Raj podatkowy (oaza podatkowa) – termin używany w odniesieniu do państw, w których przepisy podatkowe są wyjątkowo łagodne dla obcokrajowców i kapitału zagranicznego.

Definicja raju podatkowe według OECD:

Istnieją cztery kluczowe kryteria do uznania danej jurysdykcji za raj podatkowy to:

1. brak podatku dochodowego, albo podatek dochodowy o czysto nominalnym charakterze;

2. brak efektywnej wymiany informacji podatkowych z innymi państwami;

3. brak transparentności;

4. brak istotnych działań zmierzających do wprowadzenia efektywnej wymiany informacji podatkowych z innymi państwami oraz transparentności.

Polska definicja raju podatkowego

Są to kraje stosujące szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych.

Kraje stosujące szkodliwą konkurencję podatkową według polskiego systemu prawa: Belgia, Cypr, Francja, Luksemburg, Lichtenstein.

Cel: Przyciągnięcie przedsięwzięć gospodarczych do obszarów o słabej aktywności ekonomicznej.

Offshore: To spółka zarejestrowana w tzw. raju podatkowym. Oazy te są wykorzystywane przez przedsiębiorców do transferowania zysków i unikania płacenia wyższych podatków w krajach macierzystych. Osoby spoza rajów podatkowych ukryły w nich 21-32 bilionów USD.

Zalety: Niskie lub zerowe opodatkowanie przychodów. Ograniczone obowiązki prawne. Brak limitów eksportu/ importu. Anonimowość właścicieli spółek. Poufność i ochrona tajemnicy bankowej i handlowej.

Wady: Wysokie koszty założenia i utrzymania spółki. Narażenie na częste i dokładne kontrole skarbowe. Krytyka ze strony innych podmiotów nie działających na terytorium oaz. Ryzyko związane z niejasnościami w przepisach, dot. rozliczania dochodów w rajach. Prawdopodobieństwo nacjonalizacji kapitału.

Należy przy tej sposobności zwrócić uwagę na to, iż w przeciągu ostatnich kilku lat raje podatkowe straciły na swej atrakcyjności, do czego w największym stopniu przyczynił się kryzys. Taką sytuację wykorzystuje wiele unijnych państw, oferując inwestorom opcje w postaci szybkiego zdobycia obywatelstwa lub uzyskania tzw. wizy inwestorskiej, w czym celuje Wielka Brytania. Zainteresowanie jedną i drugą opcją z roku na rok systematycznie wzrasta.  Polska takich możliwości potencjalnym inwestorom nie stwarza – jeśli ktoś chce uzyskać polskie obywatelstwo, musi przebrnąć przez wszystkie procedury. Obywatelstwo Unii można kupić Obniżenie atrakcyjności rajów podatkowych wykorzystuje wiele krajów Unii Europejskiej dla podreperowania swoich budżetów. Oferują one specjalne programy dla inwestorów z całego świata umożliwiające im uzyskanie dostępu do krajów strefy Schengen, a więc niemal całej Europy. Aby zostać obywatelem Europy, wystarczy 200-300 tys. euro. Z takich ofert najczęściej korzystają obywatele Chin, Rosji, Indii i RPA. Największy haracz za przyznanie szybkiego obywatelstwa pobiera Cypr, żądając nawet 2,5 mln dol.. Najłatwiejszą bramą do Europy jest bez wątpienia Malta, gdzie za 650 tys. euro każdy może zostać Maltańczykiem. Nowy obywatel tego kraju ani nie musi inwestować, ani nawet mieszkać na wyspie. Malta jako katolickie państwo pozwala, aby jej obywatelstwo nabywały całe rodziny. Paszporty za 25 tys. euro mogą otrzymać małżonkowie przyszłych obywateli Malty i ich małoletnie dzieci Jednym z najbardziej spektakularnych przykładów ucieczki do raju podatkowego było zrzeczenie się francuskiego obywatelstwa przez znanego aktora Gerarda Depardieu, który chcąc uniknąć płacenia 75-proc. podatku dochodowego, 3 stycznia 2013 r. przyjął z rąk prezydenta Władimira Putina obywatelstwo Rosji, która jest rajem dla bogaczy ze względu na 13-proc. podatek liniowy.

Kryterium wyboru raju: Dobrze rozwinięta infrastruktura komunikacyjna

Nowoczesne środki łączności i dobre połączenia komunikacyjne związane są z infrastrukturą kraju i są niezbędne do przeprowadzania szybkich i bezpiecznych operacji finansowych. Im jest wyższy poziom tych usług, tym bardziej atrakcyjny jest raj podatkowy.. Większość oaz posiada również lotniska z dogodnymi i bezpośrednimi połączeniami z najbogatszymi państwami świata. Inwestorzy tym bardziej zwracają na to uwagę, im dalej ich miejsce zamieszkania znajduje się od strefy offshore zwłaszcza, gdy nie chcą zmieniać miejsca zamieszkania.

