TRANSFORMACJE
Nominalizacja (z form osobowych czasownika w rzeczowniki odczasownikowe)
Rematyzacja
Zmiana szyku zdania:
Robert spóźnił się na mecz Na mecz spóźnił się Robert.
poprzez wstawienie ‘to’:
Marta poszła do teatru To Marta poszła do teatru.
Tematyzacja
Powtórzenie form czasownikowych:
Magda sprzątała, ale efektów nie było Sprzątać sprzątała, ale efektów nie było.
Konstrukcje „jeśli chodzi o...”, „Co do..”:
Marek jej nigdy nie kochał Co do Marka, to on jej nigdy nie kochał.
Uniwerbizacja (z grup wielowyrazowych w jednowyrazowe)
Substantywizacja (w rzeczownik)
Chodzę do liceum ogólnokształcącego chodzę do ogólniaka.
Adiektywizacja (w przymiotnik)
Praca nauczyciela jest trudna Praca nauczycielska jest trudna.
Werbalizacja (w czasownik)
Piotr jest chory Piotr choruje.
Multiwerbizacja (z jednego wyrazu w grupę wyrazową)
Nie lubię ślimaczenia się Nie lubię, jak ktoś się ślimaczy.
Transformacje imiesłowowe
Przymiotnikowa czynna:
Chłopiec siedział na krześle i płakał Płaczący chłopiec siedział na krześle.
Przymiotnikowa bierna:
Wzięła ze sobą tort, który zrobiła rano Wzięła ze sobą zrobiony rano tort.
Przysłówkowa współczesna:
Oglądała TV i robiła na drutach Oglądając TV robiła na drutach.
Przysłówkowa uprzednia:
Zrobiła kolację i poszła na spacer Zrobiwszy kolację poszła na spacer.
Pronominalizacja
Marcin poszedł do kina On poszedł do kina.
Pronominalizacja zerująca (in. elipsa)
Magda upuściła butelkę. Magda Oblała się mlekiem.
Bezosobowa
Jackowi Soplicy podano czarną polewkę Jackowi Soplicy odmówiono.
Ze strony czynnej na bierną
Mama namalowała obraz obraz został namalowany przez mamę.
Z mowy niezależnej na zależną
Ania: „Daj mi spokój”. Ania poprosiła, żeby dał jej spokój.