Zajęcia 01 2013

PROBLEM NASTĘPSTWA TRONU PO KAZIMIERZU WIELKIM

W czasie kongresu w Krakowie z 1364 Ludwik Andegaweński wydał dokument (wystawiony w dniu 27 września) i dotyczył on sukcesji na tronie polskim po śmierci Kazimierza Wielkiego. Ludwik oświadczał w nim, że jeżeli Kazimierzowi Wielkiemu urodzi się syn z małżeństwa z księżniczką to syn obejmie władzę w Polsce. Król czynił ustępstwo tylko na rzecz syna, a córki postanawiał wyposażyć w posag i godnie wydać za mąż.

W roku 1365, mimo braku unieważnienia poprzedniego małżeństwa, król ożenił się po raz czwarty z Jadwigą [córka księcia żagańsko- głogowskiego Henryka V Żelaznego]. Ślubu udzielił, korzystając z podrobionej dyspensy, Jan Doliwa biskup poznański. W dyspensie chodziło o niedozwolony stopień pokrewieństwa między małżonkami [Kazimierzem i Jadwigą żagańską]. Papież jednak zaprzeczyłby udzielił dyspensy i oświadczył, że związek z Jadwiga nie jest legalny. Ponadto za takie fałszerstwo groził proces przed papieskim trybunałem, jednak działania dyplomacji polskiej i węgierskiej uchroniły go przed odpowiedzialnością. Jednak z tego małżeństwa narodziły się trzy córki( jedna wcześnie zmarła), którymi po śmierci króla zabrała jego siostra Elżbieta Łokietkówna.

Prawdopodobnie w 1369 Kazimierz usynowił swojego wnuka Kaźka słupskiego.

Adelajda heska wygnana zona postanowiła w Awinionie upomnieć się o swoje prawa. Przedstawiła papieżowi wszystkie krzywdy, które doznała u Kazimierza i poprosiła o interwencję.

Andegawenowie. Pomysł przekazania im tronu królewskiego pierwotnie pojawił się w 1327 roku w związku z ciężką chorobą syna królewskiego Kazimierza i 1351 w czasie wspólnej wyprawy przeciwko Litwie Kazimierz zachorował a Ludwik odebrał w Lublinie od dostojników polskich przysięgę, że uznają go za pana naturalnego i króla jednak dostojnicy postawili mu warunki. Traktat budzyński z 1355 przewidywano, że w razie braku męskiego potomka tron w Polsce obejmie Ludwik Wielki lub jego bratanek Jan.

Piastowie śląscy nie byli brani pod uwagę, ponieważ sami pozbawili się prawa to korony w Polsce stając się wasalami Korony Królestwa Czeskiego.

Testament Kazimierza Wielkiego

Zapis dla Kaźka księcia wołogosko- słupskiego: Kujawy, ziemia dobrzyńska, sieradzka, łęczycka wraz z grodami w Kruszwicy, Bydgoszczy, Złotowie i Wałczu.

Jednak Ludwik Andegaweński wspomagając się sądem ziemskim sandomierskim zmienił ostatnią wole władcy i anulował zapis o przyznanie Kujaw i ziemi sieradzkiej i łęczyckiej (obawa o to, aby Kaźko nie stał się kontrkandydatem do tronu).Kaźko w chwili objęcia lenna stał się wiernym stronnikiem nowego króla.

Stronnictwa polityczne po śmierci Kazimierza Wielkiego

Byli to: Poraje- Kurozwęccy (Dobiesław i Zawisza), Leliwici (Jan z Książa i Rafał z Tarnowa), Toporczycy-Starżowie (Otton z Pilicy, Jan z Tarnowa) i Sędziwój z Szubina z rodu Pałuków oraz ulubiony lekarz króla Jan Radlica, który później został kanclerzem i biskupem królewskim.

Małżeństwa wewnątrz tej grupy oraz jeszcze z możnowładztwem węgierskim.

Na czele stali wyżsi duchowni: Jarosław Bogoria Skotnicki(arcybiskup gnieźnieński), Janusz Suchywilk (kanclerz) oraz biskup krakowski Florian z Mokraska.

