Elementy składające się na gospodarkę:
Podstawy organizacyjno-prawne,
Mechanizmy funkcjonowania i treść działań gospodarczych,
Zasoby i strumienie wartości związane z procesem gospodarczym,
Podmioty gospodarujące.
2. Ekonomia- nauka zajmująca się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystywania ograniczonych środków zaspokojenia potrzeb.
Ekonomia pozytywna- gałąź ekonomii, która przedstawia modelowy opis zjawisk gospodarczych. Wskazuje na czynniki ich zmian i skutki, jakie wywołują i wykrywają współzależność między nimi.
Ekonomia normatywna – nadbudowuje obraz gospodarki o sądy wartościujące. Dokonywana jest w jej ramach ocena zjawisk i procesów gospodarczych.
Mikroekonomia- dziedzina ekonomii zajmująca się badaniem zachowań indywidualnych konsumentów, przedsiębiorstw i rynków. Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących zakupu i sprzedaży towarów.
Makroekonomia- dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce, jako całości.
Ceteris Paribas- (przy wszystkich pozostałych czynnikach niezmiennych) założenie czy zasada stosowana we wszystkich modelach ekonomicznych oznaczające stałość innych czynników (nieuwzględnionych w badaniach)
Koszt alternatywny- to koszt utraconych korzyści z odmiennych zastosowań posiadanych zasobów finansowych rzeczowych, czyli oznacza rezygnację z innych celów, na których osiągnięcie moglibyśmy przeznaczyć posiadane zasoby.
3. Założenia gospodarki rynkowej:
Model dotyczy gospodarki rynkowej w warunkach kapitalizmu tzn. w warunkach takiego systemu społeczno- gospodarczego, w którym większość zasobów jest własnością prywatną.
Gospodarka składa się z dwóch grup podmiotów gospodarczych, gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw.
Rynek dzieli się na rynek dóbr ( konsumpcyjnych i kapitałowych) oraz na rynek zasobów.
4. Rynek- w znaczeniu ekonomicznym jest formą nawiązywania kontaktów między kupującymi, a sprzedającymi w celu ustalenia warunków transakcji, sposobu, miejsca, czasu oraz ekwiwalentu nabywanego towaru. Niezależnie od formy każdy rynek charakteryzuje się tym, że odbywające się na nim transakcje kupna i sprzedaży posiadają swoją cenę.
5. Popyt- ilość dobra, jaką ludzie chcą kupić po danej cenie w danym czasie.
Prawo popytu rynkowego- wraz ze wzrostem ceny produktu, zmniejsza się ceteris Paribas, popyt maleje i odwrotnie.
6. Czynniki wpływające na popyt:
Dochody, gusta i preferencje;
Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych:
♣ Dwa dobra są komplementarne, jeżeli wzrost (spadek) ceny na dane dobro powoduje spadek (wzrost) popytu na drugie dobro np. kaseta i magnetofon;
♣ Dwa dobra są substytucyjne, jeżeli spadek (wzrost) cena jednego dobra wywołuje spadek (wzrost) popytu na drugie dobro np. masło i margaryna.
Przewidywania cen relatywnych;
Liczba ludności;
Paradoksy.
7. Paradoks- sytuacja, w której wielkość popytu rośnie w miarę wzrostu cen.
Rodzaje paradoksów:
Paradoks Veblena- dotyczy wzrostu popytu na dobro prestiżowe, w których konsumpcja zaspokaja potrzebę demonstracji statusu materialnego nabywcy;
Paradoks Giffena- dotyczy wzrostu popytu na dobra podrzędne, których udział w ogólnych wydatkach jest wysoki;
Paradoks (Efekt Snobizmu) - polega na tym, że niektóre gospodarstwa domowe mniej cenią sobie te dobra, które konsumują inni i nabywają tych dóbr mniej lub wcale;
Paradoks (Efekt Owczego Pędu) - polega na tym że pewne gospodarstwa domowe tym wyżej cenią pewne dobra i tym więcej ich nabywają im bardziej je cenią i nabywają inne gospodarstwa domowe.
8. Podaż- ilość dóbr i usług, jaką sprzedawcy są w stanie zaoferować na rynku po danej cenie w danym czasie.
Prawo podaży- wraz ze wzrostem ceny rynkowej produktu prowadzi, ceteris paribas do wzrostu oferowanych ilości tego produktu, spadek ceny produktu wywołuje, ceteris Paribas, zmniejszenie oferowanych ilości produktów.