Równe traktowanie podmiotów gospodarczych oznacza, że stosunki gospodarcze z tymi podmiotami nie mogą być regulowane bardziej restrykcyjnymi przepisami niż w odniesieniu do krajowych inwestorów, a wręcz przeciwnie – podmioty zagraniczne mogą korzystać z określonych przywilejów. Oazy podatkowe chcąc przyciągnąć zagraniczny kapitał, muszą dawać inwestorom pewność, iż będą oni dobrze traktowani przez rząd państwa inwestycji. Równe traktowanie podmiotów gwarantowane jest w różnego rodzaju konwencjach międzynarodowych.

Stabilność polityczna i gospodarcza jest jednym z głównych warunków, jakie muszą spełniać oazy podatkowe, gdyż żaden inwestor nie zaangażuje kapitału w kraju o dużym ryzyku. Oceniając ryzyko polityczne, inwestor musi zwrócić uwagę na to jaka jest struktura polityczna w kraju, w którym chce ulokować kapitał, jaki system polityczny obowiązuje (lepiej postrzegany jest dojrzały system parlamentarno-demokratyczny, niż młoda demokracja), jaka jest natura organów władzy, czy polityka gospodarcza rządu ma profil wolnorynkowy oraz jakie działają tam partie polityczne, jaka jest ich orientacja i programy polityczne. Powinien również zorientować się jakiej narodowości ludność zamieszkuje kraj, jaka jest natura społeczeństwa (np. kultura, specyfika), jakie panują stosunki pomiędzy poszczególnymi narodowościami, jaki jest stosunek społeczeństwa do władz, jaka jest np. skłonność mieszkańców do organizowania strajków oraz zorientować się czy istnieją ugrupowania terrorystyczne i separatystyczne w kraju.

Dogodny system prawny ma wpływ na wybór odpowiedniej formy prawnej przedsiębiorstwa oraz jego funkcjonowanie. Powinien również umożliwiać łatwe założenie spółki, ograniczając czas oczekiwania na wpis do rejestru oraz upraszczając wszelkie formalności. Z reguły przepisy obowiązujące w oazach podatkowych są przejrzyste i proste oraz dostosowane do potrzeb inwestorów, którzy w wyborze raju podatkowego kierują się regulacjami prawnymi z zakresu:

– udziałowców i zarządu spółki – w niektórych oazach wymagane jest, by spółka posiadała co najmniej jednego akcjonariusza.

– emisji akcji – niektóre kraje zabraniają emitowania akcji na okaziciela;

– firmy spółki – w większości krajów wybór firmy spółki jest dowolny

– kosztów założenia – są różne w zależności od wybranej oazy podatkowej, formy prawnej podmiotu i zakresu świadczonych usług. Na koszty składają się m.in. opłata za założenie spółki, opłaty roczne na rzecz państwa, wynagrodzenie adwokata, itp.

Rynek wewnętrzny ma bardzo duże znaczenie zwłaszcza wtedy, gdy inwestor zamierza z niego korzystać. W takich przypadkach należy zwrócić uwagę na kwestie związane z integracją gospodarczą danego kraju oraz ograniczeniami handlowymi w zakresie ceł i innych płatności. Przykładowo: Kostaryka jest członkiem Wspólnego Rynku Ameryki Środkowe, co może ułatwić wymianę towarów z innymi członkami tej organizacji (np. zwolnienie z zapłaty ceł). Należy także zwrócić uwagę na stopień rozwoju sektora usług finansowych. Dodatkowo zła sytuacja wewnętrzna kraju z jednej strony może być źródłem niepokojów społecznych, z drugiej może gwarantować niskie koszty zatrudnienia. Rozpatrywanie tego kryterium zależy więc od potrzeb i oczekiwań inwestorów.