Pojawienie się Władysława Białego

Władysław Biały, książę gniewkowski. Kiedyś zrzekł się on dziedzictwa na rzecz Kazimierza Wielkiego i osiadł w klasztorze benedyktyńskim w Dijon. Opozycja Andegawenów dostrzegła w nim nowego pretendenta do tronu książęcego. Wiódł on życie mnicha, na wiadomość o śmierci Kazimierza starał się o dyspensę od papieża, ale nie dostał jej i mimo to opuścił klasztor i pojechał na Węgry. Chciał on odzyskać swoje księstwo jednak Węgrowie nie pomogli mu w tym. [Siostra Władysława była matką Elżbiety Bośniaczki żony Ludwika]

W roku 1373 pojawił się na Kujawach i z pomocą miejscowego rycerstwa zdobył Inowrocław i Gniewkowo. Szukał pomocy u rycerstwa wielkopolskiego i kujawskiego, ale został zmuszony do kapitulacji. Próby odzyskania dziedzictwa podejmował jeszcze u Ludwika.

Przy pomocy nowych sprzymierzeńców Ulryka von Osten w roku 1375 opanował Gniewkowo i Złotoryję, jednak znów został pokonany przez siły rycerstwa wielkopolskiego i sieradzkiego [Jan Kmita i Bartłomiej z Wezenborga].

W roku 1376 podczas oblężenia Złotoryi śmiertelnie raniony został Kaźko słupski.

Sprawa kradzieży insygniów królewskich z grobu Kazimierza Wielkiego przez Janka z Czarnkowa[ dla Wł. Białego?]. Janko stanął przed sądem duchownym początkowo zastał uniewinniony jednak świecki sąd ziemski poznański skazał go na konfiskatę dóbr i wygnanie z kraju.

Zawisza z Kurozwęk pośredniczył w zawieraniu ugody miedzy Władysławem Białym a Ludwikiem Andegaweńskim. W zamian za zrzeczenie się księstwa gniewkowskiego Władysław otrzymał 10000 florenów i opactwo Pannohalma na Węgrzech.

SYSTEM RZĄDÓW LUDWIKA WEGIERSKIEGO

ELŻBIETA ŁOKIETKOWNA I WŁADYSŁAW OPOLCZYK

Kazimierz Wielki zmarł 5 listopada 1370. Dostojnicy królewscy nie czekali na przybycie następcy i natychmiast pochowali króla w katedrze była to demonstracja polityczna, ponieważ zgodnie z obyczajem pogrzeb powinien się odbyć w obecności sukcesora.

Po śmierci Kazimierza Brandenburczycy zajęli Santok i Drzeń a Siemowit Mazowiecki zerwał stosunek lenny z Koroną i ponownie przyłączył Płock. Mazowsze zbliżyło się do Litwy i nawiązało kontakty z opozycją wielkopolską. Książęta litewscy Kiejstut i Lubart zaatakowali należący do Aleksandra Koriatowicza (nadany przez Kazimierza Wielkiego) Włodzimierz Wołyński zdobyli zamek i przyłączyli go do swoich włości.

Dwa dni po pogrzebie zjawił się on w Krakowie wraz z dostojnikami Władysławem opolskim i Banem slawońskim Piotrem Czudarem z zadaniem zabezpieczenia następstwa tronu.

Koronacja, mimo sprzeciwu frakcji wielkopolskiej, odbyła się 17 listopada 1370 w Krakowie następnie król pojechał do Wielkopolski, [ale nie wypełnił postanowienia pokazania się w stroju koronacyjnym i złożeniu insygniów królewskich w katedrze w Gnieźnie. Pod koniec roku wywiózł je na Węgry wraz z królewskim archiwum, znajdowały się tam wszelkie tytuły prawne panującego.

Ludwik nie zamierzał sprawować osobistych rządów i przekazał rządy regencyjne swojej matce Elżbiecie Łokietkównie (była ona siostrą zmarłego króla, co było niewątpliwym atutem).