9. Czynniki wpływające na podaż:
Ceny czynników produkcji;
Technologia;
Podatki i subsydia;
Przewidywania cen;
Liczba przedsiębiorstw w gałęzi.
10. Cena równowagi rynkowej- to cena, przy której zrównają się wielkości popytu z wielkościami podaży, możemy, więc powiedzieć, że jest to cena która oczyszcza rynek z jakichkolwiek nadwyżek popytu lub podaży i nosi nazwę ceny oczyszczającej rynek.
11. Założenia współczesnej teorii konsumenta:
1. Konsument wybierając między różnymi alternatywami konsumpcji robi to w sposób świadomy, zgodnie z własnymi korzyściami.
2. Mając pełną i prawdziwą informację o produktach konsument sam potrafi najlepiej ocenić, na czym polegają jego korzyści.
3. Konsument decyduje o wyborze struktury własnej konsumpcji zgodnie ze swoimi preferencjami, dochodami oraz cenami dóbr obowiązującymi na rynku.
12. Użyteczność całkowita (UC) - jest sumą użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi.
Użyteczność marginalna (UM) - wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększenia (zmniejszenia) konsumpcji danego dobra o kolejną dodatkową jednostkę.
13. Prawo malejącej użyteczności marginalnej.
Mówi, że zadowolenie z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większe aniżeli z kolejnej drugiej jednostki. Zależność ta jest odwracalna.
14. Krzywa obojętności- przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne. Każda z tych kombinacji daje konsumentowi takie samo zadowolenie. Oznacza to, że dana krzywa obojętności charakteryzuje się stałym poziomem zadowolenia.
15. Cechy krzywej obojętności:
Krzywe obojętności mają nachylenie negatywne;
Krzywe obojętności nie mogą się przecinać;
Krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do początku układu;
Krzywych obojętności jest nieskończenie wiele.
16. Krzywa dochód- konsumpcja
Jest geometrycznym zbiorem punktów równowagi konsumenta odpowiadających wszystkim poziomom dochodu konsumenta przy założeniu niezmienności cen oraz danych preferencjach konsumenta.
17. Krzywa cena- konsumpcja
Jest geometrycznym zbiorem punktów równowagi konsumenta w sytuacji, kiedy cena danego dobra zmienia się w sposób ciągły, przy założeniu niezmienności dochodu, cen innych dóbr oraz danych preferencjach konsumenta.
18. Teoria produkcji
Jest analizą relacji, jakie występują między nakładem czynników a osiąganym z tego nakładu produktem.
19. Czynniki produkcji:
♣ Stałe to takie, których nakład nie ulega zmianie wraz ze zmianami rozmiarów produkcji.
♣ Zmienne- nakłady zmieniają się wraz ze zmianami rozmiarów produkcji.
20. Podstawowe założenia analizy funkcji produkcji w krótkim okresie:
Istnieje tylko jeden czynnik zmienny;
Istnieje tylko jeden czynnik stały;
Technologia produkcji jest dana;
Czynniki produkcji mogą łączyć się ze sobą w różnych proporcjach;
Produkt jest jednorodny.
21. Produkt przeciętny (PP)
Wielkość produkcji przypadająca na jednego pracownika w danym okresie.
PP=PC/L
Produkt marginalny (PM)
Ogólnie produkt marginalny można rozumieć, jako przyrost produkcji osiągany z dodatkowej jednostki czynnika zmiennego np. pracy.
PM= deltaPC/deltaL
22. Prawo malejących przychodów.
Zwiększając nakład czynnika zmiennego osiągamy taki punkt po przekroczeniu, którego każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji.
23. Etapy produkcji:
Etap I- nakład czynnika zmiennego rośnie od zera do takiej wielkości, dla której produkt przeciętny jest maksymalny, w etapie I PP rośnie;
Etap II- stanowi o taki przedział nakładu czynnika zmiennego w ramach, którego PP spada, również PM spada, lecz pozostaje ciągle dodatnie;
Etap III- PP ciągle spada, PM przybiera wartości ujemne, spada również PC.