Minimalizacja obciążeń finansowych: dokonywanie przez spółki zarejestrowane w raju podatkowym transakcji sprzedaży różnego rodzaju usług o charakterze niematerialnym (doradczych, marketingowych, finansowych) na rzecz spółek z państw, w których obowiązują wyższe obciążenia podatkowe. W konsekwencji dochód osiągany przez spółkę typu offshore podlega opodatkowaniu w raju podatkowym, który często w praktyce nie nakłada żadnych podatków dochodowych. Częstym przykładem wykorzystywania jurysdykcji rajów podatkowych w minimalizacji obciążeń podatkowych jest przejmowanie przez zakładane w rajach spółki praw do patentów, praw autorskich, znaków towarowych. Takie transakcje pozwalają na akumulację zysków z opłat licencyjnych w państwach mających status rajów podatkowych.
Innym sposobem minimalizacji obciążeń podatkowych podmiotów prowadzących międzynarodową działalność handlową jest zakładanie za granicą spółek o charakterze holdingowym (np. na Cyprze lub na terytorium Luksemburga). Taka konstrukcja nie ma z reguły na celu zmniejszenia obciążeń podatkowych w miejscu prowadzenia działalności, wpływa jednak korzystnie na opodatkowanie przepływu dywidendy z zagranicznych spółek zależnych do podmiotu polskiego (spółki lub osoby fizycznej).

Cypr:Stawka podatku dochodowego na należy do najniższych wśród stosowanych przez państwa Unii Europejskiej i wynosi 10%. Spółki, które zajmują się głównie nabywaniem oraz zarządzaniem udziałami spółek zależnych (spółki holdingowe), często korzystają z licznych zwolnień z opodatkowania, szczególnie związanych z wypłatą dywidendy między spółkami wchodzącymi do holdingu Należy równocześnie podkreślić, że Cypr, jako jedno z niewielu terytoriów o niskich obciążeniach podatkowych, jest stroną kilkudziesięciu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W związku z tym kraj ten wykorzystywany jest często jako terytorium, na którym funkcjonują spółki holdingowe, co pozwala minimalizować obciążenia podatkowe w zakresie przepływu dywidendy w ramach grupy spółek.
Luksemburg, podobnie jak Cypr, jest jednym z niewielu rajów podatkowych, z którymi Polska podpisała umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Kraj ten należy ponadto do OECD, co nie jest bez znaczenia z punktu widzenia przepisów prawa dewizowegoZ punktu widzenia optymalizacji obciążeń podatkowych zainteresowanie zagranicznych inwestorów wzbudza Spółka 1990 SOPARFI która opodatkowana jest na zasadach ogólnych, według skali progresywnej (do wysokości 29,63%)

Liechtenstein oferuje bardzo stabilne i efektywne środowisko gospodarcze z nowoczesną infrastrukturą i doskonałą telekomunikacją. Działalność gospodarcza może być prowadzona formie rozmaitych spółek, a struktura legislacyjna jest elastyczna i liberalna. Liechtenstein jest otwarty dla zagranicznych inwestorów. Administracja nie nakłada żadnych ograniczeń na inwestycje zagraniczne, z wyjątkiem kontroli transakcji polegających na nabyciu nieruchomości czy kontroli prawa własności banku przez cudzoziemców. Główne podatki Republiki Liechtensteinu to podatki od osób prawnych podatek od kapitału podatek VAT i Coupon Tax. Nie ma podatku od zysków kapitałowych jako takich, które są traktowane jako dochód, chyba że otrzymywane są z nieruchomości Liechtenstein jest ważnym centrum finansowo-bankowym. Stabilność i unia celna ze Szwajcarią czynią z państwa atrakcyjny raj podatkowy, dlatego wiele przedsiębiorstw zagranicznych umieszcza tam swoje oficjalne siedziby. Ponadto, ponieważ kraj ten nie należy do UE, tutejszy sektor finansowy jest mniej zależny od przyszłych zmian w unijnym prawie bankowym. W 2005 r. wprowadzony został podatek od odsetek od oszczędności w wysokości 15%. Podatek ten dotyczy odsetek od oszczędności osiąganych przez obywateli Unii Europejskiej poza granicami ich państwa macierzystego. Do prowadzenia działalności na terytorium Republiki Liechtensteinu nie są wymagane żadne zezwolenia czy licencje, z wyjątkiem spółek sektora finansowego i usług specjalistycznych.

Zgodnie z nieoficjalnymi danymi (2002) wartość aktywów ulokowanych w rajach podatkowych przewyższa 1/3 rocznego światowego PKB. Tylko w bankach na wyspie Jersey, która jest sztandarowym przykładem podatkowego raju już w roku 1998 zdeponowanych było ponad 150 miliardów dolarów. Na zakończenie warto podkreślić, że w dalszym ciągu organizacje międzynarodowe, w szczególności OECD, a także Unia Europejska, podejmują aktywne działania mające na celu eliminacje szkodliwych praktyk stosowanych przez raje podatkowe. Biorąc pod uwagę korzyści, jakie osiągają w związku z oferowanymi przywilejami kraje zaliczane do rajów podatkowych, a także stałe dążenie przedsiębiorców do osiągania jak najwyższych zysków z prowadzonej działalności, wydaje się, że kapitał zagraniczny ulokowany w raju może być nadal bezpieczny.