Pierwsza regencja miała za zadanie uspokojenie bojowych nastrojów Wielkopolan. Nie udało się to nowemu staroście Przecławowi z Gułtów, ani też jego następcy Ottonowi z Pilicy, dopiero trzeci starosta Sędziwój z Szubina opanował sytuację. Rycerstwo z małopolski podniosło konfiskatę dóbr dokonywanych przez Kazimierza Wielkiego (konfiskowaną ją tym, którzy nie potrafili wykazać się tytułami prawnymi do posiadanej ziemi).Regentka przystała na resustytucję dóbr, powołała sądy resustytucyjne złożone z przedstawicieli miejscowych elit, które miały za zadanie rozpatrywać skargi. Sama regentka dokonała kilku resustytucji min. w Wielkopolsce. Akcja miała podtekst polityczny dwór liczył na zjednanie sobie Wielkopolan. Elżbieta zrezygnowała w 1375 i wyjechała na Węgry. Po zapewnieniu tronu polskiego córce Ludwika –układy koszyckie.

Druga regencja. W roku 1376 doszło w mieście Krakowie do rozruchów w wyniku zatargu między węgierskim otoczeniem królowej a mieszczanami. Zginął starosta Jan Kmita. W chwili drugiego wyjazdu Elżbiety z Polski w 1377 [starostą zastał Domrat z Pierzchna] odżyły dawne waśnie i rody zaczęły walczyć między sobą.

Na początku 1378 rządy namiestnicze objął Władysław opolski. Był on palatynem na Węgrzech i należał do zaufanych ludzi króla (był w Krakowie na wieść o śmierci Kazimierza Wielkiego).

Po koronacji Ludwika dostał trzy terytoria [ziemię wieluńską, Olsztyn i Bobolice w ziemi krakowskiej].Miał on stać się strażnikiem interesów króla w Polsce w 1372 powierzono mu rządy namiestnicze na Rusi. Jednak nie uzyskał on poparcia w Polsce, ponieważ był on księciem obcym i kojarzonym z Węgrami. Na wieść o jego namiestnictwie ujawniła się opozycja i pod przewodnictwem Bartosza z Odolanowa na zjeździe w Wielkopolsce w 28 marca 1378 zakwestionowano legalność oddania władzy obcemu księciu. Ludwik musiał odwołać Opolczyka i ponownie regentką została jego matka.

Władysław opolski objął w lenno ziemię po zmarłym Kaźku słupskim: Gniewków, Bydgoszcz, ziemia dobrzyńska. Z czasem związał się z niechętnymi Andegawenom Piastami mazowieckimi (poślubił córkę Siemowita Mazowieckiego Ofkę).

W roku 1380 zmarła Elżbieta Łokietkówna, a Ludwik powierzył rządy namiestnicze Biskupowie krakowskiemu Zawiszy z Kurozwęk. Otrzymał on taki sam zakres władzy jak zmarła królowa(np. Prawo do obsadzania wszystkich urzędów z wyjątkiem kasztelani i województwa krakowskiego) jednak do pomocy ustanowiono mu czterech wielkorządców: Sędziwoja z Szubina (wojewodę kaliskiego), Dobiesława, z Kurozwęk ( kasztelana krakowskiego), Domrata z Pierzchna i Jana Radlicę. Jednak w 1382 zmarł Zawisza.

Do Polski został wysłany Zygmunt Luksemburski (zaręczony z córka Ludwika- Marią) i w przyszłości miał on objąć z nią tron w Polsce. W Zwoleniu na Słowacji przyjął on hołd starostów Królestwa Polskiego. Walczył on przeciwko Bartoszowi z Odolanowa wspierany przez wielkorządców.

W roku 1382 zmarł Ludwik Andegaweński

SPRAWA NASTEPSTWA TRONU PO LUDWIKU ANDEGAWEŃSKIM

W roku 1372 Ludwik zawarł z Karolem IV układ o wydaniu córki Marii(ur. 1370), za mąż za Zygmunta Luksemburskiego.

