WYTRZYMAŁOŚĆ ZMĘCZENIOWA - nawieksze naprężenie normalne δmax i styczne τmax przy którym próbka nie zostanie zniszczona, podczas określonej liczby cykli Ng. Ng-graniczna liczba cykli, Ng = 10*10⁶ - dla stali; 100*10⁶ - dla stopów aluminiowych. δ=P/A ≤ k = z/x

RZECZ. WSPÓŁ. BEZP.CYKI SYMET.- δ= z-1*ε/β δ na = z-1/β ϒ δ na. Z-1=granica zmęczenia dla cyklu symetrycznego. δna = naprężenie normalne amplituda, βϒδna - rzeczywisty współczynnik bezpieczeństwa. ZAKRESY: δ= { 1,3 ÷1,5 - znany rozkład naprężeń i obciążeń, znane charakterystki obciążeń w warunkach, wysoka technlogia wykonan, wysoka jakość technik konstrukcji . 1,5÷1,7 - zwykła dokładność obliczen, dobra technologia wykonan. 1,7÷2,0 - element o większych wymiarach, średna jakosc wykonania, średnia doładkość obliczeń. 2,0÷2,5 - orientacyjne okreslanie obciążeń i narezen niezbyt dobrze znanych warunków pracy ; δna = δ_max ; Z-1 { zrc- rozciąganie; zgo - zginanie ; zso - skręcanie ; zto - ściskanie. WZORY: δn_max= δna = Z-1/βϒδ= k-1-8 ; Xz= βϒδ= βδ/ε ; k-1 = Z-1/βϒδ = Z-1/Xz ; krc= zrc/Xz ; Xz=2,5÷4,0 ; k-1 { krc,kgo,kso,kto.

SPRAWNOŚĆ GWINTU ( obr. na post.) - n = Lu/Lw = tgϒ/tg(ϒ+g'); Lu- praca użyteczna, Lw- praca włożona; Lw= Ms * 2*∏ ; Lu= Q*P ; η= Lu/Lw= Q*P/2*∏*Ms ; η = Q*∏*ds*tgϒ/ 2*∏ *0,5 * ds *Q * tg(y+g') ; η= tgϒ / tg(ϒ*g') POST. na OBR. - Lw= P*Q ; Lu = 2*∏ * Ms ; η= Lu/Lw ; η= Lu/Lw = 2 ∏ Ms/ Q * P ; η = 2 ∏ * 0,5 *ds *Q * tg(ϒ-g') / Q*∏*ds*tgϒ ; η= tg (ϒ-g')/tgϒ

ROZKŁAD SIŁ W POŁĄCZENIU GWINTOWYM- w połączeniu śrubowym z gwintem prostokątnym w którym śruba przenosi obciążenia osiowe Q jest analogiczny do rozkładu sił jaki występuje przy przenoszeniu ciężaru Q w górę i w dół po równi pochyłej. WZORY: Ms = 0,5 *Q*ds * tg (ϒ+/- g') - pozorny współ. tarcia; ds=d+D₁/2 - średnia średnica współpracy; tgϒ= P/∏ds - kąt wzniosu; tg g' = ϻ' = ϻ/cosαr - kąt pozorny współ. tarcia; ϒ= f(P,ds); g'= f(ϻ,αr)

"+" - jest wtedy gdy ciężar idzie do góry(przeszkadza); "-" - gdy ciężar idzie do dołu(pomaga)

Ms = 0,5 * Qds*tg(ϒ-g') ; 1) ϒ=g' => Ms = 0 ; 2) ϒ<g' => Ms < 0

P= (Q)/ [∏/4 (d²-D₁²)*N/P ≤ pdop - nośność gwintu; P== (4QP)/ [∏(d²-D₁²)*M ≤ pdop

H≥(4QP)/ [∏(d²-D₁²)pdop - wysokość nakrętki ; H≥(1,2÷1,5)d

POŁĄCZENIE WIELOBOCZNE - uproszczona wersja połączenia wielowypustowego. WZÓR: Ms'=P*(z/g) b ; P = Pmax+Pmin/z *b/z *L ; P= 1/4 Pmax *b*L ; M's = 1/6 Pmax *b²*L - dla jednej pary ; Ms = 1/3 Pmax *b² *L - dla dwóch par ; Pmax = 3Ms/b²*L ≤ Pdop.

