym, czym czynią je ludzie.

Tradycyjnie, ideologicznie:	Nietradycyjnie, refleksyjnie:
Urabianie zachowań młodych pokoleń i gotowości do tych zachowań;	Wspieranie szans młodych osób na autentyczny osobisty rozwój;
W interesie otoczenia, decydentów, tradycji, praw;	W interesie młodych ludzi;
Wychowanek obiektem;	Wychowanek podmiotem;

Rozmaitość podejść poznawczych w pojmowaniu i badaniu wychowania:

Podejścia:	Orientacja: pozytywizm.	Orientacja: Humanistyczna.
Generalizowanie życzeń/sądów	Jak ma być – socjalizacja, wychowanek obiektem.	Jak ma być – spotkania, wspieranie rozwoju, wychowanek sobą.
Opisywanie realiów	Jak jest faktycznie.	Jak jest faktycznie.
Generalizowanie życzeń/sądów	50,.60.,70.,80.,90.,	80.,90.
Opisywanie realiów	70.,80.,90.	90?

Opozycyjne potrzeby widzenia – np. środowiska wychowawczego szkoły:

Jaka ma być szkoła, jako fabryka produkująca wiedzę, wartości?	Jaka ma być szkoła, jako miejsce spotkań istot ludzkich, aby dać szansę samorozwoju?
Jaka jest szkoła, jako fabryka?	Jaka jest szkoła, jako miejsce wspólnej egzystencji ludzi?

Podejścia:	Pozytywizm	Humanizm
Życzeniowo:	H. Muszyński	S. Kunowski
Realistycznie:	T. Lewowicki	Z. Kwieciński
	K. Konarzewski	A. Janowski