24. Efekty skali produkcji:
Rodzaje:
♣ Stałe,
♣ Malejące, przy podwojeniu czynników produkcja zwiększy się lub zmniejszy się dwa razy,
♣ Rosnące.
25. Izokwanty produkcji.
Powstaje w wyniku połączenia ze sobą wszystkich możliwych efektywnych kombinacji czynników, dających taką samą wielkość produkcji.
26. Ścieżka ekspansji produkcji.
Jest krzywą składającą się z punktów styczności między równoległymi liniami jednakowego kosztu oraz odpowiednimi izokwantami produkcji.
27. Formy konkurencji na rynku:
Konkurencja doskonała-
Monopol pełny-
Konkurencja monopolistyczna-
Oligopol-
28. Ekonomiczne funkcje państwa:
Tworzenie ładu instytucjonalno- prawnego;
Alokacyjna (efektywność);
Stabilizacyjna;
Redystrybucyjna (sprawiedliwości).
29. Dochód społeczny.
Suma pieniężnej wartości dóbr i usług wytwarzanych w każdym społeczeństwie przy pomocy pracy, ziemi i spadków kapitałowych.
30. Rachunek dochodu społecznego.
Dotyczy dokonujących się w gospodarce danego kraju przepływów pieniężnych.
Przepływy te mogą być liczone w ujęciu: przychodowym i wydatkowym.
31. Mierniki poziomu sprawności gospodarki:
Produkt narodowy- jest pieniężnym odpowiednikiem strumienia finalnych dóbr i usług wytwarzanych w danym kraju w ciągu jednego roku ( wyrażony w cenach rynkowych).
Elementy produktu narodowego:
- osobiste wydatki konsumpcyjne (C),
- krajowe inwestycje prywatne (I),
- rządowe zakupy dóbr i usług (G),
- eksport netto ( Ne),
- dochód netto z tytułu własności za granicą (Ni).
Produkt krajowy- wyraża rozmiary produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju.
PK=C+I+G+Ne
Dochód narodowy- z punktu widzenia źródeł pochodzenia czynników produkcji jest przychodem z tytułu ich zaangażowania w procesie produkcji.
Z punktu widzenia przedsiębiorstw dochód narodowy jest kosztem użycia tych czynników produkcji.
PKB (PRODUKT KRAJOWY BRUTTO)
+ dochód netto z tytułu własności za granicą=
= PNB (PRODUKT NARODOWY BRUTTO)
- Amortyzacja
= PNN (PRODUKT NARODOWY NETTO)
- Podatki pośrednie
= DN (DOCHÓD NARODOWY)
32. Wzrost gospodarczy.
To długookresowy proces powiększania produkcji dóbr i usług w danym kraju.
33. Rozwój gospodarczy.
Obejmuje przede wszystkim jakościowe przemiany zachowane w dłuższym okresie w rzeczowej, wartościowej i instytucjonalnej strukturze gospodarki narodowej.
Aspekty rozwoju gospodarczego:
- rzeczowy,
- własności,
- instytucjonalnym.
34.
35. Zadania NBP:
Organizowanie rozliczeń pieniężnych,
Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,
Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami,
Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa.
36. Zadania RPP:
Ustalenie wysokości stóp procentowych,
Ustalenie zasad i stopy rezerwy obowiązkowej banków komercyjnych,
Przyjmowanie rocznych sprawozdań finansowych NBP,
Ustalanie zasad operacji otwartego rynku,
Zatwierdzenie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z jego działalności,
Określenie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych.
37. Podstawowe instrumenty polityki pieniężnej:
Bezpośrednie instrumenty kontroli administracyjnej,
Pośrednie instrumenty rynkowe,
Nadzwyczajne i uzupełniające instrumenty.
38. Budżet państwa.
Jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.
Funkcje budżetu:
Fiskalna,
Redystrybucyjna,
Stymulacyjna.
39. Zasady polityki budżetowej:
Zasada rocznego budżetowania,
Zasada zupełności,
Zasada jedności,
Zasada jawności,
Zasada równowagi budżetowej.
40. Dług publiczny.
Najczęściej określa się, jako finansowe zobowiązania władz publicznych z tytułu zaciągnięcia pożyczek. Najważniejszą przyczyną powstawania długu publicznego jest jednak zaciąganie pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego.
41. Inflacja.
Ilustruje wzrost cen wielu produktów i usług w całej gospodarce.