Katarzyna (ur.1371) miała zostać żoną króla Francji Ludwika orleańskiego, a Jadwiga (ur. 1374) żoną księcia habsburskiego Wilhelma (połączenie Węgier z Austrią).

Na tron Polski była przeznaczona Maria wraz z Zygmuntem Luksemburskim [połączenie Królestwa Polskiego z Brandenburgią].

Uzyskiwanie poparcia

Ludwik Andegaweński, chcąc zapewnić tron polski córce musiał zmienić zasady dziedziczenia zawarte w traktacie budzyńskim z 1355 roku. Jednak, aby tego dokonać potrzebna była zgoda dygnitarzy Królestwa. Elity polityczne i duchowne nie zgadzały się na zmianę dziedziczenia.

Ludwik skierował uwagę na miasta i zaczął nadawać im liczne przywileje[ mieszczanie dostrzegli korzyści ekonomiczne i możliwość posiadania wpływu na politykę.] Nadawał miastom prawo niemiecki i przywileje handlowe w dokumentach zaczęła pojawiać się formuła hołdu składanego córką Ludwika. Miasta wielkopolskie i małopolskie wraz z Krakowem zaczęły uznawać następstwo córek Ludwika. W 1373 mieszczanie poznańscy uzyskawszy w Koszycach nowe przywileje dla miasta uznali córki Ludwika za prawowite dziedziczki tronu polskiego, gdyby Ludwik nie doczekał się męskiego potomstwa.

AKCJA RESUSTYTACYJNA

Porozumienia za szlachtą król zawarł na zjeździe w Koszycach 17 września 1374 roku. Układ zredagował Zawisza z Kurozwęk przewidywał on w zamian za sukcesję liczne koncesje króla na rzecz szlachty. Ludwik zobowiązywał się:

PIERWSZY PRZYWILEJ GENERALNY

Porozumienia z duchowieństwem król zawarł w roku 1381 była to ugoda podatkowa, nie obejmowała jednego przywileju, lecz kilka indywidualnych aktów dla poszczególnych biskupstw i opactw.

Nie należy jednak szukać w ordynacji podatkowej dla duchowieństwa ze sprawą sukcesji. Był to element polityki króla, który chciał uporządkować państwo na wzór węgierski.

Sprawa sukcesji

Po zawarciu układu koszyckiego szlachta złożyła hołd Katarzynie, jako następczyni Ludwika, jednak nie oznaczało to desygnacji jej na króla, lecz jedynie taka możliwość. Katarzyna zmarła w roku 1378 i następstwo tronu przypadło Marii, a dla najmłodszej Jadwigi została przeznaczona korona św. Stefana (Węgry).

Jednak szlachta nie była całkowicie zdecydowana (istniała opozycja w postaci Janusza Suchywilka arcybiskupa gnieźninskiego). Ludwika podczas zjazdu ze szlachtą w Koszycach w 1379 roku zamknął bramy miasta i użył gróźb, aby skłonić opozycjonistów do złożenia hołdu Marii.

Ludwik Andegaweński zmarł 11 września 1382 roku.

Tron polski miał przypaść Marii wraz z Zygmuntem Luksemburskim, jednak wdowa po Ludwiku Elżbieta Bośniaczka nie była przychylna temu mariażowi wspierała ją w tym opozycja antyluksemburska na Węgrzech. Wbrew woli Ludwika zadecydowano, że Maria obejmie tron węgierski.

Warunkiem do uzyskania tronu w Polsce miało być stałe przybywanie władcy w kraju, (aby nie powtórzyła się sytuacja z czasów Ludwika Andegaweńskiego).

Zygmunt Luksemburski i jego działania

Na wieść o śmierci Ludwika zaczął on walczyć z opozycją wielkopolską i sposobić się do przejęcia władzy licząc na szybki przyjazd Marii. Zaczął także przyjmować hołdy wierności od miast. Jednak szlachta postawiła warunki: Maria miała zamieszkać w Polsce, a starosta Domrat z Pierzchna miał utracić swój urząd. Zygmunt nie mógł tych warunków spełnić i w celu szukania poparcia udał się do Małopolski. Jednak Małopolanie wiedzieli już, że Maria objęła tron na Węgrzech.