RZECZYWISTY WSPÓŁ.BEZP. CYKLE NIESYM. - WZORY SERENSENA: δ = Zrc / βϒδna + Ψδ*δnm ; δ= Rm(e) / eβϒδna + δnm. WZORY SODERBRGA: δ = Zrc / βϒδna + Zrc/(Ro)*δnm - dla stali ; δ = Zrc / βϒδna + Zrc/(Rm)*δnm - dla żeliwa. ; Dla cylki dwustronnych/mieszanych -1 ≤ R ≤ O ; Ψδ = ZZrc - Zrj/Zrj- wsp. wrazliwosci materialu na asymetrie obciazenia. ; Dla cykli jednostronnych: O<R≤1 ; ε = ZRm - Zrj/Zrj - Wsp. wrażliwości met. na asym. obciąż.

OBLICZENIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE POŁĄCZENIA WIELOWYPUSTOWEGO- połączenie wielowypustowe - wypusty są integralne z wałem. ; Rodzaje centrowania piasty na wale: 1) pasowanie na średnicy wewnętrznej (d). 2) Pasowanie na śred. zew. (D); 3) pasowanie na powierzchniach bocznych. ; OBLICZENIA WYTRZYM: P= P/ (D-d/2) *L*z*Ψ ≤ Pdop , gdzie: Ψ - dokładność wykonania; Ψ = 0,7÷0,9 ; z - ilość wypustów ; P= 2Ms/ dm = 4Ms/D+d ; P = 8Ms/ (D²-d ²) * L * z * Ψ ≤ Pdop - wzór na naciski

WSPÓŁCZYNNIK CHARAKTERYZUJĄCY ASYM. CYKLU - 1) Wsp. amplitudy cyklu: R = δmin/δmax = δm - δa/δm+δa = ӕ-1/ӕ+1 ; 2) ӕ= δm/δa = δmax+δmin/δmax-δmin = 1+R / 1-R

KOREK WZDŁUŻNY - 1 warunek: P = P/ (dk/z) * zk ≤Pdop ; 2 warunek: τ_t = P/ dk*zk ≤ kt ; P= 2Ms/d -(1kołek) ; P = Ms/d -(dwa kołki)

POŁĄCZENIA WPUSTOWE- służą do łączenia piast z wałem i zabezpieczenia przed obrotem względem siebie. Wpusty są elementami pryzmatycznymi ( bez zbierzności). Nie wywierają obciążenia / nacisku promieniowego. Połączenie wpustowe jest klasycznym sprzężeniem kształtowym. OBLICZENIA WYTRZ. POŁĄCZENIA WPUSTOWEGO: P = P/(h/2)*lo ≤ Pdop gdzie:P – siła działająca na wpust w [N],h – wysokość wpustu w [m],lo – długość części pryzmatycznej wpustu w [m]. P= 2Ms/d ( 1 wpust); P= Ms/d (2 wpusty) } warunek wytrzymałościowy.

WYBOCZENIA - 1) wyboczenia sprężyste Eulera - Pręt pod obciazeniem odchyla sie od polozenia rownowagi po zmniejszeniu obciazenia wraca do polozenia pierwotnego. Wyboczenie sprezyste wystepuje gdy smukłość pręta jest wieksza od smukłości granicznej. 2) wyboczenia trwałe (plastyczne) Tetmajera - pręt po zmniejszeniu obciazenia nie wraca do położenia pierwotnego. -||- jest mniejsza. WARUNEK WYBOCZENIOWY: δc= Q/A ≤ kw = Rw/Xw; A= ∏d₃²/4 - śruba pełna ; A= ∏(d₃² - do²/4 - śruba wydrążona ; S = Ls/ix ; Ix = A*ix - moment bezwłądności ix = pierwiastek (Ix/A) ; ix = 0,25 d₃ - min. promień bezwładności dla pręta pełnego. ; S > Sgr ; Rw = ∏²E/S²