Panowie krakowscy mieli zadecydować o losach korony i całego kraju, byli oni świadomi swojej siły politycznej i stanowili w przetargach dynastycznych równego partnera dla dworu węgierskiego.

W roku 1382 na zjeździe w Radomsku doszło do spotkania Wielkopolan z panami krakowskimi(byli to min. Jan Radlica i kasztelan Dobiesław z Kurozwęk). Szlachcice z wielkopolski i małopolski doszli do wniosku: córka Ludwika może panować w Polsce, ale wykluczyli Inie personalną z Węgrami. (Zwolennikiem Zygmunta Luksemburskiego był arcybiskup gnieźnieński Bodzanta). Zadowoleni byli nawet zwolennicy księcia mazowieckiego Siemowita IV( chcieli go widzieć, jako przyszłego męża Marii).

Postanowiono:

!!!Pokazuje to, że ludzie wychowani w szkole politycznej Kazimierza Wielkiego nawet pod nieobecność króla są w stanie pokierować państwem. W obliczu zagrożenia przedstawiciele różnych opcji politycznych potrafią osiągnąć kompromis.

Postanowienia zostały potwierdzona na grudniowym zjeździe Małopolan w Wiślicy, doszło tam także do spotkania z poselstwem węgierskim. Podziękowali w imieniu Elżbiety Bośniaczki za wierność okazaną córce oraz prosili o nie składanie hołdu nikomu innemu oznaczało to klęskę Zygmunta Luksemburskiego i Wielkopolan.

Siemowit IV

W marcu 1383 zwołano zjazd szlachty w Sieradzu, na którym miano dać odpowiedź na propozycję Elżbiety Bośniaczki. Jednak zjazd został opanowany przez zwolenników Siemowita IV i zaproponowali, aby został on mężem Jadwigi Andegaweńskiej (zamiast Wilhelma austriackiego).W ten sposób Siemowit zostałby mężem i legalnie mógłby sięgnąć po koronę królewską. Arcybiskup gnieźnieński Bodzanta zapytawszy się zgromadzonych zyskał powszechny aplauz. Wystąpienie Jana z Tęczyna (kasztelana wojnickiego) sprawiło, że wstrzymano się z elekcją.

SUKCES PANÓW KRAKOWSKICH

Elżbieta postanowiła udać się do Polski na Zielone Święta roku 1383.

Siemowit postanowił porwać Jadwigę zaraz po przekroczeniu przez nią granicy i koronować się wraz z nią. W orszaku swoich zbrojnych ukrył arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzanty i ruszył na spotkanie królowej. Jednak Małopolanie ostrzegli Elżbietę, a ta wraz z córkami zatrzymała się w Koszycach.

Umowa w Koszycach

KONFLIKTY WEWNĘTRZNE W KRÓLESTWIE POLSKI

Wojna domowa w Wielkopolsce powszechnie znana, jako wojna Nałęczów z Grzymalitami.

Opozycja w Wielkopolsce:

Siemowit III Mazowiecki: teść Władysława, Opolczyka, który został osadzony na ziemi dobrzyńskiej przez Ludwika Węgierskiego jednak wbrew intencjom króla związał się z książętami mazowieckimi poślubiając córkę Siemowita III i zjednując sobie starostę Janusza

Siemowit IV Mazowiecki był wrogo nastawiony do księcia opolskiego i związał się w opozycję do niego z Bartoszem z Odolanowa, w ten sposób cześć elit widziała w nim następcę tronu polskiego.

Początek wojny domowej:

Wielki książę mazowiecki wysłał Bartosza z Odolanowa na czele oddziałów zaciężnych do Wielkopolski w celu opanowania Kalisza, niestety zamach się nie udał, ale Bartosz zjednoczył się z Wincentym z Kępy postanowili pokonać starostę Domrata. Opozycjoniści zdobyli tylko kilka miast. Wojna przeciągała się bez wyraźnego rozstrzygnięcia, obie strony konfliktu walczyły pod hasłem wierności dla królowej Marii.

Zjazd w Sieradzu luty 1383 przybyło węgierskie poselstwo ( na czele z biskupem wszepremskim Mikołajem) i ogłosiło w imieniu królowej Elżbiety:, że zwalnia ona ze wszystkich przyrzeczeń złożonych Marii i Zygmuntowi i na tron polski wyznacza Jadwigę, która wkrótce przybędzie do Polski na koronację, ale pod warunkiem ze wróci na Węgry na trzy lata. Polacy mieli odpowiedzieć w ciągu miesiąca.

Siemowit po nieudanej próbie porwania Jadwigi powrócił na Mazowsze i rozpoczął akcję zbrojną w kierunku Kujaw i Wielkopolski

Kolejny zjazd w Sieradzu (czerwiec) 1383

Siemowit przy pomocy Bartosza z Odolanowa uderzył na Wielkopolskę i rozpoczął oblężenie Kalisza (GROŹBA WYBUCHU KOLEJNEJ WOJNY DOMOWEJ)

Panowie krakowscy postanowili wykorzystać niezdecydowanie arcybiskupa Bodzanty i powracający z Węgier Domrat z Pierzchna oświadczył mu, że dwór węgierski oświadcza go za zdrajcę i zamierza oskarżyć przed papieżem. Arcybiskup zaakceptował warunki stawiane przez Małopolan i na dowód lojalności wydał Żnin w ręce Grzymalitów.

Ostatni akordy walki Siemowita

Siemowit zgodził się wraz z arcybiskupem na rozmowy o zawieszeniu broni i postanowił udać się do Krakowa jednak jego wierny stronnik Bartosz z Odolanowa nie zgodził się na to i nie przerwał walki. Był to ostateczny pretekst dla panów krakowskich, którzy wraz z pomocą Zygmunta Luksemburskiego (nowa rola rzecznik Jadwigi) i przyprowadzonych przez niego Węgrów zaatakowali Mazowsze i zmusili Siemowita do złożenia broni.

Rozejm

Uczestniczył w nim Władysław Opolczyk. Koalicja zdobyła poparcie dla andegaweńskiego panowania w Polsce ze strony księcia czerskiego Janusza.

Elżbieta Bośniaczka i jej zwłoka

Elżbieta Bośniaczka zamiast przybyć z córkami do Polski udała się do Dalmacji. Sędziwój z Szubina w imieniu Panów Krakowskich podjął się misji dyplomatycznej:

Sędziwój wraz z towarzyszami został uwięziony lecz udało mu się zbiec do Polski

Elżbieta Bośniaczka żądała wydania zamku krakowskiego dla Węgrów , ale panowie krakowscy nie mogli się na to zgodzić.

Zjazd w Radomsku marzec 1384

Bośniaczka dowiedziawszy się o tych postanowieniach postanowiła zacząć rokowania z panami krakowskimi.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Logistyka wykład, 9 01 2013
PPA 01 2013
OBSKA 01(Z) 2013
INSTRUKCJA 01 01 2013 ŻYW
15 01 2013 przedostatnie
Bąk4 01 2013
8 8 01 2013 LKM
5.Zarządzanie Jakością - Wykład 26.01.2013 - Audit, Zarządzanie UG, Sem. III, Zarządzanie jakością
24 01 2013 schizofrenia u dzieci ost
11 podstawy prawne w przedsiębiorstwie 01 2013
Retoryka 01 2013 r
15 01 2013 wyklad
Organizacja ochrony zdrowia 01 2013
Biomedyczne podstawy 01 2013
farma koło,01,2013
Zajęcia  11 2013
BANKOWOŚĆ WYKŁAD 6 (12 01 2013)
odpowiedzi test maszczak (14.01.2013), Studia - Mechatronika PWR, Podstawy zarządzania - wykład (Ter
Powszechna historia prawa - wykłady, 08.01.2013

więcej podobnych podstron